کتاب خانه ی گرم، مدرسه ی مطلوب

کتاب خانه ی گرم، مدرسه ی مطلوب از مجموعه نوشتارهای تربیتی اثر دکتر زهرا بازرگان توسط انتشارات انجمن اولیا و مربیان به چاپ رسیده است.

روش های صحیح تربیت، پرورش و اصلاح کودکان و نوجوانان از دیرباز مورد توجه جامعه، والدین و هم چنین مسئولان تربیتی از جمله معلمان و مربیان بوده و تاکنون تحقیقات گسترده ای را به خود اختصاص داده که به نتایج قابل تاملی نیز منجر شده است. محققین در نتیجه ی پژوهش های صورت گرفته، راه کارهایی گیرا و کارآمد را به افراد ارائه می کنند و کودکان و نوجوانان را به سوی پیشرفت، ترقی و موفقیت سوق می دهند. کتاب حاضر نیز در برگیرنده های مقالات مولف، در راستای مسائل تربیتی می باشد که به صورت منسجم و کاربردی در اختیار مخاطب قرار داده شده است. وی مواردی از قبیل خصوصیات فردی کودک، روش های تربیتی خانواده، شرایط فرهنگی اجتماعی محیط مدرسه، ساختار پنهان و ترکیب و تعامل آن ها را از عوامل اصلی ایجاد و شکل گیری رفتار های کودکان و نوجوانان معرفی نموده و به نکاتی مهم و موثر اشاره می نماید و در نهایت راه کارهایی بسیار مفید را جهت رفع مسائل و مشکلات پیش رو، به خواننده ارائه می دهد. "بازرگان" ابراز می کند که مدارس نقش نافذی را در پیش گیری از وقوع جرم ایفا می کنند و معلمان و مربیان می توانند با به کار بستن روش های صحیح و مناسب موجب پرورش و شکوفایی توانایی ها و استعدادهای دانش آموزان شده و آن ها را در مسیر صحیحی از زندگی قرار دهند. کلیه ی مطالب این اثر در 21 بخش تحت عناوین زیر تدوین و ارائه می شود:

1. خانه ی گرم 2. پدر، مادر با من حرف بزنید 3. پیوندهای عاطفی بین فرزندانتان را تقویت کنید 4. آثار خنده و شوخ طبعی در خانواده 5. زبان و رفتار مقبت در خانه و مدرسه و تاثیر آن در رشد خود باوری کودکان و نوجوانان 6. آغاز سال تحصیلی با اطمینان و آرامش خاطر 7. پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها: تحول نقش ها و وظایف 8. با مسائل فرزندانمان در مدرسه چگونه برخورد کنیم 9. باز مدرسه: باز هم تکلیف شب! 10. مادر، پدر، من کارنامه ام نیستم! 11. حمایت از فرزندان طلاق در خانه و مدرسه 12. مدرسه ی مطلوب 13. هنر ظریف و پیچیده ی ارتباط با اولیای دانش آموزان 14. اجازه خانم من بیش فعال نیستم! 15. بازگشت به نظام قدیم: تغییر قالب ها یا تحول و محتوا و روش های آموزش و پرورش 16. مدرسه را می توان دوست داشت 17. اثرات روانی جدید از معلم بر دانش آموزان 18. رفتار زورگویانه در مدارس 19. نقش مدرسه در پیش گیری از جرم 20. تحول و نوآوری در مدرسه با مشارکت مدیر و معلملن: یک مطالعه ی موردی 21. اگر قرار بود یک بار دیگر

 

فهرست

سخن ناشر

1. خانه ی گرم

مقدمه ی بخش اول پدری و مادری آموختنی است

2. پدر، مادر با من حرف بزنید

ارتباط اولیا و فرزندان در مراحل زندگی مختلف ارتباط با کودک پیش از تولد ارتباط با کودک پس از تولد ورود به مدرسه رابطه با کودک به هنگام بحران های خانوادگی رابطه پدر با فرزندان رابطه کودک با خواهران و برادران ارتباط در نوجوانی منابع

3. پیوندهای عاطفی بین فرزندانتان را تقویت کنید

فرزند ارشد و سایر فرزندان منشا اختلاف ها در خانواده 1- تقویت روابط صمیمانه بین فرزندان 2- فرزندان خود را با هم مقایسه نکنید 3- احساس های فرزندانتان را نسبت به یک دیگر بپذیرید و روابط صمیمی بین آن ها را تقویت کنید 4- برای هر یک از فرزندان محلی خاص در خانه اختصاص دهید 5- وقت آزاد خود را بین فرزندان تقسیم کنید 6- برنامه ها و فعالیت هایی متناسب با سن فرزندان ترتیب دهید 7- از فرزندی که احیانا مورد تمسخر و زور گویی خواهر یا برادرش قرار گرفته است حمایت کنید 8- اجازه دهید فرزندانتان دوستان خود را به خانه دعوت کنند 9- فعالیت ها و بازی های مشترک برای فرزندانتان پیش بینی کنید 10- گذراندن اوقات خوش در خانواده را برنامه ریزی کنید 11- برقراری عدالت در خانواده به معنی اتخاذ رفتار یکسان با فرزندان نیست برای مطالعه ی بیش تر

