کتاب شرح قانون مدنی به زبان پیشرفته (جلد اول)

بخشی از کتاب شرح قانون مدنی به زبان پیشرفته

ماده 11: اموال بر دو قسم است منقول و غیرمنقول

1. نکته اول در رابطه با ماده 11 این است که کلمه و واژه “اموال” کلی و فراگیر است و شامل تمام مال‌ها چه مادی و چه حقی می‌شود مال مادی مانند ماشین سواری، لباس و … و مال حقی مانند قرض که انسان به دیگری داده است که مثلا انسان مبلغ یک میلیون تومان به دوستش 1.000.000 قرض می‌دهد که به این قرض نیز مال گفته می‌شود هر چند مادی نیست بلکه یک حقی است که انسان از دوستش طلب دارد.
2. نکته دوم این است که کلمه “اموال” در این ماده (11) شامل تمام مال‌های منقول و غیرمنقول می‌گردد و هر مالی (چه مادی، ذاتی، حکمی، تبعی، حقی و …) باید در یکی از دو قسم منقول و یا غیرمنقول قرار بگیرد تا اینکه احکام آن قسم (منقول یا غیرمنقول) در مورد آن جاری گردد.
3. سومین نکته‌ای که در رابطه با اموال باید به آن توجه گردد این است که اموال غیرمنقول اقسامی دارد که عبارتند از 1- ذاتی، مانند زمین که ذاتا بدون اینکه انسان دخالتی در به‌وجود آوردن آن داشته باشد خداوند آن را به صورت غیرمنقول آفریده است و انسان هیچ نقشی در غیرمنقول بودن زمین ندارد بلکه زمین خودش بصورت ذاتی و مطابق طبیعت آفرینش خود، بصورت غیرمنقول می‌باشد. 2- در اثر عمل انسان، مانند خانه و ساختمانی که انسان با مصالح ساختمانی مانند آجر و سیمان و آهن و … می‌سازد.
4. همانطوریکه روشن است این انسان است که خانه و ساختمان را به شکلی با این مصالح ساختمانی بصورت چسبان به زمینی ساخته است که نمی‌توان آن را جابجا نمود. بنابراین عمل و فعالیت انسان در غیرمنقول شدن این مال (ساختمان) نقش اساسی دارد. 3- حکمی، مانند گاو شخم‌زن، تراکتور شخم‌زن و دیگر ماشین‌آلات و اسباب و ابزار زراعت کردن که چون در رابطه با زمین زراعتی از آنها استفاده می‌شود قانونگذار این وسایل را هم در حکم (مانند) مال غیرمنقول حساب نموده است. 4- تبعی، مانند آجرها، درب و پنجره و لوله‌های آب و گاز و … که در ساختمان بکار رفته است که این ابزارها هم به تبع یعنی به دنبال و پیرو ساختمان و زمین غیرمنقول می‌گردد، یا عینی مثل حق مالکیت، حق شفعه و تحجیر، ارتفاق، انتفاع، اجرت‌المثل تصرف در اموال غیرمنقول، ثمرات درختان تا زمانی چیده نشده‌اند.

«رجوع کنید، کاتوزیان، دکتر ناصر، دوره مقدمه حقوق مدنی، جلد 1،شماره 115 به بعد؛ اموال و مالکیت شماره 44 به بعد – مواد 12 تا 18 ق.م قانون مدنی به زبان عامه و به ترتیب مثال و تطبیق داده شده است».

1. نکته چهارم را درباره مال منقول بیان می‌کنیم که مال منقول نیز به دو قسم تقسیم می‌شود، یکی مال منقول مادی مانند فرش و دیگری مال منقول حقی است مانند قرضی که انسان به دیگری داده است که این قرض یک حق است که انسان در وقت معین شده می‌تواند این حقش (قرض داده شده) را از شخص بدهکار مطالبه و درخواست نماید که قانونگذار چنین حقی را مانند مال منقول بشمار آورده است که مال منقول را دارد.

«رجوع کنید، کاتوزیان، دکتر ناصر، مقدمه حقوق مدنی، اموال و مالکیت شماره 56 به بعد – قانون مدنی به زبان عامه همین نگارنده – ماده 20 ق. م»

کتاب شرح قانون مدنی به زبان پیشرفته (جلد اول)، به قلم دکتر سید علی‌اکبر تقویان در انتشارات کتاب آوا به چاپ رسیده است.