کتاب تئوری توسعه و سه جهان - هتنه

کتاب تئوری توسعه و سه جهان تألیف بژورن هتنه، با ترجمه ی دکتر سید احمد موثقی توسط نشر قومس به چاپ رسیده است.

فرایند تغییرات اجتماعی همواره نظریه ‌پردازان رشته ‌های مختلف را به خود جلب کرده است، حتی پیش از آنکه علوم اجتماعی، آن طور که ما اکنون آنها را می ‌شناسیم، به وجود آمده باشند. ظهور علوم اجتماعی مدرن زمانی رخ داد که جامعه اروپایی در میانه یک فرآیند دگرگونی از "سنت" به "مدرنیته" قرار داشت. این وضعیت نشان متمایزی به نویسندگان کلاسیک داد. علاقه مجدد به توسعه مناطق به قول معروف "عقب مانده" پس از جنگ جهانی دوم سبب ظهور علائم تئوریک و روش شناختی شد که شباهت خاصی به علوم اجتماعی کلاسیک داشت. این "مرحله سوم" توسعه علوم اجتماعی است که این کتاب به طور عمده به آن علاقه و توجه دارد. نویسنده در این کتاب می کوشد تاریخ فکری تئوری توسعه را در جهان های اول و دوم و سوم بررسی نموده و ضمن تأکید بر جهان سوم، ربط و مناسبت این تئوری را حتی برای جهان های اول و دوم روشن سازد. مطالعه عمیق این کتاب به خوبی می ‌تواند خلأ تئوریک در زمینه توسعه و تاریخ فکری توسعه را در ایران پر کند. مطالعه این کتاب بر علم و آگاهی دانشجویان و دانش‌پژوهان در حوزه‌های مختلف علوم اجتماعی از جمله اقتصاد، علوم سیاسی و جامعه شناسی در سطوح گوناگون کارشناسی، ارشد و دکترا افزوده و برای مدیران و کارشناسان در مراکز مختلف تصمیم سازی و سیاستگذاری مفید می باشد.

 

فهرست

 فصل 1: بحرانها در تئوری توسعه و در جهان بحران تئوری و تئوریهای بحران فرسایش اعتماد و اطمینان مفهوم بحران سه دنیای بحرانها دولت : مساله یا راه حل؟ نوسازی و ملت سازی مسئله مشروعیت فراسوی دولت- ملت  فصل 2: اروپا محوری و تفکر توسعه ایدئولوژی های توسعه در تاریخ غرب مدل اروپایی با ارجاع به گذشته جریان اصلی و جریان مقابل جلوه های جریان اصلی صعود و زوال اقتصاد توسعه کشف مجدد و بازیابی توسعه پیشگامان توسعه ضد انقلاب پارادایم نوسازی تکامل مدرنیته کاپیتالیستی انتقال به مدرنیته سوسیالیستی انتقاد و بازاندیشی فصل 3: صدای جهان سوم امپریالیسم آکادمیک و وابستگی فکری استعمار و علوم اجتماعی حرکت تصحیح کننده ظهور مکتب وابستگی ریشه های مکتب وابستگی تنوعات در رهیافت وابستگی نقد و ارزیابی بومی‌سازی تفکر توسعه آمریکای لاتین در جستجوی دیگری جامعه شناسی تمدن ها: هند و چین نبرد برای استعمار زدایی در آفریقا  فصل 4: جهانی شدن تئوری توسعه وابستگی به وابستگی متقابل ظهور آگاهی جهانی اقتصاد جهانی در حال انتقال بازنگری در مدل NIC تجزیه و تحلیل توسعه جهانی رهیافت نظام جهانی مارکسیسم معاصر و جهان سوم ساختارگرایی جدید استراتژی های توسعه و نظام جهانی مسائل غامض و معماهای دوگانه اصلاح‌طلبی جهانی تجربیاتی در رابطه با قطع وابستگی و پیوند بین صخره خودبسندگی و گرداب یکپارچگی فصل 5: ابعاد توسعه ای دیگر جامعه شناسی و سیاست غیریت جریان مخالف خود را مجدداً می قبولاند ظهور معامله به مثل یا تهاتر سیاست نظام سوم توسعه عادلانه ظهور رهیافت نیازهای اساسی تفسیر نیازهای انسانی نیازهای اساسی به عنوان استراتژی توسعه توسعه خود اتکا مساله اندازه مساله سطح مساله درجه توسعه بوم شناختی شبح کمیابی بر می گردد بوم شناسی و علوم اجتماعی بین مکتب رشد و بوم شناسی گرایی توسعه قومی ظهور سیاست قومی روابط قومی و توسعه توسعه و کثرت گرایی فرهنگی  فصل 6: فائق آمدن بر مدل اروپایی تئوری توسعه به اروپا باز می گردد آینده مدرنیته خود اتکایی در اروپا نیازهای انسانی و بشر غربی گزینه های توسعه در اروپای غربی پروژه های اجتماعی بدیل تحلیل مقایسه ای استراتژی های توسعه ایدئولوژی های توسعه معاصر نئولیبرالیسم مکتب کینزی جدید نئومرکانتیلیسم نئوپوپولیسم ظهور ایدئولوژی بازار در شرق تفکر توسعه ی روسی تحمیل مدل روسی مسائل غامض و دوگانه اصلاحات فصل 7: جهت‌گیری‌های مجدد در تئوری توسعه یک رشته یا رشته های بسیار؟ بعد اثباتی- هنجاری بعد صوری- ماهوی فائق آمدن بر اروپا محوری و بومی گرایی فرایند عمومیت بخشی فرایند جهانی شدن سه جهان توسعه خاص بودن توسعه آینده توسعه یادداشتها