4. آثار خنده و شوخ طبعی در خانواده

شوخ طبعی به چه معنی است؟ آثار جسمانی – روان شناختی خنده و شوخ طبعی ابزار شادی و شوخ طبعی والدین پرورش شوخ طبعی در کودکان شوخی با کودکان حساس جلب توجه و آرام کردن کودکان پر مشکل یا بیمار کودکانی که حاضر نمی شوند در اسباب بازی های خود با دیگری شریک شوند خنده و شوخی، بایدها و نبایدها برای مطالعه ی بیش تر محیط فرهنگی خانواده و انگیزه های مطالعه در کودکان خانواده، اولین و مهم ترین کانون یادگیری کدام رفتار اولیا، ضامن رشد اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی کودکان است؟ عامل مهم دیگر، کیفیت زبان و ارتباط در خانواده است روش تربیتی اولیا از دیگر عوامل تاثیرگذار در محیط فرهنگی است از دیگر نقش های مهم اولیا نقش الگویی آنان است تاثیرات متقابل کتاب خواندن بر اولیا آموزش اولیا در مورد ایجاد محیط فرهنگی مطلوب در خانه منابع

5. زبان و رفتار مقبت در خانه و مدرسه و تاثیر آن در رشد خود باوری کودکان و نوجوانان

کلمه های مثبت و امید دهنده جمله های مثبت و امیدوار کننده رفتارهای الهام بخش، مثبت و امیدوار کننده استفاده از زبان مثبت به کارگیری زبان مثبت را به فرزندان خود بیاموزید به کودکان حق انتخاب دهید ابراز پشیمانی یا عذرخواهی بزرگ س یادآوری الان منابع

6. آغاز سال تحصیلی با اطمینان و آرامش خاطر

1- اضطراب خود را کنترل کنید 2- منشا اضطراب فرزند خود را شناسایی کنید ملاقات با معلم جدید دیدار مجدد هم کلاسی ها یادآوری دروس گذشته 3- برنامه ریزی بازگشت به مدرسه آماده شدن برای مدرسه از نظر جسمی، ذهنی و اجتماعی تنظیم الگوی خواب تغذیه انجام فعالیت های بدنی خرید وسایل مدرسه اقدامات ایمنی اولیا و انجام تکالیف مدرسه چالش های مربوط به ورود به دوره ی راهنمایی تحصیلی ریسک پذیری نوجوانان منابع

7. پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها: تحول نقش ها و وظایف

برخی از نقش های متنوع مادر بزرگ و پدر بزرگ های امروزی

• انتقال تاریخ، سنت ها و خاطرات گذشته ی خانواده
• کمک به درک مفهوم تداوم در زندگی
• انتقال ارزش ها
• انتقال دانش و معلومات در تکمیل نقش پدر و مادر
• منبع اهمیت و ثبات
• تاثیر متقابل نوه ها بر پدربزرگ و مادر بزرگ
• به روز شدن دانش و اطلاعات
• احساس مفید بودن و تداوم در زندگی

پدر بزرگ و مادر بزرگ: باید ها و نبایدها حقوق پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها آن هایی که از داشتن پدر بزرگ و مادر بزرگ محروم اند منابع

8. با مسائل فرزندانمان در مدرسه چگونه برخورد کنیم

دعوا و کتک کاری کودک در مدرسه وقتی کودک معلم خود را دوست دارد وقتی کودک دچار افت تحصیلی می شود امتناع کودک از رفتن به مدرسه توصیه هایی به والدین نقش مدرسه به هنگام دعوت از اولیا برای حضور در مدرسه منابع

9. باز مدرسه: باز هم تکلیف شب!

تکلیف شب؛ دغدغه ی همیشگی دانش آموزان، والدین و مدرسه اهمیت تکلیف شب برخی از فواید تکلیف شب برای اولیا مزایای تکلیف شب برای معلم ها آیا تکلیف شب می تواند آثار منفی داشته باشد؟ تکلیف شب، نقش و مسئولیت اولیا در مقابل آن چند توصیه برای انجام بهتر تکالیف مدرسه در خانه

• شرایط انجام تکلیف
• کودکان را از اهمیت انجام تکلیف آگاه کنید
• از ابتکار و خلاقیت خود بهره بگیرید
• نق نزنید، رشوه ندهید و دعوا نکنید
• به شیوه ی یادگیری فرزندانتان دقت کنید
• تکلیف شب و معلم ها

منابع

10. مادر، پدر، من کارنامه ام نیستم!

