


ناظم حکمت، شاعر، رماننویس، نمایشنامهنویس، فیلمنامهنویس و کارگردان ترک تبار است. اشعار او به بیش از پنجاه زبان ترجمه شدهاند و او را بهعنوان یک کمونیست و انقلابی رمانتیک میشناسند. در این مطلب، کمی بیشتر با بیوگرافی ناظم حکمت و نوشتههایش آشنا میشویم.
اگر به مطالعه انواع کتاب شعر خارجی علاقه مندید، احتمالا اسم ناظم حکمت را شنیده اید. ناظم حکمت ران، در پانزدهم ژانویه 1902 در خانوادهای با موقعیت اجتماعی بالا در سالونیک در امپراتوری عثمانی قدیم که اکنون در یونان قرار دارد، چشم به جهان گشود. به گفته خودش، پدرش ترک و مادرش تباری آلمانی، لهستانی و گرجی داشت. در زمان تولدش، پدرش صاحب مقامی دولتی در این شهر بود. او دوران تحصیلیاش را در استانبول گذراند و از چهارده سالگی سرودن شعر را آغاز نمود. او در سال 1918 از مدرسه نیروی دریایی عثمانی در یکی از جزایر پرنس در دریای مرمره فارغالتحصیل شد. دوران تحصیل او مصادف شد با دوران تحولات سیاسی دولت عثمانی و جنگ جهانی اول. حکمت برای مدتی کوتاه بهعنوان افسر نیروی دریایی خدمت کرد اما در سال 1919، بیمار شد و به علت عدم بهبودی، در سال 1920، از خدمت معاف گشت. در سال 1921 به همراه دوستانش به آناتولی رفت تا به جنگ استقلال ترکیه بپیوندد و در آنکارا با آتاتورک آشنا شد. در اینجا بود که او و دوستش، والا نورالدین، (نویسنده و روزنامهنگار ترک، 1901-1967) شعری برای تشویق مبارزان در استانبول سرودند که این شعر بسیار موردتوجه واقع شد. در سیام سپتامبر 1921 او به همراه نورالدین به باتومی در جمهوری سوسیالیستی شوروی گرجستان رفت تا نتایج انقلاب روسیه 1917 را ببیند. این دو دوست در ماه ژوئیه سال 1922 به مسکو رفتند و در آنجا ساکن شدند. ناظم حکمت، در مسکو، در اوایل دهه 20، در دانشگاه کمونیستی شرق، در رشته اقتصاد و جامعهشناسی تحصیل کرد و همینجا بود که تحتتأثیر تجربیات هنری ولادیمیر مایاکوفسکی و وسوولود مایرهولد و نیز بینش ایدئولوژیک لنین قرار گرفت؛ ادبیات اشعار ناظم حکمت، همچون مایاکوفسکی، لحنی ساده و روان دارد. در این سفرها، او با نسل هنرمندان جدید آشنا شد که اثرات آن در شعرها و نوشتههای او مشخصاند که میان نسل جوان و روشنفکر عثمانی، محبوبیت پیدا کرد.
او در سال 1925 به ترکیه بازگشت و تبدیل به رهبری کاریزماتیک و آوانگارد شد و جریانهایی بدیع از شعر، نمایشنامه و فیلمنامه را خلق نمود. او از سال 1922، تغییری در شعرهای خود ایجاد نمود و نوشتن شعر آزاد را آغاز کرد. او با ادیبانی همچون فدریکو گارسیا لورکا، لویی آراگون، ولادیمیر مایاکوفسکی، فیض احمد فیض و پابلو نرودا مقایسه میشود.
ناظم حکمت در بیست و هفتسالگی به زندان افتاد و تا 1950 زندانی بود. در بیست و دوم نوامبر 1950، شورای جهانی صلح، ناظم حکمت، پابلو پیکاسو، پل رابسون، واندا یاکوبوفسکا و پابلو نرودا را در لیست دریافتکنندگان جایزه صلح بینالملل قرار داد. حکمت پس از آزادی از زندان، به شوروی مهاجرت کرد. جایی که با افکار و قلمش سازگاری داشت، در آنجا با ورا ولادیمیرونا تولیاکووا ازدواج نمود و باقی عمر خود را در شوروی سپری کرد، سفرهای زیادی رفت و به فعالیتهای ادبی خود ادامه داد.
ناظم حکمت در سوم ژوئن سال 1963، در ساعت 6:30 صبح، درحالیکه روزنامه صبحگاهی خود را در دست داشت، در مسکو بر اثر حمله قلبی درگذشت. او هیچگاه به آرزوی خود که همانا دفن شدن زیر درخت چناری در هرکدام از گورستانهای روستاهای آناتولی بود نرسید و در گورستان نووودیچی مسکو به خاک سپرده شد.
