کتاب تقویم و تاریخ در ایران - ذبیح بهروز

کتاب تقویم و تاریخ در ایران به قلم ذبیح بهروز در نشر چشمه به چاپ رسیده است.

استفاده از گاه‌شمار یا تقویم در ایران کهن بسیار مرسوم بوده است. در گذر زمان گاه‌شمارهای بسیاری به وجود آمده‌اند و از روش‌های متفاوتی برای شناخت تاریخ و تقویم استفاده شده است. یکی از کوشش‌های همیشگی ایرانیان، تنظیم گاه‌شماری بوده‌است که با زمان طبیعی و دوره رویدادهای کیهانی، حداکثر انطباق را داشته ‌باشد. به همین دلیل گاه‌شماری همواره موضوع مهمی در تاریخ بوده است. درباره این مبحث که بسیار مهم و قابل توجه است تا به حال هیچ‌گونه کتابی چاپ نشده بود، تا این‌که ذبیح بهروز تصمیم گرفت با تحقیقات بسیار این کتاب را نگارش و منتشر کند. تقویم و تاریخ در ایران، هفت فصل دارد و هر فصل بخشی از تاریخ را معرفی می‌کند. تاریخ آخرین سال‌های حکومت ساسانیان و بخش‌های دیگری از تاریخ ایران، از جمله مواردی هستند که در این کتاب بررسی می‌شوند. مبانی تفکر این نویسنده نسبت به تاریخ، تقویم، ادیان و مذاهب، هنر، خط و زبان است که سعی کرده این تفکرات اساسی را به‌خوبی در کتاب بگنجاند. ذبیح بهروز، این کتاب را با نثری روان و ساده نگارش کرده است تا همه بتوانند به راحتی از آن استفاده کنند. این کتاب، منبع کاملی برای شناخت تقویم و تاریخ در ایران است که به تمام علاقه‌مندان تاریخ و گاه‌شماری توصیه می‌شود.

برشی از متن کتاب

آثار الباقیه از ابن بازیار و او از اثنیوس نقل کرده که از شب جمعه اول طوفان تا آدم 2226 سال و 23 روز و چهار ساعت می‌باشد که 2227 سال می‌شود. در روایت دیگر از طوفان تا هبوط آدم 2242 سال است. در روایت دیگری از ادم تا اسکندر 5185 سال داده شده. ارقام این روایت تقریبا ارقام 5258 است که پس و پیش شده و دو را هم یک کرده‌اند. چنان‌که ملاحظه شد ذوالقرنین اکبر در سال 2973 طوفان زاییده شده و اگر در سن سی و سه سالگی چنان ‌که مشهور است مرده باشد سال 3005 طوفان سال وفات او می‌شود. برای این‌که بتوان تاریخی به نام او وضع نمود که بر اساس قدیم‌تر باشد باید دوازده سال صبر کرد تا سال 3016 طوفان تمام شود و مبدأ تاریخ پس از دو دوره 1508 سالی یزدگردی به نقطه اصلی خود که روز دوم زمستان است برگردد. روایاتی که راجع‌به تاریخ "الاسکندری" نوشته شده تقلیدی از ذوالقرنین می‌باشد با این فرق که دوازده سال بعد از سال مرگ غیر معلوم "الاسکندر" مبدا تاریخ که روز دوشنبه است در هیچ نقطه مشخص حساب شده قرار نمی‌گیرد. در خاتمه شرح هزاره‌ها و تاریخ ادوار و طوفان توجه خوانندگان را در آثارالباقیه به "فصل چگونگی تواریخ و اختلاف امم در آن" جلب می‌کنیم. اولین مطلبی را که نویسنده در این مبحث از زبان بیرونی با اصرار و تکرار تلقین می‌کند این است که نباید امیدوار بود که روزی چگونگی تاریخ آدم و طوفان معلوم شود زیرا که اطلاعات در این باب آلوده به تزویر و اساطیر است و جز خداوند کسی از آن‌ها آگاه نیست. در ضمن تکرار این تلقینات برای متحیر کردن خواننده، چندین بار نویسنده از موضوع خارج می‌شود و مطالبی را که مربوط به این مبحث نیست با بیاناتی شرح می‌دهد که در آن‌ها آثار نگرانی وی از کشف حقیقت هویدا است. در هنگام ذکر روایات متناقض و ارقام صحیح و مقلوب و کم و زیاد، نویسنده سعی کرده که از حدود روایات متداول و ارقامی که در کتب تاریخ و نجوم بوده دور نشود تا این‌که بتواند با صورت حق به جانبی غرض خود را انجام دهد. از نکات قابل ملاحظه در این مبحث این است که به روش زنادقه مطالب طوری مرتب شده که در میان کلیه ملل شک و تردید و اختلاف و عداوت ایجاد کند.