برشی از متن کتاب

سه دنیایی بحران‌ها: بحران اقتصادی جاری در اواخر دهه شصت یا اواخر دهه 70، بسته به اینکه چه شاخص هایی را به کار گیریم آغاز شد. اما آیا ما مدارک و شواهد کافی برای سخن گفتن از یک بحران جهانی واحد در اختیار داریم؟ این امر می رساند که دنیای کنونی مطابق با نوعی منطق عمومی در حال فعالیت و کارکرد است و اینکه برای شناخت و درک بحران ناگزیریم آن منطق ویژه را هرچه که باشد، بشناسیم. لوئیس امریج اخیراً در کنفرانسی با تعجب بانگ برآورد که:" هیچ گونه بحران جهانی وجود ندارد! یک بحران اروپایی، یک بحران آمریکای لاتینی و یک بحران آفریقایی وجود دارد.!" من تمایل دارم تا اندازه معینی با این اظهارنظر موافقت کنم، البته به دلایل روش شناختی نه تئوریک. آشفتگی مالی در آمریکای لاتین، قحطی و گرسنگی در آفریقا و گرایش ها به سمت صنعت زدایی کردن اروپا پدیده هایی از انواع مختلف هستند. حتی اگر بتوان آنها را به مثابه جلوه های گوناگون بحران دید، به سختی می توان آنها را مشتق از یک منطق نظام جهانی واحد دانست یا به نحو متقاعدکننده ای توسط آن توضیح داد و تبیین نمود. بحران انباشت جهانی به عنوان یک مفهوم ممکن است جذاب باشد ولی به مثابه تبیینی از جلوه های واقعی و عینی بحران در بسترهای اجتماعی خاص، در سطحی متافیزیک قرار دارد. به منظور یافتن تبیین های ملموس تر می توان پدیده های بحرانی گوناگون را به ویژگی های سیستمی در سه دنیای سرمایه داری صنعتی سوسیالیسم و توسعه نیافتگی ربط داد که هر یک دست کم نوعی الگوی حرکتی برجسته عمومی دارند. البته این یک طبقه بندی خیلی زمخت و ناهنجاری است. ناهمگون تر از همه جهان سوم کذایی می باشد. بنابراین ما فراتر خواهیم رفت و در جستجوی مسائل منطقه ای کم و بیش متمایزی در آمریکای لاتین آسیا و آفریقا خواهیم بود. زمان برای بخش بندی در مطالعات توسعه فرا رسیده است. رهیافت علت اساسی واحد برای توسعه نیافتگی با زوال مکتب وابستگی محو و ناپدید شده است همان طور که رهیافت تک خطی با زوال قالب فکری نوسازی ناپدید گردیده است.

نویسنده: بژورن هتنه مترجم: دکتر سید احمد موثقی انتشارات: قومس