اهمیت عزت نفس کودک و راه های تقویت آن عزت نفس و مدرسه جایگاه افراطی برای مدرسه قائل نشوید منابع

11. حمایت از فرزندان طلاق در خانه و مدرسه

اثرهای احتمالی طلاق بر بهزیستی و سازگاری اجتماعی کودکان و نوجوانان الف- از تولد تا سه سالگی – برقراری پیوند دل بستگی ب- دوره ی پیش از دبستان (4 تا 6 سالگی): آماده کردن فرزندان برای درک واقعیت های زندگی ج- دوره ی دبستان (7 تا 12 سالگی): ایجاد عادات، مسئولیت پذیری، عمیق شدن دوستی ها د- دوره ی دوم ابتدایی (دوره ی پیش از بلوغ) ه- نوجوانی – جست و جوی هویت، تمایلات متضاد، تردیدها و احساس های عمیق عاطفی (12 تا 15 سال) ضرورت حمایت از والدین پس از جدائی

• احساس های خود را بپذیرید
• وقت بیش تری برای خود در نظر بگیرید
• ایجاد چارچوب و محدودیت های مقتضی برای فرزندان

حضانت مشترک، نمونه ای از راهبردهای رایج در کاهش آثار تلخ جدایی والدین بر فرزندان منابع

12. مدرسه ی مطلوب

مقدمه ی بخش دوم مدرسه ی محبوب من

13. هنر ظریف و پیچیده ی ارتباط با اولیای دانش آموزان

موانع برقرای ارتباط موثر با اولیا برخی از عوامل مربوط به معلم عوامل مربوط به مدرسه عوامل مربوط به اولیای دانش آموزان اولیای دانش اموزان چه انتظاری از مدرسه دارند؟ منابع

14. اجازه خانم من بیش فعال نیستم!

کدام کودک بیش فعال است؟ کودکان پر تحرک: کودکان بیش فعال چند قانون طلایی برای اولیا منابع

15. بازگشت به نظام قدیم: تغییر قالب ها یا تحول و محتوا و روش های آموزش و پرورش

گرایش های جهانی در زمینه ی مدت زمان دوره ی ابتدایی و اندازه ی مدارس تاملی بر دوره ی راهنمایی تحصیلی ارتباط دوره ی راهنمایی با افت تحصیلی

16. مدرسه را می توان دوست داشت

نقش والدین در پیش گیری و کاهش احساس های منفی در مدرسه نقش والدین در ایجاد انگیزه و علاقه به مدرسه و تحصیل نگرش والدین در مورد مدرسه سازمان دادن ارتباط های کودک در مدرسه نقش مدرسه و معلم در ایجاد انگیزه در دانش آموزان جو فیزیکی مدرسه منابع

17. اثرات روانی جدید از معلم بر دانش آموزان

در کنار دانش آموزم؛ یاسمین

18. رفتار زورگویانه در مدارس

منشا رفتارهای آزار گرانه ی دانش آموزان چیست؟ سابقه ی قلدری در مدرسه چه دانش آموزانی در بازی بی رحمانه قلدری گرفتار می شوند؟ برنامه ی رویکرد های پیش گیری و کاهش خشونت در مدرسه نقش خانواده در حمایت از فرزندان مقابله با قلدری و دیگر شکل های خشونت در مدرسه از راه سیاست گذاری منابع

19. نقش مدرسه در پیش گیری از جرم

1- روان پریش ها (پسیکوتیک ها) 2- نوجوانان جامعه ستیز 3- دانش آموزان آسیب پذیر و درمانده اولیا مهم ترین الگو برای رفتار فرزندان در جامعه مدرسه مهم ترین محل پیش گیری و کاهش جرم است

• آموزش معلم ها و کارکنان مدرسه
• آموزش و توانمندسازی دانش آموزان
• کمک به پیشرفت تحصیلی دانش آموزان
• تغییر و بهسازی سازمان مدرسه

پیش گیری از جرم در مدارس دانمارک سخن آخر منابع

20. تحول و نوآوری در مدرسه با مشارکت مدیر و معلملن: یک مطالعه ی موردی

مقدمه بازدیدی از مدرسه بازسازی فضای آموزشی باز آموزی معلمان از طریق بازدید از مدارس کارآمد و شرکت در کارگاه آموزشی نتایج بازآموزی مدیر مدرسه

• احیای فضای سبز مدرسه و ایجاد محیطی با نشاط برای یادگیری
• تغذیه ی روزانه در مدرسه
• طرح بازیافت مواد
• طرح حفظ اسکناس و سرمایه ی ملی

21. 21. اگر قرار بود یک بار دیگر

اگر قرار بود یک بار دیگر فرصت تدریس می یافتم اگر قرار بود دوباره به مدرسه برگردم اگر قرار بود از دانش آموزانم امتحان بگیرم

(مجمـوعه نوشتارهـای تربیتـی) نویسنده: دکتر زهرا بازرگان انتشارات: انجمن اولیاء و مربیان