کتاب بنیاد استدلال در حقوق اسلامی - صدری

کتاب بنیاد استدلال در حقوق اسلامی به قلم دکتر سید محمد صدری در انتشارات خردنگار به چاپ رسیده است.

اصول فقه عبارت است از دانش اصول علم به قواعدی که برای استنباط احکام شرعی پیش بینی شده است، در واقع این اصول از قواعدی بحث می کنند که نتیجه آن ها در استنباط احکام شرعی قرار می گیرد.

کتاب" بنیاد استدلال در حقوق اسلامی (اصول فقه 1)" منبعی است جامع و کامل که به کمک اساتید و دانشجویان رشته های حقوق، فقه و مبانی حقوق اسلامی و حقوق دانان و وکلا آمده است. این کتاب که مطابق با آخرین سر فصل های درس اصول فقه (1) به چاپ رسیده است، تمامی مطالب قدیمی که امروزه نیازی به آن ها حس نمی شود را حذف کرده و نکات اساسی و به روز را با زبانی شیوا و روان شرح می دهد. کتاب مذکور متشکل از پنج گفتار می باشد که عبارتند از: 1‐ تعاریف و مباحث مقدماتی 2‐ حکم شرعی 3‐ مباحث الفاظ 4‐ اوامر 5- ادلّه

مؤلف در گفتار نخست (که متشکل از 3 بخش است)، ابتدا به تعریف اصول فقه می پردازد و سپس مبادی هشت گانه علوم (رووس ثمانیه)، ماهیت اصول فقه ریشه اختلاف نگرش، اجتهاد و اصول فقه نزد امامیه و چگونگی پیدایش اصول فقه را ارائه می دهد. در گفتار دوم (که متشکل از 3 بخش مجزا می باشد)، ابتدا به بیان چگونگیِ استنباط حکم  شرعی به وسیله قواعد اصولی می پردازد و سپس اصول فقه و قواعد فقه، مراحل صدور حکم، انواع وجوب، قصد قربت و اثر آن، اماره، حقیقت حکم واقعی و حکم ظاهری را شرح می دهد. گفتار سوم (که خود متشکل از 3 بخش مجزا می باشد) را به بیان چگونگی انتقال مفاهیم به وسیله الفاظ، انواع دلالت، ارکان وضع، نسبت ها و روابط سه گانه الفاظ و واضع آن، حقیقت شرعیه و حقیقت متشرعه، ثمره نزاع، مطلق و مقید، اصل طلاق و انوع عموم اختصاص می دهد. مراحل اوامر، نواهی (نهی به صیغه، نهی به ماده، نهی به وسیله گزاره های خبری منفی و نهی بر حرمت یا کراهت)، مفهوم و منطوق و ضابطه مفهوم یابی را در گفتار چهارم (در 3 بخش مجزا) و اماره و اصل، حجیت ظن مطلق، لفظ قرآن، نظریه اخباری، سنت در اصطلاح فقها اصولیان و کلامیان، عصمت، حجیت، انواع مرسل، انواع اجماع و قاعده ملازمه را در گفتار پنجم (5 بخش مجزا) شرح می دهد.

شایان ذکر است که در انتهای بخش های کتاب، با ارائه پرسش های طبقه بندی شده، یادگیری مخاطب را به حداکثر می رساند‌.

برشی از متن کتاب

گفتار نخست: تعاریف و مباحث مقدماتی بخش دوم: دانستنی های پیشینی موضوع علم در زبان اصطلاحی گفته می ‌شود موضوع هر علم عبارت است از:《 آن چه که علم درباره ویژگی ها و عوارض ذاتی آن بحث می‌ کند و تمام بحث‌ های علم  بدان باز می ‌گردد》اما این عبارت نسبتاً پیچیده با مثال قابل درک است. به عنوان مثال اگر دانش پزشکی را در نظر گرفته و بپرسیم موضوع علم پزشکی چیست پاسخ داده می شود موضوع علم پزشکی بدن انسان است از نظر سالم بودن یا مریض بودن یا درباره موضوع دانش مکانیک گفته می‌ شود، موضوع علم مکانیک حرکت و سکون اجسام است بر همین نمط موضوع علم شیمی تاثیر و تاثر موارد بر یک دیگر و موضوع علم ادبیات کلمه و کلام است. بنابراین در علم پزشکی همه مسائل حول محور بدن انسان می چرخد و در علم مکانیک همه مسائل از حرکت و سکون اجسام نسبت به یک دیگر سخن می‌ گوید و ... روشن است که هر یک از دستاورد های این علوم به وسیله یک جمله یا یک عبارت بیان می‌ شود. از نظر منطقی به لحاظ آن که این جمله خود دارای یک موضوع و یک محمول و رابطه میان موضوع و محمول است، 《قضیه》 نامیده می‌ شود‌. مثلاً وقتی در علم شیمی گفته می ‌شود 《از ترکیب سدیم و کلر نمک طعام حاصل می‌ شود》 این خود یک قضیه است و یک علم چیزی نیست جز مجموع این قضایا با یک وجه مشترکی که آن ها را با هم پیوند داده و موضوع کلی علم نامیده می ‌شود. حال این قضایا از جهت آن که وسیله ابراز بحث های علم هستند 《مباحث》علم نامیده می شوند و از جهت این که کشف آن ها در علم مطلوب است 《مطالب》علم و بلاخره چون مورد سوال واقع می شوند به 《مسایل》علم موسومند. مسائل علم بر اساسی که گفته شد مسائل علم 《قضایایی است که یافته های آن دانش را بیان می کند》و 《موضوع》 علم، پایه ثابتی است که این قضایا و مسائل حول محور آن می چرخد. به عبارت دیگر موضوع علم همه مسائل علم را با یک وجه مشترک به هم پیوند می دهد. با این مقدمه تا حدودی با موضوع و مسائل علم آشنا شده و در می یابیم که رکن اساسی هر علم همین موضوع و مسائل است. ...

فهرست

• گفتار نخست: تعاریف و مباحث مقدماتی

بخش اول: تعاریف بخش دوم: دانستنی های پیشینی بخش سوم: پیدایش دگرگونی های اصول فقه

• گفتار دوم: حکم شرعی

بخش اول: استنباط و صدور حکم شرعی بخش دوم: حکم شرعی ‐ گونه ها و تقسیمات بخش سوم: حکم شرعی ‐ واقعی، ظاهری

• گفتار سوم: مباحث الفاظ

بخش اول: کلیات وضع، دلالت و دلالت وضعی  بخش دوم: انواع وضع و دلالت‌ های وضعی ‐ کاربرد در شریعت بخش سوم: اصول لفظیه

• گفتار چهارم: اوامر

بخش اول: اوامر بخش دوم: نواهی ‐ اجتماع امر و نهی بخش سوم: مفاهیم

• گفتار پنجم: ادلّه

بخش اول: اماره و دلیل بخش دوم: کتاب بخش سوم: سنت بخش چهارم: اجماع بخش پنجم: عقل

• اصول فقه 1
• مولف: دکتر سید محمد صدری
• انتشارات: خردنگار