کتاب آیین دادرسی کیفری - خالقی (جلد دوم)

کتاب آیین دادرسی کیفری جلد 2، به قلم علی خالقی در انتشارات شهر دانش به چاپ رسیده است.

آیین دادرسی کیفری جلوه گاه تقابل میان «امنیت»، «آزادی» و به تعبیر دیگر صحنه ی چالش میان حفظ نظم و امنیت عمومی، حراست از حقوق بشر و آزادی های فردی است. «حق دادرسی کیفری» و به عبارت دیگر «حق دادرسی منصفانه»، چه از منظر جامعه نگریسته شود و چه از دیدگاه متهم مورد ملاحظه قرار گیرد، در هر حال ضامن و پشتیبان کلیه ی حقوق و آزادی هایی است که از مرحله شروع تحقیقات مقدماتی در مورد یک عمل مجرمانه تا زمان اجرای حکم کیفری، باید مورد احترام تمام مراجع ذیربط قرار گیرد. به واقع، آیین دادرسی کیفری خط بطلانی بر این تئوری است که هدف وسیله را توجیه می کند و مقامات قضایی در حراست از نظم و امنیت عمومی از هر قید و بندی رها هستند.

جلد دوم کتاب آیین دادرسی کیفری یعنی اثر پیش رو به دو موضوع، یکی صلاحیت و رسیدگی مراجع کیفری و دیگری دلایل اثبات در امور کیفری اختصاص دارد. برخلاف جلد نخست، این کتاب به مرحله ی محاکمه و رسیدگی دادگاه در فرایند کیفری مربوط می شود و هدف این است که معلوم شود تا پس از پایان یافتن مرحله ی تحقیقات مقدماتی و صدور قرار جلب به دادرسی برای متهم و موافقت دادستان با آن، کدام مرجع کیفری صلاحیت رسیدگی به پرونده و صدور حکم درباره ی متهم را دارد و این مرجع چگونه رسیدگی می کند و بر اساس چه دلایلی می تواند اقدام به این کار نماید.

کتاب آیین دادرسی کیفری که به قلم آقای دکتر علی خالقی عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران تحریر یافته است، با اتکای بر تجربه ی سال ها تدریسِ مؤلف در دانشگاه های مختلف و دوره های آموزش ضمن خدمت قضات دادسرا، تدوین گشته که ضمن تلفیق نظریه و عمل، ظرایف آیین دادرسی کیفری را با قلمی شیوا و رسا و در عین حال مستند و مستدل در هم آمیخته است.

کتاب "آیین دادرسی کیفری (جلد دوم: صلاحیت مراجعِ رسیدگی کیفری و دلایل اثبات)" مشتمل بر دو فصل به قرار زیر می باشد که در ادامه،  به شرحی مختصر از آن ها می پردازیم.

1- صلاحیت و رسیدگی مراجع کیفری 2- دلایل اثبات در امور کیفری

فهرست

سخن ناشر نشان های اختصاری فصل اول: صلاحیت و رسیدگی مراجع کیفری مبحث اول: قواعد عمومی صلاحیت مراجع رسیدگی گفتار اول: صلاحیت و انواع آن بند اول) صلاحیت ذاتی بند دوم) صلاحیت محلی بند سوم) صلاحیت شخصی گفتار دوم: استثنائات قواعد صلاحیت بند اول: صلاحیت اضافی الف) تعدد اتهام ب) تعدد متهم بند دوم: احاله بند سوم: صلاحیت های انحصاری دادگاه های مرکز استان یا پایتخت گفتار سوم: تعارض صلاحیت و حل اختلاف در آن گفتار چهارم: ضمانت اجرای قواعد صلاحیت مبحث دوم: صلاحیت اختصاصی هر یک از مراجع رسیدگی گفتار اول: مراجع رسیدگی نخستین بند اول: مراجع عمومی رسیدگی الف) دادگاه کیفری دو ب) دادگاه کیفری یک بند دوم: مراجع اختصاصی رسیدگی الف) مراجع قضایی

1. دادگاه نظامی
2. دادگاه انقلاب
3. دادگاه اطفال و نوجوانان
4. دادگاه ویژه روحانیت

ب) مراجع غیر قضایی

1. هیأت منصفه
2. شورای حل اختلاف
3. سازمان تعزیرات حکومتی

گفتار دوم: مراجع رسیدگی مجدد بند اول: قبل از قطعیت حکم الف) دادگاه تجدید نظر استان ب) دیوان عالی کشور بند دوم: بعد از قطعیت حکم الف) اعاده دادرسی عام از طریق دیوان عالی کشور ب) اعاده دادرسی خاص از طریق رئیس قوه ی قضاییه مبحث سوم: نحوه ی رسیدگی به دعوای عمومی گفتار اول: رسیدگی بدوی بند اول: رسیدگی با کیفر خواست الف) کیفر خواست کتبی

