کتاب حکمت هنر اسلامی - رهنورد

کتاب "حکمت هنرهای اسلامی" تألیف زهرا رهنورد، توسط انتشارات "سمت" به چاپ رسیده است.

هنر اسلامی، شاخه ای از  رشته هنر است و به بررسی آثاری که به دستور یا به دست یک فرد مسلمان  خلق شده اند، می پردازد. هنر اسلامی، فرهنگ، تمدن  و آیین مردمان سرزمین های مسلمان را در خود جای داده است. معماری، خوشنویسی، نقاشی، سفالگری و سرودن شعر از هنرهایی می باشد که در اسلام بسیار رواج دارند. هنر رومی، مسیحی و بیزانس از منابع الهام بخش هنرمندان اسلامی بوده است.  در سال های اولیه  رواج اسلام، ساخت مساجد به شیوه معماری و با استفاده از مصالح ساختمانی ساسانیان انجام می شد که از دوره های مختلف اسلام آثار مختلفی به جای مانده است که با شکوه ترین آنها می توان: تاج محل، مسجد جامع ابرقو، مسجد جامع الزهرا و کاج الحمرا را نام برد. کتاب "حکمت هنرهای اسلامی" شامل 5 فصل می باشد که به بررسی مباحث هنر، ادبیات، جهان هزاره ها، هنر انسان نخست و زیبایی در عرفان اسلامی  می پردازد. کتاب حاضر، روش های مطالعه هنر را به صورت گسترده بیان می کند، سپس انواع هنر هندو، تائو و اسلامی را مورد مطالعه قرار می دهد. در پایان کتاب تصاویری از نقاشی ها و معماری های مختلف نظیر: تصویر حضرت مریم آلبرتی، مجسمه های بودا، کاشی کاری گنبد مسجد شیخ لطف الله و فرش های دستبافت ایرانی به منظور درک تفاوت های هنری ادیان مختلف با اسلام، آورده شده است. مطالعه کتاب "حکمت هنرهای اسلامی" به دانشجویان رشته هنر پیشنهاد می شود.

برشی از متن کتاب

"هنگامی که به تجربه هنر دینی و مقدس نزدیک می شویم آن را آستان متنوعی از تعاریف می یابیم که شاید در تمامی آن تعاریف، تنها یک مفهوم ثابت و قابل قبول و قابل اثبات یافت شود و آن حضور «امر متعال»  یا «قدسی» در هنر دینی است و امر قدسی از حقیقت هنر دینی تجربه ای  زیبا شناختی از امر متعال و قدسی است و امر قدسی از ساحتی فراتر از ماده، و آسمانی صادر می شود. تجربه امر قدسی، در طول تاریخ فرهنگ و تمدن بشری، هنگامی که وارد قلمرو هنر و ادب یا عرصه نظر و نظریه پردازی شده به دلیل تنوع در بیان، خواه ناخواه تنوع در نوع برداشت را نیز به عنوان پیامدی طبیعی وارد عرصه اندیه و آگاهی هنری کرده است. مروری بر تاریخ هنر، از هنرهای نخست تا امروز، بیانگر آن است که امر متعال یا قدسی در هنری که دارای وجه دینی است گاه با بیان تجریدی محض همچون اشکال هندسی و فرمهای تزیینی، و گاه در قالب ناتورالیستی و اکسپرسیونیستی و زمانی با نمایش نمادین و رمزی و تمثیلی و گاه با تغییر شکلهای بسیار (دفرماسیونهای شدید) جهت ارائه معنا و عمق حس، ایمان و تجربه دینی ظاهر شده است. این آثار چه کاربرد جادویی - اقتصادی و یا مذهبی - نیایشی - آیینی همچون هنر نخست (هنر پیش از تاریخ) و چه در بیان گرایشهای دینی (هنر بودایی؟، اسلامی و هنر باستان) و چه در تکمیل ابلاغ، چون هنر مسیحی تجربه ای زیبا شناختی از امر متعال را عینیت بخشیده اند، از این روی هنر دینی چه از سبک تجرید در بیان رمز و تمثیل بهره مند باشد . چه رمز و نماد و تمثیل را از طریق اشکال و تصاویر قیگوراتیو به نمایش گذارد چه از طریق باز نمود طبیعت و واقعیت محض، آن را بیان کند (همچون هنر رنسانس یا هنر دینی قهوه خانه ای) در هر حال تجربه ای زیباشناختی از امر قدسی است، این است آن جوهر اصلی  هر گونه تعریف هنر دینی،  در حقیقت در تعریف هنر دینی بررسی امر قدسی و چگونگی بیان آن مهم ترین قدم است. میرچا الیاده معتقد است که فرهنگ و هنر دینی واجد تجلی قدسی است و در این باره می گوید: «تجلی قدسی عبارت است از ظهور امر متعال یا مقدسی از خلال واقعیت مادی، یعنی تجلّی چیزی از مرتبه ای کاملاً متفاوت که فرارتر از واقعیت عالم مادی است و در عین حال در اشیائی ظاهر می شود که جزء جدایی ناپذیر و مکمل دنیای طبیعی و خالی از قداست ماست."

فهرست

کلیات پرواز نیلوفری حکمت و استعلا هنر دینی روشهای حکمت هنر اسلامی روش جامعه شناسی هنر مبانی ایدئولوژیک هنر روش تأویل هنر تائوئیستی هنر اسلامی بنیادهای نگرش هنر اسلامی هنر و ادبیات انقلاب اسلامی سماوات و عرض مقایسه هنر اسلامی و هنر انقلاب اسلامی رمزهی تصویری، تزیین و شکل تجربی جهان هزاره ها و هنر انسان نخست رنسانس و تاریخ هنر هنر انسان نخست نظریات اجتماعی هنر نظریه روانشناسی هنر رویکرد دینی و هنر نخست روش شناسی طبقه بندی انگیزه ها هنر، عشق و زیبایی در عرفان اسلامی گنج پنهان

نویسنده

"زهره کاظمی" ملقب به زهرا رهنورد متولد 28 مرداد سال 1324 در بروجرد می باشد. رهنوردفارغ التحصیل دکتری علوم سیاسی از دانشگاه آزاد، کارشناسی مجسمه سازی و کارشناسی ارشد پژوهش های هنری از دانشگاه تهران می باشد. رهنورد رئیس دانشگاه الزهرا، نویسنده، پژوهشگر و رئیس گروه سمت بوده است. رهنورد همسر میر حسین موسوی می باشد و به دلیل فعالیت های سیاسی، منسوب به جنبش سبز، درحصر خانگی می باشد. برخی از آثار عبارتند از: 1- سوگواری در حرا، 2- زیبایی حجاب و حجاب زیبایی، 3- قیام موسی، 4- دولت های اسلامی، 5- طوفان و لاله های شهریور، 6- پشت جبهه هم سنگر است، 7- پیام حجاب زن مسلمان.

تألیف: زهرا رهنورد انتشارات: سمت