کتاب روش تحقیق در علوم اجتماعی | ریمون کیوی

درباره کتاب روش تحقیق در علوم اجتماعی 

کتابِ حاضر با این هدف تهیه شده است تا کمکی باشد برای همه ی کسانی که قصد دارند در چار چوب برنامه ی تحصیلات عالی شان یا مسئولیت های شغلی و اجتماعی شان، مهارت هایی در کار پژوهش اجتماعی کسب کنند. در این کتاب طبقِ نظمِ منطقی درباره ی موضوعاتی چون تدوین طرح تحقیق، عملیات اکتشافی، ساختن برنامه پرسشگری و یا معیارهای فنون گردآوری داده ها و پردازش و تحلیل داده ها بحث می شود. بدین ترتیب هر پژوهشگری بنا به احتیاج خواهد توانست با چشم باز یکی از صدها روش تحقیق را انتخاب کند و بر پایه ی آن شیوه های اجرایی کار را طبق طرح تحقیقی اش آماده کند.

  صفحات  این کتاب به کرات خواننده را به بازخوانی انتقادی بخش های گذشته دعوت می کند تا او را به مرورِ پیشرفت های کارهای تحقیق اش هدایت کند. کتاب حاضر در هفت فصل با عنوان های زیر تألیف شده است که در ادامه به شرح آن ها می پردازیم.

فهرست

مرحله ی اول: پرسش آغازی 1. یک شیوه ی خوب شروع کار تحقیق 2. معیارهای یک پرسش آغازی خوب مرحله دوم: مطالعات اکتشافی هدف ها 1. خواندن 2. مصاحبه های اکتشافی 3. روش های اکتشافی تکمیلی 4. برهم کنشی میان مطالعات اکتشافی و طرح نظری مسئله تحقیق مرحله سوم: طرح نظری مسئله ی تحقیق 1. دو نمونه آماده سازی طرح نظری مسئله تحقیق 2. فازهای سه گانه طرح نظری مسئله تحقیق مرحله چهارم: ساختن مدل تحلیلی 1. دو مثال برای ساختن تحلیلی 2. در اهمیت فرضیه ها 3. مدل تحلیلی را چگونه می توان ساخت؟ مرحله پنجم: مشاهده 1. چه چیزی را مشاهده کند؟ تعریف داده های مناسب 2. کجا مشاهده کند؟ میدان تحقیق و تقطیع واحدهای مشاهده 3. چگونه مشاهده کند؟ ابزارهای مشاهده و جمع آوری داده ها 4. چشم انداز روش های عمده گرد آوری اطلاعات مرحله ششم: تحلیل اطلاعات 1. یک مثال: پدیده دینی 2. عملیات سه گانه تحلیل اطلاعات 3. چشم انداز روش های عمده تحلیل اطلاعات مرحله هفتم: نتیجه گیری 1. یادآوری خطوط اصلی روش علمی 2. دستاوردهای نوین شناخت 3. پیشنهادات عملی مثالی برای نمایش کاربرد روش 1. پرسش آغازی 2. مطالعات اکتشافی 3. طرح نظری مسئله تحقیق 4. ساختن مدل تحلیلی 5. مشاهده 6. تحلیل اطلاعات 7. نتیجه گیری

برشی از متن کتاب

فصل اول: نخستین مسئله ای که پژوهشگر با آن روبرو می شود، دانستن این است که چگونه کار تحقیقی اش را درست شروع کند. پیشنهاد ما این است که محقق سعی کند طرح تحقیقش را به صورت پرسش آغازی که به دقیق ترین وجه ممکن پاسخ گوی آن چه که او در طلبِ دانستن و بهتر فهمیدن آن است، بیان کند. درست تدوین شدن پرسش آغازی کار آسانی نیست، زیرا باید دارای خصوصیاتی باشد که در این بخش از کتاب شرح داده شده است. فصل دوم: اکتشاف شامل عملیات خواندن متون، مصاحبه های اکتشافی و چند روش اکتشافی تکمیلی است. خواندن متون، کیفیت پرسش ها را بالا می برد. در حالی که مصاحبه ها و روش های تکمیلی به محقق کمک می کند تا با واقعیت تجربه شده ی کنشگران اجتماعی از نزدیک آشنا شود. در این فصل روش های دقیقی را مطالعه خواهیم کرد که هر محققی موضوع تحقیقش را هر چه باشد، بتواند مستقیماً آن ها را به کار ببندد. فصل سوم: در این فصل می خواهیم با نگاهی فراگیر به اطلاعات جمع آوری شده و مهار کردن ایده های فراهم آمده، محور های اصلی تحقیق را مشخص کرده و یک طرح نظری متناسب با مسئله طرح شده در پرسش آغازی تعیین کنیم. منظور از طرح نظریِ مسئله تحقیق، نگرش یا چشم انداز نظری است که تصمیم گرفته می شود برای بررسی مسئله ای که در پرسش آغازی طرح شده پذیرفته شود. آماده سازی یک طرح نظری کاری است تدریجی که در این بخش تشریح شده است. فصل چهارم: وظیفه ی مطالعات اکتشافی این است که چشم اندازهای تحلیلی را وسعت دهند، محقق را با افکار متخصصان دیگر که تحقیقات و اندیشه های شان ممکن است الهام بخش او در کار تحقیقی اش باشند، آشنا کنند، وجوه گوناگون مسئله تحقیق را که به تنهایی نمی توانست به آن ها پی ببرد آشکار کند و نهایتاً او را در گزینش چارچوب نظری مناسب با مسئله ی تحقیق اش کمک کند. مدل تحلیل، لولایی است که طرح نظریِ مسئله ی تحقیق تدوین شده ی محقق را با کار بعدی اش که مشاهده و تحلیل اطلاعات است به یکدیگر متصل می کند. فصل پنجم: مشاهده شامل مجموع عملیاتی است که طی آن ها مدل تحلیلی( که از مفاهیم و فرضیه ها تشکیل شده است) با واقعیت های عینیِ بازبینی شده و با داده های قابل مشاهده، مقابله داده می شود. مشاهده یک مرحله ی واسطه ای است میان ساختن مفاهیم و فرضیه ها و تحلیل اطلاعات گرد آوری شده برای آزمون آن ها. فصل ششم: هدف تحقیق، پاسخ دادن به پرسش آغازی است. بدین منظور محقق فرضیه هایی تدوین می کند و به مشاهداتی که فرضیه ها ایجاب می کنند مبادرت می کند. سپس باید ببیند که آیا اطلاعات گردآوری شده با فرضیه ها متناظرند یا خیر. بنابراین نخستین هدف این مرحله ی تحلیل اطلاعات، بازبینی تجربی است. فصل هفتم نیز با مبحث "نتیجه گیری" پایان می یابد. نتیجه ی یک کار تحقیق معمولا قبل از سایر قسمت ها خوانده می شود. بنابراین لازم است نتایج یک کار تحقیقی را با دقت نوشت و اطلاعات مفید برای خوانندگان بالقوه را در آن عرضه کرد.

تالیف: ریمون کیوی - لوک وان کامپنهود مترجم: عبدالحسین نیک گهر انتشارات: توتیا