1. دادگاه کیفری دو و دادگاه انقلاب (با وحدت قاضی)
2. دادگاه کیفری یک و دادگاه انقلاب (با تعدد قاضی)

ب) کیفر خواست شفاهی بند دوم: رسیدگی بی کیفر خواست الف) بدون تحقیق در دادسرا ب) پس از تحقیق در دادسرا گفتار دوم: رسیدگی مجدد بند اول: رسیدگی به واخواهی از حکم غیابی الف) حکم غیابی ب) واخواهی از حکم و رسیدگی مجدد بند دوم: رسیدگی به اعتراض به حکم حضوری الف) رسیدگی تجدید نظر ب) رسیدگی فرجامی مبحث چهارم: نحوه ی رسیدگی به دعوای خصوصی گفتار اول: دعوای خصوصیِ قابل طرح در مرجع کیفری گفتار دوم: امکان رسیدگی دادگاه جزایی به دعوای خصوصی گفتار سوم: شرایط طرح دعوای خصوصی در مرجع کیفری بند اول: در جریان بودن دعوای عمومی بند دوم: لزوم تقدیر دادخواست و استثنائات آن الف) رد مال تحصیل شده از جرم ب) تکلیف دادگاه به صدور حکم در جرائم خاص ج) مطالبه دیه و ارش بند سوم: رعایت مهلت تقدیم داد خواست فصل دوم: دلایل اثبات در امور کیفری مبحث اول: اهمیت دلیل در امور کیفری و بار ارائه ی آ« گفتار اول: اهمیت دلیل گفتار دوم: تکلیف ارائه ی دلیل بند اول: محتوای اصل برائت بند دوم: آثار اصل برائت مبحث دوم: ارزیابی دلایل و مهم ترین دلایل اثبات گفتار اول: ارزیابی دلایل گفتار دوم: مهم ترین دلایل اثبات نمایه منابع

برشی از متن کتاب

فصل اول: صلاحیت و رسیدگی مراجع کیفری پس از صدور قرار جلب به دادرسی توسط بازپرس یا دادیار و موافقت دادستان با آن و صدور کیفرخواست، پرونده متهم جهت محاکمه و صدور حکم به مرجع رسیدگی و حکم، یعنی دادگاه ارسال می گردد. با این اقدام، دادستان رسماً از مرجع مذکور می خواهد که متهم را با توجه به دلایلی که علیه او جمع آوری نموده، محاکمه کرده و حکم به محکومیت او صادر نماید. تقاضانامه دادستان از مرجع رسیدگی مبنی بر صدور حکم به محکومیت و مجازات متهم، کیفرخواست نامیده می شود. کیفرخواست به همراه پرونده، توسط دادستان به مرجع صالح به رسیدگی ارسال می گردد. مسئله صلاحیت مرجع رسیدگی کننده موضوع مهمی است که دادستان باید به هنگام ارسال کیفرخواست و تقاضای مجازات متهم، و نیز مرجع رسیدگی به هنگام بررسی پرونده و صدور حکم، آن را رعایت کنند. درواقع، اصولاً قوانین و مقررات مربوط به صلاحیت از جمله قوانین آمره و مربوط به نظم عمومی است که کلیه ی مراجع قضایی، اعم از مراجع تعقیب و مراجع حکم، موظف به رعایت آن هستند و تخلف از آن ها جایز نیست. فصل دوم: دلایل اثبات در امور کیفری به منظور اثبات وقوع عمل مجرمانه و انتساب آن به متهم باید دلایلی ارائه و در جریان فرایند کیفری مورد بحث و بررسی قرار گیرد. بنابراین مسئله دلیل، از نخستین روزهای آغاز این فرایند، یعنی از مرحله ی تحقیقات مقدماتی که یکی از مهم ترین وظایف مرجع تحقیق در آن، جمع آوری دلایل اثبات کننده مجرمیت یا بی گناهی متهم است، مطرح می شود. در عمل نیز، دلایل اصلی اتهام در جریان تحقیقات مقدماتی فراهم می گردد تا سرانجام برای تعیین سرنوشت متهم و صدور حکم در مورد او، در دادگاه مورد ارزیابی قرار گیرد. بنابراین بررسی اهمیت دلیل در امور کیفری و بار ارائه ی آن از یک سو و ارزیابی دلایل و آشنایی با مهم ترین آن ها به طور جداگانه شایسته بررسی است.

• مطابق با آخرین تغییرات قوانین تا اول تابستان 1399
• مولف: دکتر علی خالقی
• انتشارات: شهر دانش