نویسنده

ذبیح بهروز 26 تیر 1269 در تهران متولد شد. او شاعر، پژوهشگر و نویسنده‌ای است که از میان آثارش می‌توان به "خط و فرهنگ" و "آیین بزرگی" اشاره کرد. سرانجام وی در 21 آذر 1350 درگذشت.

فهرست

دیباچه تاثیر وسعت و استعداد سرزمین و جمعیت در ایجاد فرهنگ اعتقاد به تاثیر کواکب دقت در تقویم و تاریخ گذاری پیشگویی و تاثیر آن در حوادث مهم تاریخی علل اختلال در تقویم و تاریخ گذاری اردشیر بابکان امپراطور قسطنطین مانی بر خوان و مصوت سرعت انتشار مانویت اصول دین مانی تظاهر مانویان به دین های دیگر بغداد قبله مانویان ساسانیان و برهم زدن تقویم و تاریخ قرن سوم هجری و تاریخ دست بردن جاهلانه در نوشته های بیرون بخش اول تقویم های تورفانی معلومات برای پیدا کردن مبدأ تقویم ها تاریخ آبادانی خوارزم مبدأ در دوره کبیسه مبدا حساب تقویم‌ها 1725 سال پیش از تاریخ میلاد تذکرات راجع به استخراج تقویم های باستانی کشف تقویم ها در چین تقویم شماره 1 و 2 از قرن هشتم پیش از تاریخ میلادی است. تقویم شماره 4 از قرن هشتم پیش از تاریخ میلادی است. بخش دوم تاریخ یزدگردی باستانی معنی یزدگردی معلومات برای پیدا کردن مبدا تاریخ مبدا تاریخ یزدگردی باستانی5025 سال پیش از تاریخ میلادی است دوره 1508 سالی خلاصه ترجمه نوشته نجومی یزدگرد شهریار در سال یازدهم هجری نبوده مدارک تاریخی، جلوس یزدگرد شهریار را در سال یازدهم هجری تکذیب می‌ کند تاریخ یزدگردی معمولی تاریخ رحلت است جلوس یزدگرد شهریار سال 673 تاریخ میلادی است جلوس اردشیر بابکان سال 266 تاریخ میلادی است خسرو پرویز در 650 تاریخ میلادی مرده است بخش سوم تذکر رصدخانه نیمروز در وسط خشکی جهان قدیم است رصدخانه وهمی جزائر خالدات تذکرات راجع به تاریخ رومی آثار الباقیه و تاریخ رومی طول سال شمسی آثار الباقیه نقل از حمزه اصفهان نقل از زیج علیشا تاریخ رومی قدیم و جدید علاقه مندی رومیان به وقت شناس تقلب در تاریخ روم شکایت از بی اطلاعی رومیان تحقیق راجع به تاریخ رومی بیرونی و مبدا تاریخ رومی تاریخ رومی تاریخ طوفان است جنگ پیدنا روز یکشنبه 25 دسامبر روز میلاد مهر اس اصلاح تاریخ رومی تاریخ رومی شمسی قمری است 91 روز کبیسه قمری اختلاف یک روز در حساب ها تذکر راجع به دوره های کبیسه دوره کبیسه 1404 سال ای با نوبه 117 سالی تاریخ ملکان شاهی این کبیسه در تقویم شماره دو کبیسه زمان خالد قسری نهم از دوره دوم است تاریخ متوکلی ماخذش نو دوره 1440 سالی به دهم این دوره است. دوره کبیسه 1408 سالی دوره کبیسه 1410 سالی و 2820 سالی. دوره کبیسه 1428 سالی آثار این دوره کبیسه در تقویم شماره یک و چهار تاریخ مجوس و معتضدی ماخذش این کبیسه است انتهای دوره دومین کبیسه روز دوشنبه چهارم شهریور که روز وفات مهر است با حساب این کبیسه 27 حزیران می شود