کتاب روانشناسی صنعتی و سازمانی | ساعتچی

بخشی از کتاب روانشناسی صنعتی و سازمانی دکتر محمود ساعتچی

فصل سوم: نظام حقوق و دستمزد و ارزیابی مشاغل کارکنان

نظریه هزینه زندگی:

در این نظریه گفته می شود لازم است نرخ حقوق و دستمزد متصدیان مشاغل گوناگون سازمان در سطحی برقرار شود که افراد بتوانند مایحتاج زندگی خود را فراهم آورند و با توجه به سطح تحصیلات، تخصص و مهارت های شغلی خویش، زندگی طبیعی خود را داشته باشند. یکی از دلایل عمده پیوستن فرد به سازمان، تأمین هزینه زندگی اوست‌.

براساس این نظریه، در شرایطی که زندگی متصدی شغل با کار کردن در سازمان، به اندازه انتظاراتش تامین نشود، رضایت او از شغل خود کاهش پیدا می کند و کمتر از حد توان خود، کار و فعالیت خواهد داشت. در نظریه هزینه زندگی گفته می شود برای اینکه علاقه و رضایت کارکنان از شغل خود کاهش پیدا نکند، لازم است متناسب با میزان تورم اقتصادی و به موازات افزایش هزینه زندگی، سطح حقوق و دستمزد آنان نیز بالاتر برود. در غیر این صورت، متناسب با افزایش هزینه زندگی، از ارزش حقیقی حقوق و دستمزد کارکنان، کاسته خواهد شد.

نظریه کارایی:

در این نظریه کار با نظریه قدرت پرداخت نیز مشابه است، گفته می شود که لازم است سطح حقوق و دستمزد کارکنان یک سازمان با توجه یا نسبت به افزایش کارایی و بهره وری شغلی آنان، افزایش پیدا کند (ستاری، 1353). براساس این نظریه، باید بین دوعامل، یعنی، 1- سطح حقوق و دستمزد و 2- میزان کارایی و اثربخشی شغلی متصدی هر شغل، همبستگی یا رابطه مستقیم وجود داشته باشد.

براساس این نظریه گفته می شود هرگاه بهره وری شغلی افراد پایین باشد (وبنابراین، حقوق و دستمزد کمتری نیز دریافت کنند) بهره وری سازمانی نیز پایین خواهد بود. در بحث کلان نیز، باید گفت بین سطح حقوق و دستمزد پرداختی در یک کشور و میزان بهره وری شغلی افراد و در نهایت، بهره وری ملی آن کشور، رابطه مستقیم وجود دارد. بنابراین، می توان این مفهوم را به گونه ای دیگر نیز بیان داشت؛ یعنی، هرگاه بهره وری افراد یک جامعه محدود باشد، این محدودیت به طور نسبی بر درآمد ملی آن جامعه نیز اثر منفی می گذارد.

معنی دیگر این مفهوم آن است که اگر افزایش حقوق و دستمزد متصدی مشاغل گوناگون سازمان ها با افزایش نسبی بهره وری این سازمان ها هماهنگ نباشد، موجباتی فراهم خواهد آمد که قیمت ها ترقی پیدا کنند. مشکلات کاربردی این نظریه را می توان در مفاهیمی نظیر طرح تکه کاری، پاداش تشویقی، افزایش تولید و سهیم کردن کارگران در سود کارخانه ها، یافت.

نظریه فرهنگی و ارزشی:

در نظریه فرهنگی و ارزشی گفته می شود، در هر فرهنگی ارزش هایی وجود دارند که می توانند به طور مستقیم یا غیر مستقیم، درتعیین حقوق و دستمزد، موثر باشند. برای مثال، در فرهنگ اسلامی این اعتقاد وجود دارد که؛ 1- منشا حق، حقوق و مالکیت، "کار اقتصادی" است؛ 2- از بین کار های اقتصادی، آن هایی که "مفید" و "سازنده" تلقی می شوند و برای جامعه نیز جنبه تولید و ثروت دارند، پذیرفته می شوند.

کتاب روانشناسی صنعتی و سازمانی تالیف دکتر محمود ساعتچی توسط انتشارات ویرایش به چاپ رسیده است.

فهرست

• قلمرو، تاریخچه و روش های تحقیق در روانشناسی صنعتی/سازمانی
• تجزیه و تحلیل مشاغل کارکنان
• نظام حقوق و دستمزد و ارزیابی مشاغل کارکنان
• جذب، آزمایش، انتخاب و به کار گماری کارکنان
• آموزش و توسعه مهارت های شغلی کارکنان
• ارزیابی جامع عملکرد شغلی کارکنان
• بهداشت روانی در محیط کار
• کارپژوهی، ایمنی و طراحی محیط کار
• جداول زمانی کار
• انگیزش شغلی، خشنودی از شغل و تعهد سازمانی
• فرهنگ و جوّ سازمانی
• ارتباط بین فردی واصول و فنون مذاکره 13
• گرش، عملکرد حرفه ای زنان و کارکنان سالمند
• گروه های غیررسمی و منسجم در سازمان
• نظریه های رهبری و مدیریت در سازمان
• بالندگی سازمانی

• مولف: دکتر محمود ساعتچی
• انتشارات: ویرایش