کتاب بررسی تاریخی قصص قرآن - بیومی مهران

مجموعه کتاب های بررسی تاریخی قصص قرآن (4 جلدی) نوشته ی محمد بیومی مهران با ترجمه ی مسعود انصاری و محمد راستگو توسط انتشارات علمی و فرهنگی به چاپ رسیده است.

بی گمان قرآن کریم از دیدگاه تاریخی درست ترین و استوار ترین مأخذی است که به دست ما رسیده است، زیرا از یک سو «موثوق السند» است و از دیگر سو کتاب خداست که «از هیچ سمت و سویی – نه از پیش و نه از پس – باطل را در آن روی و راهی نیست». از این روی در درستی متن این کتاب، هیچ زمانی شک و ترید راه نمی یابد، زیرا وثاقت تاریخی جدل ناپذیری را پشتوانه دارد و آن اینکه قرآن کریم از آغاز نزول تا پایان آن به املای پیامبر(ص) و با نظارت آن بزرگوار نوشته و تدوین شد و پیش از سفر جاودانی آن عزیز، به تصدیق و امضای نهایی او رسید. نیز قصه ها و گزارش های قرآنی همه، رویدادها و پیش آمدهایی تاریخی و واقعی اند و هیچ گونه خیال پردازی و افسانه سازی در آنها نقش ندارد.

یکی از زمینه های قرآن پژوهی که از دیرباز کسان بسیاری بدان پرداخته اند و از دیدگاه های گوناگون درباره آن پژوهش های بسیار کرده اند و کتاب های پر شماری نوشته اند داستان های قرآن است؛ و به سخن درست تر، رویدادهایی تاریخی که در قرآن از آنها یاد شده یا بدانها پرداخته شده شده است. یکی از استوار ترین و گسترده ترین پژوهش هایی که درباره رویدادهای تاریخی قرآن کریم انجام گرفته این اثر است.

دکتر محمد بیومی مهران، استاد برجسته تاریخ دانشگاه اسکندریه، با کوشش بسیار پر دامنه، علاوه بر قرآن، کتاب های پر شمار تفسیری، حدیثی، تاریخی اسلامی – عربی، و پژوهش های فرنگیان که بیشتر بر سنگ نوشته ها و کتیبه های کهن استوارند، همچنین تورات و انجیل را کاویده است و با بهره گیری از این منابع گوناگون شرقی و غربی توانسته است درباره رویدادهای تاریخی قرآن کاری سترگ را سامان دهد.

نویسنده رویدادهای تاریخی قرآن را از دیدی جغرافیایی بخش بندی کرده و رویداهای هر منطقه جغرافیایی را در جلدی جدا آورده است؛ رویدادهای جزیره العرب را در نخستین جلد، رویدادهای مصر را در دومین جلد، رویدادهای عراق را در سومین جلد و رویدادهای شام را در چهارمین جلد آورده است.

برشی از متن کتاب

2. تورات، مهر و دوستی یعقوب به یوسف را از این رو می داند که یوسف با سخن چینی، بدرفتاری های برادران را به پدر گزارش می کرد؛ و بالاتر از آن، فرزند دوران پیری یعقوب بود، او افزون بر اینها خوابی دید که پیش پدر عزیزتر شد. اما قرآن کریم، زمینه عشق یعقوب به یوسف را از یک سو، خواب شگفت و پیش گویانه یوسف می داند و از دیگر سو، آگاهی یعقوب به این که یوسف در آینده به مقامات معنوی شگفتی چون پیامبری خواهد رسید، و به دانش هایی دست خواهد یافت چون دانش رویداد گزاری و خواب گزاری (= تاویل و تعبیر رؤیا). ٣. این نکته که برادران یوسف، پیش از آن که یوسف با آنان بیرون رود، برای نابودی او توطئه کردند و نقشه کشیدند، و نیز پدر را برای دوستی یوسف، آشکارا گمراه شمردند، چیزی است که تنها در قرآن آمده است. در این آیات: «همانا که در داستان یوسف و برادرانش آیه ها او آموزه هایی است برای پرس و جوگران؛ آن گاه [که برادران از روی رشک و کینه ] گفتند: با این که ما برنا و برومندیم، پدر، یوسف و برادر [مادری] اش را بیشتر دوست دارد، همانا که پدر ما سخت گمراه است. [از پی این بود که به همدیگر گفتند] یوسف را بکشید یا به جایی دوردست بیفکنید، تا توجه پدر، تنها به شما باشد و از آن پس گروهی شایسته باشید». 4. از گزارش تورات بر می آید که این خود یعقوب بود که از یوسف خواست تا نزد برادران که در دشت «شکیم» - جایی به گمان بسیاری در شرق نابلس امروزی - گوسفند می چراندند، برود. اما در گزارش قرآن، این برادران بودند که از پدر خواستند تا یوسف همراه آنان برود، و پدر از رشک و کینه برادران به یوسف بیمناک و نگران بود: «برادران گفتند: پدر جان، چرا در کار یوسف به ما بد گمانی، با این که ما خیرخواه و دوستدار اوییم، فردا او را با ما بفرست تا گردش و بازی کند، و [آسوده خاطر باش] که ما او را پاس می داریم».  