نوبه نهم در زمان یحیی برمکی بوده و اجرا شده است شرح نوبه های دیگری از این کبیسه که اجرا شده است. دوره کبیسه 1508 سالی. آخرین نوبه دوره چهارم. دوره کبیسه 19 سالی قمری. دوره کبیسه 30 سالی قمری. دوره 12 ساله شمسی. دوره‌ کبیسه وهمی 1461 سالی. تاریخ ملکی یا ملکان شاهی نوروزنامه منسوب به خیام زیج علیشاه بخارایی خواجه نظام الملک و رصدخانه خیام و حساب طول سال ایجاد روش تازه برای تاریخ دستور پیدا کردن نام سال و سال کبیسه جدول خیامی پیدا کردن روز نوروز در هفته بخش چهارم راجع به وضع چند تاریخ شکایت از مغشوش بودن تاریخ ها نظریات جدید در قرن سوم هجری با فرض افلاک رصدی انجام نگرفته اختلاف درباره مجسطی ابن سینا و افلاک مدت زیست هلاکو در بغداد در حدود 7 سال اس چگونه در این مدت در مراغه رصد خانه ساخته و رصد کردند. تاریخ متوکلی و معتضدی نقل از آثار الباقیه روز 28 حزیران قابل توجه است علوم یونان و عرب در بغداد زندیقان متظاهر به اسلام مجسمه مهر بر فراز قصر خلفا نام اصلی منصور عباسی روز میرین نوروز اول سال و نیروز اولین روز نیروانا عمر و تاریخ هجری ماه شعبان و کبیسه 19 سالی ماه اول تاریخ قمری رمضان است نسبت وزن تاریخ به عمر افسانه است ابن ابوالموجا و اخلال در تاریخ قمری روز اول تاریخ هجری روز عاشوری. تاریخ دیوکلسین و دقلیانوس و اردشیر بابکان این تاریخ میلاد عیسی مصلوب است تاریخ میلادی در زمان عیسی مصلوب اختلاف است تاریخ میلادی از قرن دهم میلادی است خارجیان در قرن نهم و دهم در بیزانس تاثیر اوضاع سیاسی در وضع تاریخ میلادی در قرن 16 ده روز به روز های مارس اضافه شد. روش کبیسه تاریخ میلادی غلط است. یعنی سالی که کبیسه نیست کبیسه می‌ کنند و سالی که کبیسه است کبیسه نمی‌ کنند در روز مبدا این تاریخ اختلاف است. در قرن هجدهم اول سال را از بهار به زمستان برده‌ اند تاریخ اسکندری: این تاریخ نه مربوط به ولادت و نه جلوس و نه فتوحات و نه مرگ اسکندر است سال مبدا و روز مبدا نسبت به چهار نقطه اصلی مشخص نیست در سال کبیسه اختلاف است نام های مختلف این تاریخ تاریخ رومی تاریخ میلاد مهر است در قرن هفتم هجری سلوقی شده به موجب حاشیه صفحه 133 تاریخ اسکندری در عصر تاریخ رحلت زردشت بوده. تاریخ مصری. تاریخ بنای شهر روم. تاریخ ابراهیمی. تاریخ عالم بخش پنجم هزاره ها. دوره ها. تاریخ طوفان ذوالقرنین دو سر اس گتتار الکساندر بخش ششم تذکر مهر با مسیحا مسیحای مصلوب نشده همسر شاپور اشکانی و انطیخس سلاخص است شاپور و اشه شاپور شهادت یحیی (ع) بنای شهر قسطنطنیه بشارت به نام احمد و محمد تاریخ هایی که در زمان اشکانیان به کار می رفته میلاد و بعثت و رحلت مهر یا مسیحا مانی مصوت نقل از آثارالباقیه ملاحظات راجع به مندرجات آثارالباقیه

نویسنده: ذبیح بهروز انتشارات: چشمه