کتاب منطق الطیر عطار

درباره کتاب منطق الطیر تألیف عطار نیشابوری

منطق الطیر، درست به مانند شعر حافظ است: هر جزء آن را که دنبال کنید در آثار متفکران وشاعران و نویسندگان قبل از عطار می توانید پیدا کنید. عطار خود بسیاری از این سخنان را در تذکرة الاولیاء از زبان مشایخ قبل از خود نقل کرده است تمام این تمثیل ها و حکایات را می توان در اسناد قبل از عطار جستجو کرد؛ اما این ساختار هنری و این چشم انداز فراگیر و گسترده و این نتیجه گیری شگفت آور چیزی است که ابداع اوست؛ مثل تمام شاهکارهای بزرگ ادبیات جهان. کمتر آثاری از آثار منظوم ادب فارسی چنین ساختار کاملی دارد. تنها در بخش هایی از شاهنامه، از قبیل داستان رستم و اسفندیار، می توان از چنین هماهنگی و انسجامی در طرح صحنه ها و حوادث داستان نشانه ای جست وگرنه در هیچ منظومه ی دیگری چنین ساختاری دیده نمی شود.

مصحح، در مقدمه و تعلیقات کتاب، کوشیده است که خواننده را در جریان تمام مشکلات و اشارات و نکات مورد نظر عطار قرار دهد و در راه نوشتن این شرح و تفسیرها سعی او بر آن بوده است که تمام ارجاعات به منابع کهن و آثاری باشد که عطار از آنها خبر داشته و یا آنها را خوانده بوده است.

برشی از متن کتاب منطق الطیر تألیف عطار نیشابوری

الحکایة و التمثیل خورد عیاری بدان دلخسته باز با وثاقش برد دستش بسته باز شد که تیغ آرد زند بر گردنش پاره ای نان داد آن ساعت زنش چون بیامد مرد با تیغ آن زمان دید آن دلخسته را در دست نان گفت این نانت که داد ای هیچ کس گفت این نان را عیالت داد و بس مرد چون بشنید آن پاسخ تمام گفت بر ما شد تورا کشتن حرام زان که هر مردی که نان ما شکست سوی او با تیع نتوان برد دست نیست از نان خواره ما جان دریغ من چگونه خون او ریزم به تیغ خالقا سر تا به راه آورده ام نان همه بر خوان تو می خورده ام چون کسی می بشکند نان کسی حق گزاری می کند آن کس بسی چون تو بحر جود داری صدهزار نان تو بسیار خوردم حق گزار یا اله العالمین درمانده ام غرق خون بر خشک کشتی رانده ام دست من گیر و مرا فریاد رس دست بر سر چند دارم چون مگس؟ ای گناه آمرز و عذر آموز من سوختم صد ره چه خواهی سوز من؟ خونم از تشویر تو آمد به جوش ناجوانمردی بسی کردم بپوش من ز غفلت صد گنه را کرده ساز تو عوض صد گونه رحمت داده باز چون ندانستم خطا کردم ببخش بر دل و بر جان پر دردم ببخش عفو کن دون همتی های مرا محو کن بی حرمتی های مرا

تلخیص و توضیح: کامل احمد نژاد - فاطمه صنعتی نیا انتشارات: زوار