کتاب ایران در عصر مغولان و ایلخانان (چراهای تاریخ ایران 4)

کتاب ایران در عصر مغولان و ایلخانان نوشته ی احمد فروغ بخش و تصویرگری فرهاد جمشیدی توسط انتشارات قدیانی به چاپ رسیده است.

این کتاب جلد چهارم از مجموعه کتاب هایی با عنوان " چراهای تاریخ ایران " می باشد. این مجموعه به جهت آشنایی کودکان و نوجوانان با تاریخ سرزمین ایران تهیه و چاپ شده است. در کتاب های تاریخ در رابطه با یک واقعه ی تاریخی که مهم به تفضیل سخن گفته شده است که جذابیت چندانی برای اکثر کودکان و نوجوانان ندارد. در این مجموعه کتاب ها سعی شده است با کمک گرفتن از تصاویری که به صورت گرافیک و نقاشی برای تصور کردن فضای حقیقی پیرامون آن واقعه تهیه شده، عکس های حقیقی از مجموعه اماکن، لباس ها، و طبیعتی که درباره اش سخن به میان آمده و با زبانی ساده و جملاتی کوتاه درک وقایع تاریخی را برای کودکان و نوجوانان راحت تر کند. با توجه به دقت و کیفیت کتاب های نامبرده در زمینه ی طراحی و تصویرگری، صفحه آرایی، جلد و رنگ آمیزی فاخر بهترین گزینه برای کودکان و نوجوانان و برقراری ارتباط آن ها با کتاب و دنیای شگفت انگیز تاریخ است. عناوین برخی از جلدهای این مجموعه کتاب ها عبارت است از: ایران در عصر تیموریه، ایران در عصر زندیه، ایران در عصر غزنویان و سلجوقیان، ایران در عصر افشاریه. این کتاب در ارتباط با تاریخ ایران در عصر مغول و حمله ی مغولان به ایران می باشد. در تاریخ پرفراز و نشیب ایران هر دوره با یک ویژگی مشخص می شود. اما ویژگی دوره ی مغول ها با همه ی آن ویژگی ها متفاوت است. این دوره یکی از دردناک ترین دوره ها در تاریخ کشور ما و سرزمین های مجاور است. صدمات و نابسامانی های وارد به مردم در این عصر به حدی بود که برخی از مورخان تا مدت ها حاضر به نگارش تاریخ این مصیبت عظیم نبودند. حمله ی مغولان به ایران به رهبری " چنگیزخان " منجر به فروپاشی حکومت " خوارزمشاهی " شد. اما این تمام ماجرا نبود زیرا چند دهه بعد بار دیگر ایران مورد هجوم یکی از نوه های چنگیزخان به نام " هولاکوخان " قرار گرفت. هولاکو موفق به تاسیس سلسله ای به نام " ایلخانان مغول " شد که هشتاد سال دوام آورد. در دوران حکومت مغولان تاثیرات مثبت و منفی در زمینه های مختلف در کشور ما پدید آمد. اگرچه پیامدهای منفی حملات این قوم بیابانگرد هرگز قابل مقایسه با دستاوردهای مثبت آن نبود، اما سابقه ی درخشان تاریخی و فرهنگی مردم ایران، با گذشت زمان بر خوی بیابان گردی آنان اثر گذاشت، همچنین تلاش های دانشمندان و بزرگان علمی ایران سبب گردید تا آن قوم بیگانه در فرهنگ و تمدن ایرانی ذوب شوند. بدین ترتیب از مصائب و نابسامانی های مردم کاسته شد و ایران، باز به حیات خود ادامه داد. عناوین سر فصل های آمده در این کتاب عبارت است از: مغول ها و مغولستان، حمله ی مغولان به ایران، ارتش و نیروی نظامی، حمله ی مجدد به ایران، مسافرت و جهانگردی، اوضاع اجتماعی و علمی.

 

برشی از متن کتاب

چرا مغول ها به سگ ها و گربه های نیشابور هم رحم نکردند؟ در قدیم نیشابور یکی از چهار شهر مهم خراسان بزرگ بود. به هنگام هجوم مغولان مردم این شهر تصمیم به مصالحه با مغولان گرفتند؛ اما چون اخباری در شهر شایع شد که سلطان محمود توانسته است دشمن را در نواحی مرکزی ایران شکست دهد، این اخبار باعث هیجان در میان مردم شد و آنان تصمیم به مقاومت در برابر مغولان گرفتند و دروازه های شهر خود را به روی مهاجمان بستند و از باروهای شهر آن ها را مورد حمله قرار دادند. پایداری مردم نیشابور تا بدان حد بود که سپاه ده هزار نفری مغول نتوانست وارد شهر شود. از قضا هنگامی که مغولان خود را از تصرف شهر ناتوان دیدند و تصمیم به عقب نشینی داشتند فرمانده ی آن ها که داماد چنگیزخان بود کشته شد. قتل این فرمانده خشم چنگیز خان را شعله ور ساخت و او سپاهی عظیم به فرماندهی یکی از فرزندانش برای انتقام به سوی نیشابور فرستاد. این بار مغولان وسایل و ابزار فراوانی برای ویران کردن دیوار و حصار شهر آورده بودند. در این موقع نیشابوریان که متوجه جدی بودن خطر شده بودند به مذاکره راضی شدند اما مغولان نپذیرفتند و با جدیت بیش تری هجوم بی امان خود را به شهر آغاز کردند. مغولان توانستند در دیوارهای شهر نیشابور شکاف هایی ایجاد کنند و از آن جا وارد شهر شوند. انتقام مغولان از شهر و مردم آن بسیار وحشتناک بود. مردم را گروه گروه به صحرای بیرون شهر بردند و چون شهر کاملا تخلیه شد فرمان داده شد که شهر را آن چنان ویران سازند که بتوان در آن جا زراعت کرد. مردمی را هم که به صحرا برده بودند تنها چهارصد تن از مردان آنان را که شغل صنعتگری داشتند از سایرین جدا کردند و برای کار به مغولستان فرستادند و بقیه را که شامل زنان و بچه ها می شدند جملگی به قتل رساندند. دختر چنگیزخان که اکنون بیوه شده بود و برای نظارت بر این قتل عام خونین به نیشابور آمده بود فرمان داد تا به انتقام قتل شوهرش سگ گربه های شهر نیز کشته شوند تا دیگر هیچ صدایی از شهر به گوش نرسد...

(معرفی شده در کتاب نامه ی رشد آموزش و پرورش) نویسنده: احمد فروغ بخش تصویرگر: فرهاد جمشیدی انتشارات: قدیانی