فهرست

جلد اول بخش نخست: قران کریم بخش دوم: حدیث بخش سوم: تفسیر بخش چهارم: ابراهیم خلیل (ع) بخش پنجم: کعبه بخش ششم: عادیان بخش هفتم: ثمودیان بخش هشتم: مدیانیان = مدینیان بخش نهم: سیل عرم بخش دهم: داستان اصحاب اخدود بخش یازدهم: داستان اصحاب فیل جلد دوم کتاب نخست: بررسی های مقدماتی بخش نخست: پیامبری و پیامبران کتاب دوم: یوسف (ع) بخش نخست: یوسف پیش از دوره وزارت بخش دوم: یوسف و عزیزی مصر بخش سوم: داستان یوسف در آیات قرآن و روایات و تورات کتاب سوم: موسی (ع) باب اول: از تولد تا بعثت بخش نخست: بنی اسرائیل در مصر بخش دوم: موسی از ولادت تا بعثت بخش سوم: پیامبری موسی باب دومک خروج بنی اسرائیل از مصر بخش نخست: زمینه ها، زمان و مکان خروج بخش دوم: معجزه شکافته شدن دریا بخش سوم: فرعون عصر موسی باب سوم: موسی و بنی اسرائیل، از شکافتن دریا تا مرگ موسی (ع) بخش نخست: بنی اسرائیل در سینا بخش دوم: بنی اسرائیل در بیابان باب چهارم: بررسی هایی درباره سیره موسی (ع) بخش نخست: موسی اسرائیلی است یا مصری؟ بخش دوم: وجود تاریخی موسی (ع) بخش سوم: مرگ موسی (ع) بخش چهارم: جایگاه موسی در تاریخ یهود باب پنجم: داستان موسی درمیان روایات تورات و آیات قرآن باب نخست: داستان موسی در قرآن و تورات جلد سوم باب اول: سیرت داوود (ع) بخش نخست: بنی اسرائیل میان عصر موسی و داوود (ع) بخش دوم: حضرت داوود (رسول – نبی) بخش سوم: داوود پادشاه بنی اسرائیل بخش چهارم: داوود در آیات قرآن و روایات تورات باب دوم: سیرت سلیمان (ع) بخش نخست: سلیمان (رسول – نبی) بخش دوم: بنای مسجدالاقصی بخش سوم: سلیمان و ملکه سبأ بخش چهارم: سلیمان پادشاه بنی اسرائیل کتاب پنجم: پیامبران: از ایوب تا یحیی (ع) بخش نخست: ایوب (ع) بخش دوم: الیاس و الیسع، علیهماالسلام بخش سوم: زکریا و یحیی (ع) کتاب ششم: مسیح، عیسی بن مریم، رسول خدا بخش نخست: مریم مادر مسیح (ع) بخش دوم: مولد مسیح (ع) بخش سوم: نبوت و معجزات حضرت عیسی (ع) بخش چهارم: ادعای ربوبیت و تصلیب مسیح (ع) جلد چهارم باب اول: سیره نوح (ع) بخش نخست: دعوت نوح (ع) بخش دوم: قصه توفان در الواح و آثار کهن و تورات بخش سوم: قصه توفان در قرآن کریم باب دوم: سیره ابراهیم خلیل (ع) در عراق بخش نخست: خدایان قوم ابراهیم بخش دوم: دعوت ابراهیم (ع) بخش سوم: ابراهیم و آن پادشاه بخش چهارم: راز زندگی و مرگ باب سوم: سیره یونس (ع

(چهار جلدی) نویسنده: محمد بیومی مهران مترجمین: محمد راستگو - مسعود انصاری انتشارات: علمی و فرهنگی