کتاب اصول فقه کاربردی - شریعتی (جلد دوم: ادله و منابع فقه)

کتاب اصول فقه کاربردی 2 (ادله و منابع فقه) به قلم حسین قافی و سعید شریعتی در انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه به چاپ رسیده است.

کتاب "اصول فقه کاربردی (ادلّه و منابع فقه)" جلد دوم تآلیف حسین قافی و دکتر سعید شریعتی، جهت آشنایی با ادله و منابعی است که برای استنباط حُکم شرعی در دسترس فقیه قرار دارد. به عقیده صاحب نظران شیعه از میان همه ی منابع و ادله، چهار منبع دارای اعتبار و حُجیَت قطعی هستند و به ادله اربعه مشهورند: قرآن، سنت، اجماع و عقل. در مورد اعتبار دیگر ادله و منابع در میان فقهای امامیه واهل سنت، بحث و گفت و گو وجود دارد؛ که در این کتاب ابتدا مباحث کلی و مقدماتی مربوط به منابع و ادله را در مبحثی با عنوان «کلیات و مفاهیم» مورد بررسی قرار داده و سپس به منابع اصلی فقه «ادله اربعه» و سایر منابع و ادله را در مبحثی جداگانه می پردازد در واقع خواننده کتاب علاوه بر این سه بخش کلی و اجمالی با کاربد آنها جهت استباط حکم شرعی که در دسترس فقیه قرار دارد آشنا می گردد. این کتاب، علاوه بر روان بودن مطالب، مباحثی که کاربرد حقوقی دارند یا با حقوق ارتباط نزدیکی دارند همراه با ذکر نمونه های حقوقی را مبنای اصلی خود قرار داده است.

 

برشی از متن کتاب

سه واژه «قطع» ، «ظن» و «شک» از جمله واژه های پرتکرار در اصول فقه به ویژه در بحث ادله و منابع فقه است. در تعریف دیگر واژه های مربوط، مانند «دلیل»، «اماره» و «اصل» نیز از واژه های سه گانه پیش گفته استفاده شده است. از این رو آشنایی با مفهوم قطع، ظن و شک در واژه شناسی و شناخت مفاهیم کلیدی این فصل لازم و ضروری است. از سوی دیگر، در طرح نوینی که اندیشمند بزرگ اصول فقه، مرحوم شیخ مرتضی انصاری برای سازماندهی مباحث ادله و امارات، پی ریزی کرد، سه مفهوم قطع، ظن و شک نقش اساسی و محوری دارد. به عقیده ی شیخ انصاری، انسان مکلف هرگاه به حکم شرعی توجه پیدا کند سه حالت برای او قابل تصور است یا نسبت به آن حکم قطع و یقین پیدا میکند یا ظن و یا اینکه در حالت شک و تردید باقی می ماند. ایشان بر همین اساس کتاب ارزشمند خود، فرائدالاصول، معروف به رسائل، را در سه مقصد تألیف کرده است: مقصد اول درباره قطع و احکام آن، مقصد دوم درباره ظن و مسائل مربوط به آن و مقصد سوم درباره اصول عملیه، یعنی قواعد شرعی ای که تکلیف عملی انسان در حالت «شک» را مشخص می کند. (قطع، ظن، شک)

فهرست

مبحث اول: کلیات و مفاهیم واژه شناسی حجت دلیل عماره اصل مباحث قطع حجیت قطع اقسام قطع کاربرد بحث قطع در حقوق تجری و انقیاد مباحث ظن اقسام ظن حجیت ظن   مبحث دوم: ادله اربعه قرآن تعریف و خصوصیات قرآن حجیت قرآن سند قرآن دلالت قرآن نسخ در قرآن سنت تعریف سنت حجیت سنت اقسام سنت اقسام خبر خبر واحد رابطه سنت با قرآن اجماع تعریف اجماع تاریخچه اجماع حجیت اجماع شیوه های کشف قوم معصوم از اجماع اقسام اجماع مقایسه سنت و اجماع عقل مفهوم و ماهیت عقل کاربرد عقل در استنباط احکام شرعی تاریخچه دلیل عقلی اقسام دلیل عقلی   مبحث سوم: دیگر ادله و منابع احکام مبنای عقلا تعریف بنای عقلا اعتبار و حجیت بنای عقلا عرف مفهوم عرف قلمرو اعتبار عرف کاربرد عرف در حقوق شهرت تعریف شهرت و اقسام آن حجیت شهرت اعتبار شعور در حقوق قیاس تعریف قیاس تاریخچه قیاس ارکان قیاس شرایط قیاس تقسیم های قیاس بررسی حجیت قیاس کاربرد قیاس در حقوق استحسان تعریف استحسان دیدگاه علما در مورد اعتبار استحسان نمونه هایی از بکارگیری استحسان در فقه کاربرد استحسان در فقه مصالح مرسله مفهوم مصالح مرسله اقسام مصلحت دیدگاه های علمای اهل سنت دیدگاه علمای شیعه کاربرد مصلحت در حقوق استقراء تعریف اعتبار استقرا در منطق میزان اعتبار استقرا در منطق اعتبار و کاربرد استقرا در منطق  

مؤلف: حسین قافی- سعید شریعتی انتشارات: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه