کتاب اصول حکومت آتن - ارسطو

کتاب اصول حکومت آتن نوشته ارسطو با ترجمه محمدابراهیم باستانی پاریزی در نشر علم به چاپ رسیده است.

یونان در تاریخ و تمدن غرب، از اهمیت ویژه ای برای تاریخ نگاران و هم چنین باستان شناسان برخوردار است؛ چرا که تمدن یونان نخستین تمدن اروپایی است که دیگر ملت های اروپا بعد از آن تشکیل شده و سهم عمده ی فرهنگ و تمدن خود را مدیون یونان هستند. در میان دولت شهر های یونان آتن جایگاه ویژه ای داشت که الگوهای حکومتی و اجتماعی_ سیاسی آن تا قرن ها بعد منبع بسیاری از افراد بزرگ ِ تاریخ در خصوص اداره ی امور حکومتی و هم چنین نویسندگان و مورخان بوده است. از جمله این اشخاص، فیلسوف بزرگ، ارسطو است. اولین نکته ی مهم در باب کتاب این که نامِ نویسنده ی آن، سندی بر کامل و جامع بودن آن است. بهترین حکومت بنابر عقیده ی ارسطو آن است که اداره ی آن به دست بزرگان و برگزیدگان باشد، که در خصوص آتن نیز این مطلب صدق می کند، چرا که کلیه ی حکام و امراء از بین 5 هزار تن از صالحان انتخاب شده بودند؛ بنابراین ارسطو حکومت آتن را بسیار کارامد معرفی می کند. در این راستا، ارسوط به ذکر اطلاعات مفید و اعجاب آوری از این حکومت پرداخته است. شاید در طول تاریخ بشری، حکومت های انگشت شماری را بتوان با آن قیاس کرد. وی به مراحل آبادانی، رشد تمدن و هم چنین رشد اجتماعی و فکری آن اشاره کرده و علاوه بر آن تاثیرات خدایان و امور ماورایی در روش حکومتی این تمدنِ کهن را برای مخاطب شرح داده است. نکته ی دیگری که ارسطو بر آن تاکید ورزیده و کم و کیف آن را در کتاب بررسی کرده است، رعایت حقوق انسانی و مدنی و عدالت در آن روزگارانِ آتن است. کتاب در دو بخش نگاشته شده که بخش اول آن مختص به مباحث تاریخی آتن است و بخش دوم آن به تقسیم بندی های اجتماعی و شرح و تفصیل آن اختصاص دارد. کتاب پیش رو به منظور آشنایی با تمدن کهن و پربار آتن و اطلاع از شیوه ی حکومتی، ساختارهای اجتماعی و کیفیت زندگی افراد آن، کتاب کاملی است که مطالعه آن به علاقمندان تاریخ توصیه می شود.

نویسنده

ارسطو در سال 348 قبل از میلاد در خانواده ای ثروتمند در شمال یونان متولد شد. او یکی از فیلسوفان بنام غربی است که نوشته ها و عقاید او در زمینه های مختلف خصوصا فسلفه، بعد از گذشت قرن ها تا کنون مورد توجه بسیاری از فیلسوفان و دانشمندان معاصر بوده است. وی از سن 17 سالگی وارد آکادمی افلاطون در آتن شد و به مدت بیست سال در آن جا مشغول به درس خواندن و سپس تدریس شد. زمانی که اسکندر 13 ساله بود، ارسطو تربیت او را آغاز کرد و حدود 12 سال تربیت او را به عهده گرفت. او هم چنین آکادمی تاسیس کرد که تمرکز آن بر هنر، اخلاق و شعر بود. ارسطو پس از مرگ اسکندر و اوج گرفتن درگیری ها در آتن، به ناچار به خالکیس پناه برد و در سن 62 سالگی درگذشت. از تالیفات او عبارتند از: 1. فن شعر. 2. سیاست. 3. مابعدالطبیعه. 4. اخلاق و ... .

برشی از متن کتاب

" وضع اجتماعی عامه قبل از سولون: از این پس دورانی فرا می رسد که اشراف و عامه ی خلق مدتی طولانی با یکدیگر در مبارزه و پیکارند. نظام حکومتی به تمام معنی الیگارشی بود و طبقات فقیر و زن و فرزندانشان در حکم اغنیا بودند و آنان را هکتمر می خواندند و این وجه تسمیه از این جهت بود که طبق قرار داد میان مالک و ارباب، این بردگان بیش از یک ششم از حاصل ملک را دریافت نمی داشتند. تمام زمین ها در تصرف عده ی معدودی بود و اگر برزگری وام و دین خود را به موقع نمی پرداخت مالک می توانست او و فرزندانش را به صورت بنده و برده به فروش رساند، زیرا تا قبل از این که سولون به مقام ارکنتی( ریاست عامه) برسد، تمام افراد خانواده در پرداخت دیون ذوی الاشتراک بودند. در واقع برای عامه ی مردم بدترین شکنجه ها همین نظام بردگی بود و عامل اساسی نارضایی به شمار می رفت؛ چه، بدین ترتیب، این طبقه از هیچ حقوق اجتماعی بهره ور نبود. حکومت موقتی چهارصد هزار نفری: ترتیبات حکومتی که برای آینده تدوین و برای وضع حاضر بمورد اجرا گذاشته شد چنین بود: « به تبعیت از رسوم و سنن اجدادی، یک شورای چهارصد هزار نفری( برای هر قبیله چهل تن عضو) پدید خواهد آمد که اعضای آن طبق صورت تنظیمی به وسیله ی افراد قبیله از میان افراد ذوی الحقوق مدینه که بیش از سی سال داشتند انتخاب می شدند. این شورا فرمان روایان را تعیین می کرد و متن قسم نامه ای را که می بایست با آن مراسم تحلیف در مورد اجرای قوانین و پرداخت و تصفیه حساب مالیات ها انجام شود، تنظیم می کرد و سایر اموری را که مفید به حال مملکت می دانست مورد توجه قرار می داد. قوانینی که با وضع موجود مملکت تناسب داشت اجرای آن موقوف نشد و کسی حق تغییر و یا تبدیل و تعویض آن را نداشت. برای یک بار سپهسالاران( استراتژها) در اجتماع برگزیدگان پنج هراز نفری انتخاب می شوند، اما بعد ها پس از تشکیل شورا و ضمن رسیدگی به امور نظامی، شورا ده نفر سپه سالار، و ده نفر معاون و منشی آن ها را انتخاب خواهد کرد. این ها برای همان سالی که انتخاب شده بودند از تمام حقوق فرماندهی برخوردار بودند و در موارد لزوم در جلسات شورا نیز شرکت داشتند. یک تن« هیپارک» و ده تن« فیلارک» نیز به همین نهج انتخاب می شوند، ولی در سال های بعد این فرماندهان را همان طور که مقرر بوده است شورا انتخاب خواهد کرد. در مورد مقامات، غیر از عضویت شورا و فرماندهی نظامی، نه حکام درجه اول و نه سایر مامورین مجاز نبودند که بیش از یک بار آن شغل را اشغال کنند. وقتی که اعضای شورای چهارصد نفری به چهار دسته منقسم شدند، هیئت صد نفری می بایست ترتیبی اتخاذ کند که هر عضو بتواند در کنار هم فکران خود قرار گیرد."

فهرست

مقدمه جناب آقای دکتر غلامحسین صدیقی   یادداشت مترجم   بخش اول: مبحث تاریخی   بخش دوم: سازمان اجتماعی آتن

نویسنده: ارسطو با مقدمه: غلامحسین صدیقی ترجمه و تحشیه: باستانی پاریزی انتشارات: علم