کتاب روش های تحقیق در علوم رفتاری | سرمد

درباره‌ی کتاب روش های تحقیق در علوم رفتاری زهره سرمد

تنظیم مطالب و فصل های این کتاب بر پایه ی یک مفروضه اصلی قرار دارد. این مفروضه شامل آن است که برای کسب دانش و مهارت های لازم در روش تحقیق در علوم رفتاری، دانشجو باید علاوه بر آشنا شدن با روش علمی، بر دانش و مهارت های مربوط به مراحل تدوین یک طرح تحقیق، نحوه ی اجرا و چگونگی تحلیل داده های حاصل از آن نیز تسلط یابد. این مراحل، به عنوان چارچوب اساسی برای عرضه ی مطالب در این کتاب مد نظر قرار گرفته است. ضمناً به منظور آشنایی بیشتر خواننده ی این کتاب با پیشرفت های به عمل آمده در روش های تحقیق و تحلیل های آماری مرتبط با آن، از پژوهش های معتبر گزارش شده در مجله های علمی بین المللی مثال هایی آورده شده است. کتاب مذکور مشتمل بر یازده فصل می باشد: 1- روش علمی و مراحل آن 2- بیان مسئله و گزاره‌های تحقیق 3- بررسی پیشینه تحقیق 4- روش های تحقیق 5- ابزار اندازه گیری در تحقیق 6- جامعه، نمونه و روش نمونه گیری 7- اعتبار درونی و برونی در تحقیق 8- مفاهیم اساسی در تحلیل داده ها 9- تحلیل داده های کمی در طرح‌ های غیر آزمایشی 10- تحلیل داده های کمی در طرح های آزمایشی 11- تدوین گزارش تحقیق

فصل اول به بیان روش علمی و مراحل آن اختصاص دارد. فصل دوم به بیان مسئله ی فرضیه ها و سؤال های تحقیق و متغیر های آن می پردازد. در فصل سوم چگونگی بررسی پیشینه ی تحقیق و روش تنظیم آن و هم چنین چگونگی دستیابی و بازنگریِ منابع اطلاعاتی تشریح می گردد. فصل چهارم به روش های تحقیق اختصاص یافته است. در فصل پنجم، خواننده با چگونگی ساختن ابزار اندازه گیری آشنا می شود. در فصل ششم، روش های نمونه گیری رایج در تحقیقات علوم رفتاری و چگونگی محاسبه ی حجم نمونه در پژوهش های غیر آزمایشی و آزمایشی بیان می گردد. در فصل هفتم اعتبار درونی و اعتبار برونی بیان گردیده و عوامل خدشه دار کننده ی آن ها نیز تشریح می گردد. فصل هشتم به توضیحِ مفاهیم اساسی تحلیل داده ها و ویژگی های تحلیل های پارامتری و ناپارامتری می پردازد. فصل نهم به تحلیل داده های کمی در طرح‌ های غیر آزمایشی اختصاص دارد. در فصل دهم تحلیل داده های کمی در طرح های آزمایشی توصیف می گردد. در فصل یازدهم ابتدا نکات اصلی در تدوین پیشنهاد طرح تحقیق برای تأمین اعتبار پژوهی و سپس چگونگیِ اشاعه ی یافته های تحقیق از طریق مقاله ی علمی، سخنرانی و پوستر بیان می شود.

بخشی از کتاب روش های تحقیق در علوم رفتاری زهره سرمد

بخش یکم: صورت بندی گزاره های تحقیق

فصل یکم: روش علمی و مراحل آن

ماهیت روش علمی

از آغاز تاریخ بشر، انسان درصدد پی بردن به قاعده و نظم موجود در پدیده ها و رویدادهای جهان اطراف خود بوده است. بدین جهت به کشف قوانین، اصول و نظریه های حاکم بر پدیده‌ها و رویدادها نائل آمده است. اما باید توجه داشت که این قوانین و اصول تحت شرایط خاصی اعتبار دارد. این شرایط زیر بنای صحت آن ها را تشکیل می‌دهد. برای مثال در قانون سقوط آزاد اجسام، شرط اساسی آن است که هیچ گونه نیروی دیگری به جز جاذبه زمین بر جسم وارد نشده باشد. در غیر این صورت سرعت سقوط جسم تحت تاثیر نیرویی به جز جاذبه ی زمین قرار خواهد گرفت و در نتیجه قانون سقوط آزاد ممکن است کاملاً در آن حالت صادق نباشد. به عنوان مثال، اگر در شرایط طبیعی شیئی را از بالای یک امارت بلند پرتاب کنیم، این شیء با سقوط آزاد و به سرعت به زمین می خورد. این چنین رابطه ای بدون توجه به زمان و مکان امری ثابت بوده و تغییر ناپذیر است و بر این اساس، ثبات و استمرار وقوع پدیده ها امری منطقی است که علم بر پایه ی آن بنا شده است. به عبارت دیگر در استفاده از روش علمی برای پیش بینی وقوع پدیده ها در جهان پیش فرض آن است که این پدیده‌ها اتفاقی، دمدمی و بی نظم نبوده و قابل پیش بینی است. زیرا در غیر این صورت انجام پژوهش علمی غیرممکن می بود.

تحقیق علمی که همان کاربرد روش علمی است در جستجوی شرایطی است که تحت آن ها پدیده ی خاصی رخ می‌دهد و مشخص کردن شرایط دیگری است که تحت آن ها این پدیده رخ نمی دهد. به عبارت دیگر قضیه اصلی روش علمی آن است که تحت چه شرایط خاصی پدیده رخ می دهد. بنابراین چنانچه آن شرایط را به وجود آوریم آن پدیده رخ خواهد داد. برخی اوقات ممکن است که شرایط خاص به وجود آمده باشد اما پدیده مورد نظر رخ ندهد. پی بردن به این گونه حالت ها، موارد استثنایی، اگرها و اماهایی است که در یک موقعیت ممکن است وجود داشته باشد. از این رو هدف تحقیق آن است که شرایط استثنایی را جدا کرده و به حالت های کلی و بپردازد. ...

گفتنی است که در انتهای هر فصل سؤال هایی به عنوان خودآزمایی درباره ی دو نمونه ی مطالعه تدوین گردیده است که این دو نمونه مطالعه از تحقیقات منتشر شده در مجله های معتبر علمی بین المللی انتخاب و عرضه گردیده است.

کتاب روش های تحقیق در علوم رفتاری تالیف دکتر زهره سرمد، دکتر عباس بازرگان و دکتر الهه حجازی در نشر آگه به چاپ رسیده است.

فهرست

• بخش یکم: صورت بندی گزاره های تحقیق

• بخش دوم: گردآوری داده ها

• بخش سوم: تحلیل داده ها

• بخش چهارم: اطلاع‌رسانی یافته ‌های پژوهشی

• مولفان: دکتر زهره سرمد - دکتر عباس بازرگان - دکتر الهه حجازی
• انتشارات: آگه