کتاب دریغ است ایران که ویران شود – رفیع پور

برشی از متن کتاب

” ما در مدل ولایت فقیه دیدیم که این مدل می تواند، در صورت اصلاح برخی از نواقص، یکی از مناسب ترین مدل های سیاسی برای کشور ایران-با بدبینانه ترین نگاه، اقلا تا رسیدن به استقلال و یک نظام سیاسی پایدار مانند کشورهای اروپائی-باشد.
اما علاوه بر جایگاه ولی فقیه،قانون اساسی نخستین،برای نظام سیاسی ایران دو جایگاه دیگر: یک رئیس جمهور و یک نخست وزیر در نظر گرفته بود.علاوه بر مسائل تضاد جامعه غیررسمی و رسمی و مسائل تضاد نقش در مدل ولایت فقیه،در این جایگاه نیز مسائلی به وجود می آیند که به نوبه خود سرمنشا تضادهای سیاسی می شوند.با اینکه پست نخست وزیری در قانون اساسی حذف شده، لازم است برای درک مسئله،موقتا آن را در بررسی داشته باشیم تا به کمک آن مسئله روشن تر شود:
این سه جایگاه هم در نظر تهیه کنندگان قانون اساسی و هم در نظر مردم ،در یک سلسله مراتب قرار داشتند و دارند.اما نقش های آنها،در قانون اساسی، در اذهان مردم و در نظردارندگان این نقش ها، برای اجرای مسئولیت و مدیریت مسائل کشور به اندازه لازم تعریف نشده و حدود و مرزهای آن از جانب دارندگان آن نقش ها و همچنین از جانب مردم روشن نیست. گرچه ممکن است شما بفرمائید:«یعنی چه؟این در قانون اساسی کاملا تصریح شده است!» اما با این همه،قانون یک مسئله است و فرهنگ یک مسئله دیگر.
اولین و مهمترین مسئله نظام سیاسی ایران، مانند تمام کشورهای دیگر سازگاری نظام سیاسی با نظام فرهنگی است.ما با مدل ولایت فقیه دیدیم که این مدل می تواند( در صورت رفع برخی از نواقص)یکی ار مهمترین موانع پیشرفت ایران،یعنی تضاد بین جامعه رسمی و جامعه غیر رسمی و در پی آن تضاد بین فرهنگ و سیاست را از میان بردارد.اما این فقط یک بند از زنجیره مسائل ایران است؛هر چند مهمترین بند و سرمنشا اصلاح دیگر بندها.
فرهنگ ایران مبتنی بر جامعه غیررسمی است و قواعد این جامعه غیر رسمی از نظر اکثریت نزدیک به اتفاق ایرانیان،مهمتر از قواعد رسمی و قانونی می باشد.
در فرهنگ مردم ایران،شخص اول مملکت همه کاره و مسئول همه مسائل خوب و بد است.شخص اول نیز کسی است که حکومتش پایدار باشد و لذا رئیس جمهور براساس فرهنگ ایران(اقلا تاکنون)نمی تواند به عنوان شخص اول تلقی شود؛هر چند براساس نظر آقای فولکر پرتز و نقشه ای که غرب برای ایران کشیده، قرار است این وضعیت تغییر کند و رئیس جمهور به شخص اول تبدیل شود.اما پذیرش شخص اول نیز نامحدود نیست.اگر او خوب باشد،همه پیرو وی هستند و اگر مشکلاتی وجود داشته باشد،همه از چشم او می بینند.از او انتظار دارند که او کشور را خوب اداره کند و همه مسائل را حل کند و این در جای خود مسئولیتی سنگین تر از مسئولیت رئیس جمهور است. بنابراین این انتظار است که نقش را تعریف می کند.در فرهنگ ایران تفکیک و تجزیه نقش هنوز مهم نیست.اگر مشکلی پیش آید وفلان دستگاه یا وزیر یا فلان قاضی خطائی بکند و فورا کنار گذاشته نشود،مردم شخص اول را مسئول این خطاها می بینند و اگر آن خطاکاران فورا کنار گذاشته شوند،اعتماد مردم به شخص اول حفظ می شود(که لازمه آن وجود یک سیستم دقیق و منظم مانند یک کامپیوتر است که فورا اشتباهات را نشان(Error) دهد).اینکه ما بگوئیم «آقا این مسئله اصلا به رهبری مربوط نمی شود،در قانون اساسی این مسئولیت ها تفکیک شده است»،این در نظام ارزشی-فرهنگی مردم هنوز جا نیافتاده و لذا نمی تواند مورد قبول واقع شود.همین مسئله نیز وقتی صدق می کند که اگر رهبری اقدامی بکند و رئیس جمهور ناراحت شود و بگوید آقا اصلا این مسئله به رهبری مربوط نمی شود.
البته این در کشورهای دیگر نیز کم و بیش همین طور است،مردم فرانسه نهایتا آقای سارکوزی یا اولاند را مسئول مشکلات خود می دیدند و اگر در آمریکا یک مسئله (مثلا یک مورد فساد) در یک اداره و وزارتخانه کشف شود،رئیس جمهور خود شخصا مسئولیت را به عهده می گیرد و اگر نتواند،فورا شخص خاطی را در حد جلب رضایت مردم مجازات کند،وزیر را برکنار می کند؛که معمولا خود وزیر استعفا می دهد. اما تفاوت ایران با آن کشورها در این است که در آنجا نقش ها فقط در قانون تعریف نشده اند،بلکه مردم نیز کم و بیش در همان محدوده قانون( و البته اخلاق) انتظار دارند و لذا مسئولان هم در محدوده تعیین شده قانونی و اخلاقی عمل می کنند.در حالیکه در ایران تعریف قانونی نقش ها با تعریف و انتظارات فرهنگی آنها متفاوت است و فقط وقتی این تفاوت برطرف می گردد که جامعه رسمی و غیررسمی یکی شوند،یعنی جامعه رسمی بر اساس جامعه غیر رسمی بنا شود و قوانین از خارج وارد نشده و به بخش غیر رسمی تحمیل نشوند.البته در این جا تاکید می شود پیش از آن باید جامعه غیر رسمی به نوبه خود اصلاح و قواعد اخلاقی آن تقویت و موارد غیراخلاقی آن،مثلا گرایش برخی از گروه ها به خودمختاری ملوک الطوایفی و لذا رفتارها و تصمیمات خودسرانه (آنارشی) که پیامدهای آن از ترور شخصیت ها تا می رسد برطرف گردند.”