کتاب تاریخ بی‌خردی | باربارا تاکمن

درباره‌ی کتاب تاریخ بی‌خردی! از تروا تا ویتنام

تاریخ بی‌خردی، از تروا تا ویتنام کتابی است که در آن با دستمایه قرار دادن برخی رویدادهای معروف تاریخ جهان از دورهٔ باستان تا امروز سعی کرده‌ است به نقد رفتار فرمانروایان در مواجهه با این رویدادها بپردازد. فصل اول: پیگیری سیاست‌های مغایر با منافع خویش. فصل دوم: نمونه‌های آغازین: اسب تروا. فصل سوم: پاپ‌های رنسانس و جدا شدن پروتستان‌ها. فصل چهارم: بریتانیا آمریکا را از دست می‌دهد. فصل پنجم: آمریکا در ویتنام به خود خیانت می‌کند. اولین بخش کتاب که درمورد بی خردی سیاسی می‌باشد، در واقع سعی می‌شود، کلمه «بی‌خردی» و منظور از آن و به کار بردن آن را به طور کامل شرح دهد و به خصوص حساسیت ویژه‌ای روی تمایز بی‌خردی از دیگر انواع خطاهای انسانی در حکومت از خود نشان می‌دهد.

سوء حکومت چهارگانه است و اغلب آمیزه‌ای از هر چهار عنوان روبه‌رو می‌باشد: 1) استبداد یا ظلم و فشار. 2) جاه طلبی بیش از حد. 3) بی کفایتی یا انحطاط. 4) و بالاخره بی خردی یا اصرار در کژاندیشی. در این کتاب باربارا تاکمن دربارهء پیروی از سیاست‌های مغایر با منافع مردم و کشور خود، آمریکا بحث می‌کند. غرض از منافع همان چیزی است که به آسایش و سود مردم تحت حکومت بیانجامد و مراد از بی‌خردی گزینش سیاست‌هایی است که نقض این غرض کند.»

در ادامه سه شرط را به عنوان ملاک تشخیص یک رفتار بی‌خردانه مطرح می‌کند. هر جا حرف از بی‌خردی زده شده است، مراد رفتاری است که واجد این سه شرط باشد؛

- اول آنکه نه تنها از دید حال به گذشته بلکه در زمان خود نیز ناقض غرض انگاشته شده باشد.

- دوم آنکه باید راه دیگری سوای آنکه پیموده شد وجود می داشته است.

- شرط سوم این است که- برای رهایی از مشکل شخصیت- سیاست مورد بحث باید متعلق به گروه باشد نه یک فرد حکمران و از طول عمر سیاسی یک نفر تجاوز کند.

تاریخ بی‌خردی در تمامی صفحات خود سعی می‌کند از قضاوت درباره افراد پرهیز کند و بیشتر به جریانات رایج در حکومت‌های مورد نظر خود بپردازد. باربارا تاکمن برای آنچه خود رهایی از مشکل شخصیت می‌نامد، سعی می‌کند از قرار دادن بار تمام مسئولیت‌ها بر دوش یک نفر پرهیز کند و نشان دهد وقتی یک ساختار غلط در جامعه و به خصوص در راس آن جامعه وجود داشته باشد و بدبختانه نهادینه هم شده باشد، چطور به صورت ناخودآگاه و برخلاف اعتقادات و ذهنیات آگاهانه افراد مسیر را برای رفتارهای نابخردانه باز می‌کند. به بیان بهتر او به دنبال ساختار و فرآیندهای نابخردانه است نه انسان‌های بی‌خرد و در نهایت هم شخص خاصی را محکوم نمی‌کند. محکوم اصلی جامعه‌ای است که در آن امکان بروز چنین بی‌خردی‌هایی وجود دارد.

برشی از متن کتاب

گسپه کشتی کوچکی بود متعلق به گمرک بریتانیا، زیر فرمان سروان پرخاش جویی به نام دادینگتن. این مرد چنان انجام وظیفه می کرد که گویی دستور برانداختن قاچاقچی گری را در هزاران جزیره و مدخل باریک خلیج نراگانست از شخص شاه داشت. به عرشهء هر کشتی که می دید می رفت، محمولات آن را بازرسی می کرد، و با تهدید انفجار کشتی ها ناخدایان متمرد را می ترسانید، و بدین گونه آتش انتقام جویی را در دل اهالی ردآیلند برمی افروخت. روزی کشتی خود او در پایین پراویدنس به گل نشست و مردم فرصتی یافتند. دریانوردان محلی با هشت قایق مملو نفرات در ظرف چند ساعت به کشتی او حمله بردند، سروان دادینگتن را زخمی کردندو همراه ملوانانش به خشکی آوردند و گسپه را آتش زدند. واکنش بریتانیا، طبق معمول، در آغاز خشن و در پایان سست بود. دادستان کل و معاون دادستان نظر دادند که حمله به گسپه در حکم جنگ با پادشاه است و، بنابراین، اقداماتی خیانت آمیز، و متهمان را باید برای محاکمه به انگلستان فرستاد. ولی ابتدا می بایستی آنها را پیدا کرد. اعلامیهء همایونی به خبرچین ها وعدهء عفو ملوکانه و پانصد لیره جایزه داد، و کمیسیون تحقیق پرابهتی، مرکب از فرماندار ردآیلند و روسای دیوان عالی نیویورک و نیوجرسی و ماساچوستس و نیز دادگاهدر یابانی باستن مامور صدور کیفر خواست علیه مظنون شد. با این اعلامیه سوءظن های خفته دربارهء توطئه بر ضد آزادی از نو سر برآورد. ردآیلند و ماسوچوستس، سرکش ترین مهاجرنشین های امریکا، با فریاد استبداد و بردگی به لرزه درآمدند. روزنامهء نیوپورت مرکوری خشم آلود با خشم آلود با حروف درشت نوشت (ده هزار مرگ با طناب و تبر) رجحان دارد بر (زندگی مصیبت بار بردگی در زنجیر و در سیطرهء جماعتی بدتر از مستبدان مصری).....