کتاب اسطوره های روسی - الیزابت وارنر

کتاب اسطوره های روسی نوشته ی الیزابت وارنر با ترجمه ی عباس مخبر توسط نشر مرکز به چاپ رسیده است.

آگاهی و کسب اطلاعاتی جامع در رابطه با اساطیر و آثار ادبی و افسانه های رایج میان گذشتگان، همواره یکی از جالب ترین موضوعات و سرگرمی های عمده، میان عامه ی مردم می باشد که نکاتی مهم و آموزنده را برای آن ها به ارمغان می آورد. در همین راستا، نویسنده، به معرفی داستان ها و اسطوره های روسی می پردازد؛ اسطوره هایی که به قبل از جدایی زبان و فرهنگ روسی از سایر قبایل اسلاو باز می گردند. مولف ابراز می نماید که بر خلاف یونیانیان، هندی ها و هم چنین ایرانیان، روس ها از مجموعه ی مشخصی از اسطوره های مربوط به خدایان کفرکیش، کتاب های مقدس کهن یا روایت های حماسی برخوردار نیستند اما در افسانه های مرتبط با دنیای طبیعی، خانواده و نیازهای اساسی عامه ی مردم، دارای مضامین اسطوره ای هستند که کلیه ی آن ها را می توان از داستان های قومی و هم چنین قوم نگاری، از قبیل قصه های "بایلیچکی"، "شازکی"، "بایلینی" و ... استخراج کرد. به طور کلی، وارنر، با استفاده از مطالب قوم نگاری و ادبی قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، به نگارش این اثر پرداخته، اطلاعات قابل توجه و مستندی را در زمینه ی اسطوره های روسی برای مخاطب نقل می کند.

فهرست

درباره ی نویسنده مقدمه خدایان کفر کیش عناصر: آب، آتش، خاک و هوا شیاطین و ارواح مکان مردگان و دنیای دیگر جادوگران اژدهاها و بابا – یاگا نتیجه گیری پیشنهادهایی برای مطالعه ی بیش تر نمایه

برشی از متن کتاب

خدایان کفر کیش گرویدن روس های کیف از کفر کیشی به مسیحیت فرایندی کند بود، و در مراحل اولیه ی خود از مبارزه میان روس ها و همسایه ی نیرومندشان بیزانس بر سر کسب برتری تاثیر می پذیرفت. شاهزاده ولادیمیر از کیف که خود  در سال 988 تعمید داده شده بود، هنگامی مزایای فرهنگی و سیاسی مسیحی شدن را دریافت که بسیاری از روس ها مسیحی شده بودند. شماری از آن ها توسط میسیونرهای بلغاری به آیین جدید گرویدند. شماری دیگر، مانند مزدوران ورنگی که در رکاب های شاهزادگان کیف بودند، در حالی که در بیزانس خدمت می کردند تحت تاثیر کلیسای ارتدوکس یونانی قرار گرفتند. به نوشته ی وقایع نگاران، پسر جوان یکی از این ورنگیان در سال 983 به قید قرعه انتخاب شد تا به پاس پیروزی در یک نبرد به پیشگاه یکی از بت های کفرکیشی قربانی شود. ولادیمیر در آغاز دوران زمامداری خود در سال 980 نه تنها یک کفرکیش معتقد بود، بلکه احتمالا به منظور ایجاد نوعی وزنه ی متقابل در برابر دین سازمان یافته و پرنفوذ همسایگان مسیحی، وظیفه ی اصلاح و نظم بخشیدن به آیین های آشفته ی اسلاوهای شرقی را بر عهده گرفته بود. از این رو، یکی از نخستین اقدامات سیاسی او، بر پا کردن شش بت بر فراز تپه ای در جوار کاخ خود در کیف بود. در یکی از وقایع نگاری های اوایل قرن دوازودهم که به داستان سال های قدیم معروف است، مطلبی به شرح زیر درج شده است: یک بت چوبی پرون با سر نقره و سبیل طلایی وجود داشت. بت های دیگری به نام های خورس، داژباگ، استرایباگ، سیمارگل و موکوشا نیز وجود داشتند. مردم برای آن ها قربانی می کردند، آن ها را خدا می نامیدند و دختران و پسران خود را به پیروی از آن ها هدایت می کردند. اما این قربانی کردن ها نصیب شیطان می شد و زمین را می آلود. این شش چهره، همراه با «خدای دام ها» (اسکاتی باگ) و وولوس (یا ولس) خدایان اصلی اسلاوهای شرقی به شمار می آیند. درباره ی منشا قومی مجمع خدایان ولادیمیر اتفاق نظر وجود ندارد؛ اما روشن است که آن ها به هیچ وجه یکنواخت نیستند. در دوران حکومت ولادیمیر، قلمرو روس صرفا در اشغال اسلاوها نبود. آمیزه ای از قوم های گوناگون وجود داشت که ورنگین و بسیاری از قبایل فینو – اویغوری و ترک را در بر می گرفت. مردمانی ایرانی تبار نیز از این منطقه گذشته بودند. بعضی پژوهشگران «خورس» و «سیمارگل» را دارای منشاء ایرانی می دانند و بر این نظرند که «خورس» از واژه ی فارسی «خورشید» گرفته شده است. عده ای دیگر نیز عقیده دارند که «خورس» ریشه ی ترکی دارد. از سوی دیگر گفته می شود که «موکوشا» یا «موکوش» دارای ریشه های فینو – اویغوری است. داژباگ و استرایباگ عموما خدایان اسلاو به شمار می آیند. درباره ی خدایان کفرکیش اقوام اسلاو کتاب های پژوهشی متعددی نوشته و نظریه های فراوان تدوین شده است تا وجود یک نظام عقیدتی پیچیده را اثبات کند که رابطه ی میان انسان، طبیعت و کیهان را تنظیم می کند. اما منابع اطلاعات ...

نویسنده: الیزابت وارنر مترجم: عباس مخبر انتشارات: مرکز