کتاب انقلاب مشروطه (داستان فکر ایرانی 9)

کتاب انقلاب مشروطه (پایان دوره ی قاجار) نهمین جلد از مجموعه داستان فکر ایرانی تالیف حمیدرضا شاه آبادی از سوی نشر افق به چاپ رسیده است.

کتاب حاضر روایتی از دوران مشروطیت و آغاز دورانی جدید در تاریخ ایران است، جنبشی که صرفا سیاسی نیست، بلکه هنر، ادبیات، فلسفه و حتی فقه را متحول کرد و جریانات روشنفکری را در کشور شکل داد. کتاب انقلاب مشروطه، ایران را در آن دوره ی تاریخی از نظر شرایط اقتصادی، کسب و کار، اوضاع سیاسی و فرهنگی در فصل هایی جداگانه مورد بررسی قرار داده و اطلاعات بسیار مفیدی را در اختیار نوجوانان و جوانان قرار می دهد. در این مجموعه می خوانیم که با قتل ناصر الدین شاه به دست میرزا رضای کرمانی اولین جرقه های مشروطیت در ایران شکل گرفت و حرکت های بیداری در میان مردم آغاز شد. علاقه به کسب علم و دانش و آشنا شدن با رمز و راز پیشرفت کشورهای مترقی، روز به روز در میان تحصیل کردگان و برخی از مقامات دولتی بیشتر شد. برای کشف میزان عقب ماندگی، ایرانیان خود را با جوامع غربی و شرقی مقایسه کردند. نام آورترین و موثرترین مشوق ایرانیان به پیروی از علم و دانش غربی ها در دوران مشروطیت، میرزا ملکم خان ناظم الدوله بود. همچنین در کتاب فوق اطلاعاتی درباره ی تحصن تعدادی از علما و مردم در حرم شاه عبدالعظیم، که حاصل آن شکل گیری مجلس شورای ملی بود به چشم می خورد. علاوه بر این ها، در یکی از فصول کتاب به طور مفصل ماجرای واگذاری امتیاز خرید و فروش تنباکوی ایران به شخصی انگلیسی به نام تالبوت در زمان ناصر الدین شاه توضیح داده شده است. بخش پایانی نیز به تاثیراتی که دوره ی مشروطیت بر شعر و موسیقی در ایران داشته و نحوه ی ورود سینما و تئاتر به کشور می پردازد.

مجموعه داستان فکر ایرانی با تکیه بر منابع معتبر به ارائه و تحلیل دانستنی های تاریخی برای نوجوانان و جوانان می پردازد. این مجموعه در قالب 9 جلد با عناوین سپیده دم اندیشه، فراز و فرود، تولد دوباره، دوران طلایی، فرار از عقل، مغول ها، دوباره ایران، ایران در آستانه ی تغییر و انقلاب مشروطه افکار و اندیشه ی دولت ها، ملت ها و اشخاص بر جسته از دوره ی ایران باستان تا دوره ی قاجار را به تصویر می کشد. هر کتاب از مجموعه ی فوق به یک دوره ی تاریخی اختصاص دارد و تحولات فکری در زمینه ی تاریخی آن دوره را تشریح کرده است. در اغلب بخش های کتاب تصویرهای مستند و نقشه های مربوط به هر دوره وجود دارد و در برخی موارد سعی شده تا با استفاده از تصاویر کاریکاتور گونه مطالب کتاب از خشکی و یکنواختی بیرون بیاید.

 

فهرست

پیش گفتار فصل اول: آغاز یک پایان فصل دوم: جامعه ی ایرانی در دوره ی مشروطیت فصل سوم: اقتصاد ایران در دوره ی مشروطیت فصل چهارم: اوضاع سیاسی ایران در دوره ی مشروطیت فصل پنجم: نهضت تحریم تنباکو فصل ششم: چه باید کرد؟ فصل هفتم: نگاه به غرب فصل هشتم: نگاه به ایران باستان فصل نهم: نگاه به شرق فصل دهم: نگاه به اسلام فصل یازدهم: فرهنگ و هنر ایران در دوره ی مشروطیت فهرست منابع نمایه

برشی از متن کتاب

در سال های سلطنت ناصرالدین شاه قاجار، فعالیت های استعمارگری اروپاییان به اوج خود رسیده بود. اروپاییان، استعمار کشورهای ضعیف را پس از کشف قطب نما در قرن چهاردهم میلادی آغاز کردند. دست یابی به قطب نما امکان سفرهای طولانی دریایی را به دریانوردان اروپایی می داد. آنان سوار بر کشتی های خود به سرزمین های تازه ای که تا پیش از آن برای شان ناشناخته بودند، پا می گذاشتند و با زور اسلحه آن سرزمین ها را تصرف می کردند و ثروت مردم آن سرزمین را با خود می بردند. این کار موجب انباشت ثروت بسیاری در اروپا شد. اگر در دیگر کشورهای مستعمره، استعمارگران پس از تصرف خاک آن کشور، برای حمل بهتر ثروت های طبیعی آن، دست به کار ساخت جاده یا راه آهن می شدند یا برای خانواده های مهاجران مدرسه و بیمارستان می ساختند و از این راه سودی هم به مردم بومی کشور می رسید، در ایران همین حداقل هم در کار نبود. حالت نیمه استعماری کشورمان موجب شده بود که فقط ثروت های آن غارت و هیچ سودی از استعمارگران به سرزمین مان نرسد. توجه و علاقه مندی به وطن و در شکل سازمان یافته تر آن ملی گرایی یا ناسیونالسیم در ایران دوران معاصر، نخستین بار در دوران مشروطیت شکل گرفت و رواج یافت. پیش از آن، ایرانیان نوعی ملی گرایی بر پایه ی اصالت نژاد ایرانی را در قالب نهضت شعوبیه طی قرن های دوم تا چهارم هجری قمری تجربه کرده بودند؛ اما این تجربه در دوره های تاریخب بعد، رفته رفته به فراموشی سپرده شد. تا ان جا که در دوره ی قاجار، مفهوم ملیت در میان ایرانیان به کلی رنگ باخت. تا بیش از دوران مشروطه، ان چه موجب به هم بستگی مردم ایران می شد، احساس و اتحاد دینی ایشان بود. مردم ایران در سایه ی دین اسلام با یکدیگر متحد می شدند و در مواقع بروز جنگ ها (هم چون جنگ های ایران و روس) با اتکا به وابستگی های دینی خود با دشمن می جنگیدند. وقوع نهضت تحریم تنباکو، شاید نخستین حرکت ایرانیان بود که در آن احساس ملی و وطن دوستی جلوه گر می شد. در این نهضت نیز اگرچه بخش مهمی از حرکت مردم در اعتراض به سپردن امور مسلمانان به غیر مسلمانان صورت می گرفت، اما نمی توان از نظر دور داشتکه توجه به منافع ملی و سرمایه های داخلی و حفاظت از ان در برابر دست اندازی بیگانگان، در حرکت مردم، روحانیان و بازرگانان بر ضد قرار داد انحصار تنباکو نقش مهمی داشت.    

(پایان دوره قاجار) (تاریخ و فرهنگ) نویسنده: حمیدرضا شاه آبادی  انتشارات: افق