کتاب انسان کامل اثر مرتضی مطهری

درباره کتاب انسان کامل

کتاب انسان کامل در واقع تنظیم‌شده‌ی سیزده سخنرانی از استاد شهید می‌باشد. مناسبت ایراد این سخنرانی‌ها را این‌طور بیان نموده‌اند که در آن دوره (دهه ۵۰ شمسی) بیشتر به جنبه اجتماعی اسلام پرداخته می‌شده و سایر ابعاد اسلامی از جمله بعد معنوی آن کم‌رنگ‌تر می‌نموده است و از آنجایی که اسلام، دینی جامع و همه جانبه است و لازم است به همه‌ی ابعاد آن در جامعه پرداخته شود و نیز انسان هم طبیعتاً موجودی چندساحتی است؛ استاد مطهری این مباحث را در قالب موضوعی انسان کامل مطرح نموده تا جامعیت اسلام بر همگان روشن گردد و انسان نمونه و الگوی تربیتی اسلامی معرفی شود.

هرچند این سخنرانی‌ها اکثراً در جمع دانشجویان ایراد گردیده است؛ اما مطالعه‌ی کتاب انسان کامل گرانبها برای همگان خصوصاً جوانان در همه‌ی دوران نیاز است.

در کتاب انسان کامل، استاد با استفاده از تعابیری چون انسان سالم، انسان معیوب، انسان کامل، انسان مسخ‌شده و … توجه ما را به خودمان و اینکه ما موجودی چندبعدی هستیم جلب می‌کند و سپس برنامه‌های انسان‌سازی اسلامی را مطرح نموده و با بیان آفات روحی که می‌تواند گریبانگیر انسان گردد و ارائه راه‌حل‌هایی که می‌توان از گرفتار شدن به این آفات رهایی یافت؛ مخاطب را به این نتیجه می‌رساند که هماهنگی در رشد ارزش‌های انسانی، مطلوب اسلام است.

استاد مطهری، معتقد است که چون انسان دغدغه‌ی جاودانگی دارد و همین درد و دغدغه است که میل به عبادت و پرستش خدا و راز و نیاز با او را در انسان بوجود آورده است؛ با بیان این مطالب، خداجویی انسان را جزئی از مسیر انسان کامل شدن می‌شمرد.

در ادامه، نظریات مکاتب گوناگون (مکتب عقل، قدرت، عرفان و تصوف، محبت، سوسیالیسم و اگزیستانسیالیسم) در رابطه با انسان کامل را بیان نموده است. استاد در این مجموعه به‌طور مشخص و مجزا تصویری از انسان کامل اسلامی را تشریح نکرده است بلکه در خلال مباحث مطرح‌شده از ابتدا و متناسب با موضوعات، نظر اسلام و دیدگاه اسلامی را به مخاطب معرفی نموده است.

از آنجایی که بخشی از این سخنرانی‌ها در ماه رمضان و مصادف با ایام شهادت حضرت علی (ع) بوده است، لذا در پایان این بخش‌ها به ذکر مصیبت پرداخته شده که البته بی‌ارتباط با موضوع بحث نیست و تنوعی دلنشین در متن ایجاد شده است که خواندنشان خالی از لطف نیست.

بخشی از کتاب انسان کامل

چرا به ما گفته‌اند، یک دروغ که انسان بگوید؛ تعفنی از دهان او بلند می‌شود که تا هفت آسمان، فرشتگان را متأذّی می‌کند؟ آن وقت می‌گویند چرا انسان تا وقتی در جهنم است؛ این‌قدر جهنم عفونت دارد؟! عفونت جهنم همین عفونت‌هایی است که ما خودمان در دنیا ایجاد کرده‌ایم، همین دروغ‌هایی است که خودمان می‌گوییم.

دشنام دادن و همز و لمز کردن هم همین‌طور است. تهمت زدن سرور همه‌ی این‌هاست؛ چون تهمت زدن هم {رذیلت} دروغ گفتن را دارد و هم {رذیلت} غیبت کردن را. چون آدمی که غیبت می‌کند؛ راست می‌گوید و بدگویی می‌کند و آدمی که دروغ می‌گوید، دروغ می‌گوید ولی بدگویی کسی را نمی‌کند، یک دروغی می‌بافد و می‌گوید. اما آدمی که تهمت می‌زند؛ در آن واحد، هم دروغ می‌گوید و هم غیبت می‌کند؛ یعنی دو گناه کبیره را با یکدیگر انجام می‌دهد.

کتاب انسان کامل به قلم شهید مطهری در انتشارات صدرا به چاپ رسیده است.