کتاب فرهنگ عامیانه مردم ایران

درباره‌ی کتاب فرهنگ عامیانه مردم ایران اثر صادق هدایت

کتاب فرهنگ عامیانه مردم ایران شامل نیرنگستان، اوسانه، ترانه‌ها، آثار تحقیقی و آثار چاپ نشده‌ی صادق هدایت می‌باشد که مؤلف کتاب آن‌ها در کنار هم به صورت یک مجموعه در آورده است.

از آن جایی که صادق هدایت کسی بود که به عنوان یکی از نخستین نویسندگان و پژوهشگران، توانست با فرهنگ عامیانه مردم ایران برخورد بسیار جدی و علمی داشته باشد و با هر چه که به گونه ای با فرهنگ اصیل ایرانی مرتبط بود، ارتباط تنگاتنگی برقرار کند، کتاب حاضر قصد دارد آثار این برخورد شگفت انگیز را به نمایش بگذارد.

صادق هدایت به فرهنگ این مرز و بوم عشق می ورزید و برای دستیابی به اطلاعات علمیِ دقیق و حقایق نهفته در آن، دائماً در تلاش بود. گرداورنده این کتاب که برادرزاده صادق هدایت می باشد، در این اثر هر آن چه که پدرش، "عیسی هدایت" در مورد برادر بزرگترش برایش تعریف کرده را به تصویر می کشد و علاوه بر گنجاندن متن کامل آثار قبلیِ این نویسنده همچون نیرنگستان، اوسانه، ترانه های عامیانه، مثل ها، نحوه ی جمع آوری اطلاعات و اسناد و طرز تحقیق در فرهنگ عامیانه، قسمت مهمی از آثار وی را نیز در کتاب آورده است که تا امروز در هیچ جایی چاپ نشده بود.

این آثار عبارتند از قصه و افسانه، ترانه های محلی و تصنیف، اصطلاحات و ضرب المثل های محلی که در این مجموعه گنجانده شده اند تا کتاب حاضر را تبدیل به کامل ترین مجموعه در مورد آثار صادق هدایت نمایند.

بخشی از کتاب فرهنگ عامیانه مردم ایران؛ نشر چشمه

در کرمان معتقدند که همزاد یا سایه، ناخوش و یا کسی که گره در کارش افتاده کمک بخواهد چه علت پیشامدهای بد را در اثر ناپرهیزی و آزارسانیدن به از ما بهتران می ‌دانند. اگر ناخوش دولت مند باشد برای سلامتی او سفره سبزی می اندازند و هر آینه فقیر باشد به وسیله بوی خوش او را مداوا می ‌کنند. لزوم این سفره را فالگیر باید تصویب کند.

بو خوش - نزدیک غروب پیرزنی که مجرب و طرف اعتماد است اسپند و کندر دود می کند و بته آتش می زند آن وقت ناخوش از روی آن می پرد اگر حالش بد است او را از روی آتش رد می‌کنند.

سفره سبزی - در کرمان کوهستانی است که «تندرستان» می نامند و عقیده این است که از ما بهتران در آنجا جمع می‌شوند. پیرزنی که مجرب باشد پیدا می کنند که ممکن است زرتشتی باشد. در سایر شهرها این کار را کنار جوی آب مجرا می‌کنند و شرطش این است که در آن اطراف هیچ کس نباشد.

کسی که بانی سفره سبزی است کاملاً مطیع اوامر آن پیرزن است و در این سفره آنچه که در هفت سین است وجود دارد به اضافه خوراک های گوناگون و باید دقت کنند که همه ی آنها پاکیزه و خوب باشد. به خصوص کماج، سمنو، نمکدان، چراغ روغنی و یک شمع در آن لازم است.

پیرزن به تنهایی سر سفره می ‌نشیند و از دختر شاه پریان خواهش می ‌کند تا ناخوش شفا ب‌یابد و یا مراد آن کس برآورده شود و پس از انجام آداب مخصوصی هرگاه گربه یا کبوتر سیاه سر سفره بیایند برآمدن حاجت حتمی است که ممکن است دختر شاه پریان به آن شکل در بیاید و یا اینکه دختر شاه پریان چیزی از سر سفره می ‌خورد و انگشتش را در نمک می زند و گرنه باید این کار تجدید شود.

آجیل مشکل گشا - برای برآمدن حاجت ها و دفع بلاها ماهی یک بار تا هفت مرتبه آجیل مشکل گشا باید گرفت و قصه ای را هم نقل کرد. ماه اول باید روز جمعه صد دینار به بندند گوشه دستمال و بدهند آجیل ‌فروش بدون اینکه چیزی بگویند. آجیل ‌فروش خودش می فهمد و آجیل را می دهد. آجیل مشکل گشا هفت است: خرما، پسته، فندق، مغز بادام، نخودچی، کشمش، توت خشکه که باید میان هفت نفر تقسیم کرد.

مشکل گشا: جونم برایتان بگوید، آقام که شما باشید... یکی بود یکی نبود غیر از خدا هیچکس نبود. یه خار کنی بود این بیچاره خیلی پریشان بود و هیچی نداشت. یک روز رفت صحرا خار بکن یک سواردید، سوار گفت: این اسب مرا نگه دار من بروم بیرون بیایم وقتی که برگشت یک مشت ریگ از ریگ های بیابان داد به این مرد بعد اسبش سوار شد و رفت.

غروب که خارکن به خانه برگشت خیلی غصه دار بود. ریگ ها را ریخت گوشه صندوق خانه و گفت: این جا باشد بچه ها باهاش بازی کنند. خودش رفت خوابید. شب زنش پا شد رفت پای گهواره بچه شیر بدهد. دید صندوق خانه روشن است. شوهرش را صدا کرد گفت: اینها چیه؟ بعد فهمیدند که اینها قیمتیه. صبح چندتاش را برد بازار فروخت و خرج کرد بچه هایش را نو و نور کرد و کار و بارش خوب شد کم کم تاجرباشی شد.

خرید کتاب فرهنگ عامیانه مردم ایران

کتاب فرهنگ عامیانه مردم ایران اثر صادق هدایت از نشر چشمه، به همراه سایر کتاب های جامعه شناسی را از فروشگاه اینترنتی کتابانه خریداری نمایید.

فهرست

مقدمه گردآورنده

نیرنگستان

اوسانه

ترانه های عامیانه

متل های فارسی

فلکلر یا فرهنگ توده

طرح کلی برای کاوش فلکلر یک منطقه

قصه ها و افسانه ها (چاپ اول)

ترانه ها (چاپ اول)

امثال و اصطلاحات محلی (چاپ اول)

تحقیقات (چاپ اول)

نامه ها(چاپ اول)

• نیرنگستان، اوسانه، ترانه‌ها، آثار تحقیقی و آثار چاپ نشده
• نویسنده: صادق هدایت
• گردآورنده: جهانگیر هدایت
• انتشارات: چشمه