او در سفرش به آناتولی، برای اولینبار، وضعیت اسفبار مردم سرزمینش را لمس میکند و تا پایان عمر نیز از خاطر نمیبرد. همه اشعار ناظم حکمت برگرفته از زندگی مردم بوده. اشعار او، مردم روستاها و شهرهای سرزمینش، جنگ استقلال ترکیه، انقلابیون ترک، تصویر صلح و دوری از جنگ، مرگ، اندوه، شادی، امید و ناامیدی را به تصویر میکشد. این آثار از بزرگترین آثار ادبی ترکیه به شمار میروند. پس از مرگ ناظم حکمت، کرملین دستور گردآوری شعرهای او به زبان ترکی را داده و این آثار، در هشت جلد، بین سالهای 1967 تا 1972 در صوفیه منتشر شد.
آثار ناظم حکمت، پس از دستگیری، به زندان افتادن و بعد از آن، در زمان پناه بردن به شوروی، در ترکیه، بین سالهای 1938 تا 1965 ممنوع بود. آثار ناظم حکمت به دلیل تمایلات کمونیستی و اعتقاد به افکار مارکسیستی در زمان حیاتش در کشورش، ممنوع بودند و در همین زمان، در شوروی به چاپ میرسیدند.
ناظم حکمت، نویسندهای بود که برای آزادی و استقلال سرزمینش مینوشت و برای همین نیز نوشتههایش از سوی دولت درگیر با استبداد، فاشیسم، استعمار و دیکتاتوری محکوم بود. پس از بازگشت به وطن، حکمت مورد تعقیب قرار گرفت و غیابی به پانزده سال حبس محکوم شد. او دوباره به مسکو پناه برد؛ دو سال بعد، با بازگشت به ترکیه، دستگیر شد.
ناظم حکمت در سال 1929، به پانزده و سپس به بیست سال بیشتر، یعنی در مجموع سی و پنج سال حبس محکوم شد. زندانی شدن ناظم حکمت، در میان روشنفکران جهان دغدغهای ایجاد کرد و در سال 1949، افراد مشهوری همچون برتراند راسل، پابلو پیکاسو، برتولت برشت، لویی آراگون، پل رابنسون و ژان پل سارتر مبارزاتی برای آزادی وی انجام دادند.
حکمت در هشتم آپریل 1950، به علت اعتراض به عدم گنجاندن قانون عفو عمومی اعتصاب غذا کرد که به علت بیماری به درمانگاه زندان سلطان احمد استانبول و پس از آن به زندان پاشاکاپیسی منتقل شد. در بیست و سوم آپریل، روز حاکمیت ملی، به علت بیماری، اعتصاب خود را به حالت تعلیق درآورد. درخواست پزشک معالج وی برای معالجه او به مدت سه ماه، رد شد، وضعیت حبس او تغییر نکرد و او اعتصاب خود را از دوم می دوباره از سر گرفت. اعتصابغذای او در سراسر کشور سروصدا بر پا کرد و طومارهای زیاد و مجلهای با نام او منتشر شد. مادر او در نهم می اعتصاب غذا را آغاز کرد و پس از او نیز اورهان ولی، ملیح جودت و اوکتای ریفت، از شاعران مشهور زمانه، نیز اعتصاب غذا نمودند.
باتوجهبه وضعیت سیاسی ترکیه آن زمان، در نوزدهم می، روز بزرگداشت آتاتورک، با روی کار آمدن یک قانون عفو عمومی که توسط دولت جدید به تصویب رسیده بود، ناظم حکمت، سرانجام پس از سیزده سال و با بیماریهای قلبی و ذاتالریه، از زندان آزاد شد.
پس از اینکه ناظم حکمت از زندان آزاد شد، او نزدیک به پنجاه سال داشت، اما از او خواسته شد که به نظاموظیفه خدمت کند! او که تاب مقابله با این دسیسهها را نداشت، با نارضایتی خود، با کشتی از طریق دریای سیاه، از ترکیه به رومانی و بلغارستان گریخت، پس از مدتی به شوروی رفت و برای سیزده سال در آنجا زندگی کرد. در شوروی آن زمان، تنها اقلیت ترکِ به رسمیت شناخته شده در بلغارستان کمونیستی حضور داشتند و بهمحض نقلمکان او به شوروی، کتابهای او به زبان ترکی و ترجمه بلغاری به چاپ رسیدند. مقامات آنجا از او بهعنوان شاعر آزادی و صلح یاد و تجلیل میکردند.
آثار زیادی از ناظم حکمت بهیادگارمانده است؛ ازاینبین، کتاب تو را دوست دارم چون نان و نمک، در ایران بهعنوان بهترین کتاب ناظم حکمت شهرت پیدا کرده است.
«تو را دوست دارم چون نان و نمک»، عنوان بهترین کتاب ناظم حکمت بوده که گزیدهای از شعرهای عاشقانه او است. این کتاب تصویرسازی است از عشق که به زیبایی از خود سخن میگوید. در این کتاب، ایجاد عشق به توصیف کشیده شده است.
، یکی از مراجع خرید آثار ناظم حکمت است. شما میتوانید در کتابانه، مختصری از زندگینامه ناظم حکمت را خوانده، آثارش را بیشتر شناخته، اطلاعات تکمیلی درباره آنها کسب کرده و سپس خرید خود را نهایی کنید. برای دسترسی به مختصر بیوگرافی ناظم حکمت و آثارش، تنها کافی است از در وبسایت کتابانه، نام ناظم حکمت را جستجو نمایید.