کتاب رساله الهی – سیاسی اثر بندیکت اسپینوزا

درباره کتاب رساله الهی – سیاسی

به ساده ترین وجهی مقصود اسپینوزا در رساله ی الهی_سیاسی تفکیک حوزه ی دین از حوزه ی فلسفه است، بدانگونه که هر یک بتواند به راستس آنی باشد که هست. این یعنی خلاص دین از فلسفه، و در زمانه ی او از آن مهم تر خلاص فلسفه از دین. او برای هر یک از این دو رویکرد به عدالت و احسان جایگاه معرفت شناختی و جامعه شناختی خاصی قائل است. به باور او خیر هر دو در این تفکیک است، و این خیر عام است، زیرا منجر به رفاه و امنیت مردم، و صلح و پایداری کشور می شود. این درست مغایر است با ادعای علم کلام، و آنچه به آن الهیات می گویند. و به این ترتیب، نفی تمامی نظراتی است که دین و فلسفه را معادل هم می گیرند.

دین و فلسفه را معادل هم می گیرند. دین و فلسفه، تنها در یک دعوت، گرچع از دو مسیر و در دو سطح کاملا متفاوت، به هم نزدیک می شوند: دعوت آدمیان به عدالت و احسان، که غایت زندگانی اشتراکی آنان است.

رساله ی الهی_سیاسی اسپینوزا در عین حال که به زبان امروزی یک کار “میان رشته” ای است، یک کار فلسفی به معنای متعارف، و به اصطلاح “برج عاجی” این کلمه در روزگار ما نیست. بلکه نمونه ی کمیاب و جالبی است از آنچه می توانیم آن را فلسفه ی کاربردی یا “عملی” بنامیم. بدین معنا، که کاری است سراسر مبتنی بر یک نظام فلسفی که، در عین حال، عمدتا از استفاده از استدلال های فلسفی پرهیز کرده و مقصودی را دنبال می کند که بیشتر معطوف به عمل اجتماعی و سیاسی است تا مقصودی منحصرا فلسفی، گرچه مراد از آن تا حدی ارائه ی وسیله یی است برای پشتیبانی و ترویج نظریه های خود اسپینوزا.

این اثر، که در این اواخر نسبتا مغفول مانده، و در زمان خودش ممنوع و سرکوب شده بود، در عین حال یکی از مهم ترین متون فلسفی در تاریخ اندیشه ی غرب است، کتابی که از اواخر سده ی هفدهم و طی عصر روشنگری تا اواخر سده ی نوزدهم تاثیری به سزا بر اندیشندگان و نویسندگان داشت.

کتاب رساله الهی – سیاسی به نویسندگی بندیکت اسپینوزا و ترجمه ی علی فردوسی در انتشارات شرکت سهامی انتشار به چاپ رسیده است.