کتاب اکسپرسیونیسم - آر. اس. فرنس

کتاب اکسپرسیونیسم نوشته آر. اس. فِرنِس با ترجمه فرزانه طاهری در نشر مرکز به چاپ رسیده است.

این کتاب از مجموعه کتاب های سی جلدی مکاتب و اصطلاحات است که به شرح و توضیح مکتب اکسپرسیونیسم پرداخته است. اکسپرسیونیسم مکتبی است هم در ادبیات و هم نقاشی و هم سینما که آن را زاییده ی نهضت ضد رئالیسم و امپرسیونیسم و خاستگاه آن را آلمان می دانند. پیروان این مکتب با شعار تجلی عواطف و احساسات آثار هنری را به وجود آوردند. افراد هنری در این مکتب برای القای مفاهیم ذهنی، هیجانات و عواطف خود از رنگ های جلب توجه کننده، تند و یا اشکال و خط و خطوط مبهم بهره می گیرند. به عبارتی هنرمند یا ادیب در این مکتب سعی می کند حالت های درونی و ذهنی خود را با همان تعبیری که از آن می کند و به وسیله ی شخصیت های ساخته ی ذهن خود، به مخاطب القا کند. کتاب پیش رو اطلاعات کامل و مفصلی را در خصوص این مکتب به مخاطبان ارائه کرده و در 6 فصل، به توضیح خاستگاه دقیق این مکتب و شکل گیری آن پرداخته است. نویسنده معتقد است اکپرسیونیسم از سخت ترین مکاتب است که ارائه ی تعریف دقیقی از آن، به علت معنای دوگانه ی عام و خاص آن، از دشواری های ادبیات و هنر است. وی نخست شرایط اجتماعی و فرهنگی آلمان را به عنوان خاستگاه مورد بررسی قرار داده و در نهایت عوامل زوال آن را بیان کرده است و با توجه به این که ویژگی های یک مکتب کاملا از بین نمی روند و برخی پیروان آن هرچند کم، طبق اصول آن به خلق آثار می پردازند، خصائص باقی مانده مکتب اکپرسیونیسم را برای خواننده بازگو کرده است.

برشی از متن کتاب

در زمان خیلی قبل تر، در همان اوایل سال 1921، آلزایس جوان، ایوان گُل( که دست بر قضا یکی از نخستین کسانی بود که خود را اکسپرسیونیست نامید) مقاله ای نوشت به نام اکسپرسیونیسم دارد می میرد؛ در سال های بعد، صدای طبل در شب برشت در مونیخ بر صحنه رفت. نمایش نامه ی بعل او، که در بخش 4 ذکری از آن شد، نقیضه ای درخشان در هجو نمایش نامه یوست درباره ی گرابه بود و این نمایش نامه را از میدان به در کرد: نیروی تازه ای در تئاتر آلمان جلوه کرده بود که بایست آن را جدی می گرفتند. برشت، خیلی بعد از این زمان، تعریف می کند که چقدر از نمایش نامه های« آه ای انسان! » در زمان خود بیزار بوده است: پرخاشگری جوانانه، بی ملاحظگی و کلبی مسکلی او، و در واقع بخش اعظم شیوه ی تئاتری بعد او، خلوت بودن نمایش نامه هایش، خونسردی و خرد ورزی آن ها طرد عامدانه و آگاهانه ی اکسپرسیونیسم مطنطنِ تئاتری است. در دکتر مابوزه ی قمار باز، فیلمی از فریتس لانگ، اکسپرسیونیسم« ادا و اطوار و نه چیزی بیشتر» دانسته و مردود اعلام می شود، و در سال 1925، هارتلاوب نمایشگاهی در مانهایم ترتیب داد که خودش را Neue sachlichkeit نامید( اصطلاحی که ترجمه اش دشوار است، اما اساسا یعنی واقع گرایی یا واقعیت گرایی نو): نگرش جدی تر و معقول تر و حتی توهم باخته تر داشت پدیدار می شد. تردیدی نیست که بلاغت و طنطنه و طمطراق اکسپرسیونیسم آلمان رنگ باخت. اما اکسپرسیونیسم پدیده ای است پیچیده و مرکب، و درست است اگر بگوییم که سه گرایش اصلی که جایگزین آن شدند، دادائیسم، « واقعیت گرایی نو» و سوررئالیسم هگلی، بدون آن قابل تصور نبود. ادا و اطوار نیهیلیستی دادائیست ها، تاکتیک های ضد هنر آنان و قصد آگاهانه شان برای شوکه کردن چندان از کشش اکسپرسیونیستی به سوی بی شکلی و موقعیت های افراطی فاصله ندارد: هوگو بال، امی هنینگز و هانس آرپ پیش از رفتن به زوریخ با اکسپرسیونیسم آلمان ارتباط نزدیکی داشتند. به نظر می رسد که« واقعیت گرایی ِ نو» از غلو پردازی های اکسپرسیونیستی بسیار دور است، اما مدرنیته ی عامدانه و اصطلاحات مربوط به شهرهای بزرگ را در بن و، البته در مارینتی می توان یافت. ویلیت به درستی ادعا می کند که بسیاری از شعرهای اکسپرسیونیستی آغازین( یعنی اشعار لیختن اشتاین و فان هُدیس) به شعر اواخر دهه ی بیست بسیار نزدیک تر بود تا به نوشته های نمادین و پر طمطراق اوج این جنبش.

فهرست

1. یادداشت ناشر
2. خاستگاه: دشواری های تعریف
3. نوآوری در فرم: اکسپرسیونیسم و مدرنیته.
4. وضعیت در آلمان: 1914_ 1900
5. وضعیت در آلمان از سال 1914 تا میانه های دهه ی بیست.
6. افق های گسترده تر: اروپا و آمریکای شمالی.
7. زوال؟
8. کتاب شناسی
9. واژه نامه ی فارسی_ انگلیسی
10. واژه نامه ی انگلیسی_ فارسی.
11. نمایه.

نویسنده: آر. اس. فرنس مترجم: فرزانه طاهری انتشارات: مرکز