کتاب نامه به کافکا – یعقوب حیدری

برشی از متن کتاب

بخش اول

۱

فرانتس عزیز! کم و بیش می شناسمت: فرانتس کافکا؛ متولد سوم ژوئیه ۱۸۸۳ در پراگ. خالق آثاری چون: «مسخ» و «پزشک دهکده». راستی، کتاب مسخ ات را دوبار خواندم. گرگور سامسا، شخصیت اصلی داستان به نظرم شخصیت خیلی جالبی ست. کارمندی که یک روز از خواب بیدار می شود و احساس می کند که به یک حشره تبدیل شده و حالات و احساسِ یک حشره را دارد. هر بار که داستانش را می خواندم، احساس می کردم خودم هم یک حشره هستم. با این حال، نمی توانم نگویم که خود تو هم یه جورهایی خود من هستی! این حس، وقتی به من دست داد که کتاب «نامه به پدر» تو را خواندم. کوشش پسری برای غلبه بر کشاکش اساسی زندگی خودش؛ که ذهن او را در سی و شش سالگی، همان قدر به خودش مشغول کرده است که در کودکی. تو این نامه را نه پست می کنی و نه جرئت داری که مستقیما آن را به پدرت بدهی. سعی می کنی از طریق مادرت این کار را بکنی. او هم به قولی: «لابد با یکی دو جمله ی محبت آمیز» آن را به تو برمی گرداند.

نامه، یک نامه ی معمولی نیست. وگرنه، در اهمیت آن شاید به یکی از دوستانت نمی نوشتی که: «اگر یک وقتی خواستی بدانی گذشته ی من چطور بوده، از پراگ نامه ی طومار مانندی را که حدود شش ماه پیش به پدرم نوشته ام ولی هنوز به او نداده ام برایت می فرستم.»

از قلم نمی اندازم که قبل از خواندنِ نامه ات، این توصیه ی آلبرکامو را آویزه ی گوشم کرده بودم: «اهمیت آثار کافکا ایجاب می کند دوباره خوانده شوند!»

فرانتس عزیز! با این مثلا مقدمه، بگذار همین اول به این سوال احتمالی تو: «چرا نامه به من؟» جواب بدهم. البته، جواب من از جوابی که تو به این سوال پدرت: «چرا می گویی که از من می ترسی؟» داده ای، فرق می کند. تو در جواب پدرت نوشته ای: «چند وقت پیش، از من پرسیدی چرا می گویم که از تو می ترسم. من هم طبق معمول نتوانستم جوابی بدهم. از یک طرف به همین علت که از تو می ترسم و از طرف دیگر به این دلیل که تعداد جزئیاتی که برای بیان علل این ترس لازم است، آن قدر زیاد است که من در صحبت با تو، قادر نیستم حتی تا حدودی هم که شده آن ها را در ذهنم نگه دارم و اگر حالا سعی می کنم جواب سوال ات را کتبا بدهم، مطمئن هستم باز هم جواب کاملی نخواهد بود. چون ترس از تو و عواقب این ترس، در نوشتن هم مانع من اند و وسعت موضوع هم فرسنگ ها از قلمرو حافظه و فهم من فراتر است.»

اما جواب من به تو، این است: به چند علت!

اول این که، هم پدر تو و هم پدر من، هر دو یه جوری اند! چطور بگویم! مثل خیلی از پدرها نیستند و به اصطلاح «خاص» اند. ناگفته نماند که در این خاص بودن، شباهت ها و تفاوت هایی هم با هم دارند که در این نامه سعی می کنم به آن ها اشاره کنم. این خود، می تواند انگیزه ی دیگر من برای نوشتن این نامه باشد…