کتاب فرهنگ امثال و تعابیر قرآنی | محسن معینی

معرفی کتاب فرهنگ امثال و تعابیر قرآنی

بخش زیادی از تعبیرات و محاوره فارسی زبانان دانسته یا ندانسته متاثر از قرآن می‌باشد. برای مثال امروزه بیشتر ایرانیان در احوال پرسی می‌گویند: الحمدالله، برای تعارف کردن می‌گویند بسم الله، برای دفع چشم‌زخم می‌گویند: ماشاالله و بسیاری موارد دیگر که ریشه در داستان‌ها و سوره‌های قرآنی دارند. انتشارات فرهنگ معاصر در کتاب حاضر سعی کرده به جمع آوری این مثل‌ها بپردازد. این فرهنگ بیشتر جنبه‌ی ذوقی دارد تا علمی و دقیقا مطابق موازین فرهنگ انگاری می‌باشد، و می‌توان گفت کتاب کوچه از احمد شاملو و فرهنگ عامیانه از ابوالحسن نجفی را الگو قرار داده.

این فرهنگ به ترتیب الفبای فارسی تدوین گشته و «ال» عربی اول واژگان و آیات در ترتیب الفبایی مدخل ها محاسبه شده محتوای این اثر عبارت است از: آیات و بخش‌هایی از قرآن کریم که در متون نظم و نثر فارسی به عنوان ضرب‌المثل آمده، امثالی که از آیات مختلف قرآن، نام سوره‌ها در زبان فارسی شکل گرفته، امثالی که یکی از الفاظ کلیدی قرآن در آنها بکار رفته و... برای هر مدخل از منبعی معتبر مثال ذکر شده و ترجمه‌ی آیات و مدخل‌ها نیز بیان شده است.

قرآن تاثیر شگرفتی بر ذهن و زبان مسلمانان داشته است. تاثیر آن بر زندگی ایرانیان را نمی‌توان انکار کرد. این تاثیر را می‌توان در سخنان، اشعار، امثال، آداب و رسوم و حتی ترانه ها جستجو کرد. هر کدام از متون نظم و نثر فارسی را که نگاه کنید به وضوح می‍‌توانید از تاثیر قرآن بر آن ها آگاه شوید. برخی از شاعران با انواع آیات ادبی از آیات قرآن بهره برده و همچون سعدی و حافظ شعر خویش را از بقیه اشعار متمایز ساخته‌اند یا مانند مولوی در مثنوی معنوی که چنان بر قرآن توجه داشته برخی اثر او را تفسیری از قرآن می‌خوانند.

در متون نثر نیز همینگونه است؛ کتاب‌هایی مثل: کلیله و دمنه، مرزبان نامه، گلستان، کتاب های مهم تاریخی چون تاریخ بیهقی، تاریخ الوزراء، احسن التواریخ و... همه سرشار از اشاره و استناد و استشهاد به آیات قرآنی‌اند. ایرانیان با خواندن آیات قرآن یا همین آثار نثر و نظم اندک اندک با تکرار و حفظ اشعار و جملات به شکل‌گیری امثال قرآنی کمک شایانی کردند.

کتاب فرهنگ امثال و تعابیر قرآنی نوشته ی محسن معینی توسط انتشارات فرهنگ معاصر به چاپ رسیده است.

• نویسنده: محسن معینی
• انتشارات: فرهنگ معاصر