کتاب فرهنگ عامه 1 | حسن یاوری

درباره کتاب فرهنگ عامه (جلد اول) 

"فرهنگ عامه 1" کتابی است که فرهنگ مردمان ایران زمین را از روزگاران دور برای خواننده مطرح می کند. این کتاب در نُه فصل تهیه و تدوین شده است. در فصل اول کتاب به شناخت کلی تعریف فرهنگ و کارکردهای آن در جامعه توجه شده و فرهنگ عامه، به صورت کلی توضیح داده می شود. در فصل دوم جشن ها، حرکات متناسب با موسیقی، موسیقی و ورزش های مذهبی، سنتی و ملّی به خواننده شناسانده می شود. جشن هایی مانند جشن عید قربان، جشن عید غدیر خم، جشن مهرگان، جشن عروسی، جشن آبریزان، جشن کوسه بر نشستن و برخی جشن های دیگر.

در فصل سوم به شناخت آداب و سنن ملّی ایران پرداخته می شود و موضوعاتی این که شب یلدا یا همان شب چلّه چیست و باید چه مواردی را اجرا کرد تا قوانین این شبِ متفاوت رعایت شود ذکر گردیده است. یا این که چه مراسمی برای نام گذاری نوزاد انجام می شود و این مراسم در هر کدام از نقاط ایران به چه صورت پیش می رود. در فصل چهارم کتاب درباره اعتقادات و رسوم مردمان شهرهای مختلف سخن گفته می شود. آجیل مشکل گشا چیست و چه اعتقادی برای آن وجود دارد. یا فال چل بیتو چیست و شبیه خوانی به چه مراسمی گفته می شود.

در فصل پنجم باورهای مردمان در شهر های مختلف ایران بازگو می شود. باور شهرهایی همچون خراسان، مشهد، درگز، کردستان و ایل قشقایی، طوایف کرد و... فصل ششم درباره طِب عوام و درمان محلی با داروهای سنتی و گیاهی است. این امر در شهر های مختلف یکسان نبوده و هر منطقه و هر شهر اصول خود را برای این امر وضع می کنند. فصل هفتم به بررسی بازی های محلّی کودکان اعم از اَتَلَ مَتَل تُوتُوله، لی لی حوضک، شیر دَررو، روباه را بخور، ساقچی و قایم باشک (یا همان قایم موشک) می پردازد.

در فصل هشتم قصه ها و افسانه های جالبِ مردمان شهر های مختلف به صورت مختصر توضیح داده شده است. قصه هایی مانند: سُرمه کشید، داش آکُل، بلبل سرگشته، مرد هفت زنه و برخی قصه های جذابِ دیگر. در فصل نهم نمایش های سنتی و آیینی از جمله نقالی، پرده خوانی، تعزیه، خیمه شب بازی و ... برای خواننده بازگو شده و به صورت مختصر توضیحاتی برای هر کدام از آنها در نظر گرفته شده است.

برشی از متن درباره کتاب فرهنگ عامه (جلد اول) 

"باورهای طوایف کرد انبی -  اگر مردی، اولین گروه نانی را که از تنور بیرون می آورد بخورد، زنش می میرد. -  اگر مردی از زیر دوک نخ ریسی بگذرد، از مردی می افتد. -  اگر کسی بخواهد از زیر دیگ شیری که در حال جوشیدن است، گلی آتش بردارد. صاحب دیگ شیر، بدش می آید و می گوید اگر آتش را ببری، برکت از شیر گوسفندهای من خواهد رفت.

-  گوش ماهی و لاک سنگ پشت را به بند مَشک کَره گیری می آویزند تا برکت آن زیادتر شود. -  قابک پای آهو را به نخ می کنند و به گردن گوسفندی می آویزند تا به هنگام حمله گرگ بتواند مثل آهو بگریزد. باورهای ایل سنجابی -  اگر گربه ای، خاک آلوده به خانه ای بیاید، مسافری از راه به آن خانه خواهد آمد. اگر کسی لپ خود را، از درون گاز بگیرد، در آن هنگام کسی در جایی دیگر از او بد می گوید. -  مسافرت و عروسی، در روز شنبه بدشگون است.

-  اگر خوراک شب عید نوروز خانواده ای بر روی زمین بریزد نشانه ی آن است که تا پایان آن سال برای آن خانواده دل نگرانی و دلگیری به بار خواهد آمد. باورهای مردم کلهر -  مردم ایل کلهر در استان کرمانشاه سال را به جای 365 یا 366 روز – سال های کبیسه – 360 روز می دانند و پنج روز بقیه را زیاد می دانند و آن را «پنجه» می نامند. پنجه از روز 14 فروردین ماه آغاز می شود و در غروب روز 18 فروردین ماه پایان می یابد.

در این مدت به هیچ کاری دست نمی زنند و کلیه ی امور اعم از معامله، عروسی، دید و بازدید، پذیرش میهمانی و ... را معوق می گذارند. -  زنانی که کودکان آنان پسر بوده و بمیرد، با پختن تخم مرغ و رنگ کردن آن و سپس تقسیم آن بین کودکان در گورستان برای فرزندشان طلب مغفرت می کنند.

نویسندگان: دکتر حسین یاوری - مریم مسیحا انتشارات: آذر