کتاب سیاست نامه | جعفر مدرس صادقی

معرفی کتاب سیاست نامه؛ جعفر مدرس صادقی

کتاب سیاست نامه یکی از مهم‌ترین کتاب‌های نثر فارسی است که سبک نگارش آن ساده و کاملا بی‌تکلف می‌باشد و جملات کوتاه و خوش‌آهنگی در مورد هر موضوع با وضوح کامل بیان شده است. کتاب سیاست نامه به فرمان ملکشاه سلجوقی نوشته شده که شامل اندرزهای نویسنده، گفته‌های مشاهیر، منقولات از قرآن و احادیث و حکایت‌هایی در مورد شاهان و وزیران است.

نظام‌الملک تجربه‌های خود در موضوع کشورداری را با قلمی زیبا در این کتاب مکتوب کرده و این تجارب بعدها توسط بسیاری از نویسندگان و مورخان مورد استفاده قرار گرفته است. خواجه نظام الملک نه تاریخ نویس است و نه حکایت نویس، اما در نهاد او یک قصه گوی پرشور نهفته که در هر فرصتی خود را آشکار می کند و هم مرزهای تاریخ  و هم حکایت نویسی را در هم می شکند.

او در کتاب سیاستش در چارچوب یک فصلبندی مشخص پیش می رود و هر فصلی را با گفتاری پیرامون همان موضوع که معین شده است شروع می کند، اما در ادامه با نقل حکایات و آوردن عباراتی؛ می کوشد تا بحثی را که مطرح کرده به صورت روشن تری بیان کند. هم چنین او از آیات، روایات، احادیث، حکایات بلند و کوتاه و سخنانی از گذشتگان در تأیید سخن خود استفاده می کند.

نظام ملک سیاست نامه را برای راهنمایی پادشاه نگاشته و سعی کرده هیچ نکته ای را جا نیندازد و مسائل را با دید باز و مطابق زمانه ی خود آورده و نتیجه گیری کرده است. این کتاب یکی از ارزشی‌ترین کتاب‌های ایران است که در بسیاری از مواقع به عنوان یک مرجع کامل و درست از آن استفاده می‌شود.

بخشی از کتاب سیاست نامه خواجه نظام الملک

اندر صاحب خبران و نهیان

واجب است پادشاه را از احوال رعیت و لشکر و دور و نزدیک خویش پرسیدن و اندک و بسیار آن چه رود دانستن و اگر نه چنین کند، عیب باشد و بر غفلت و خوارکاری و ستمکاری حمل نهند و گویند فسادی و دست درازی ای که در مملکت می رود یا پادشاه میداند یا نمی داند: اگر می داند و آن را تدارک و منع نمیکند، آن است که همچو ایشان ظالم است و به ظلم رضا داده است و اگر نمی داند، پس غافل است و کمدان. و این هر دو معنی نه نیک است. لابد به صاحب برید حاجت آید. و همه ی پادشاهان، در جاهلیت و اسلام، به صاحب برید خبر تازه داشته اند، تا آنچه می رفت، از خیر و شر، از آن باخبر بودند.

چنان که اگر کسی توبره ی کاهی یا مرغی به ناحق بستدی از کسی، به مسافت پانصد فرسنگ راه، پادشاه را خبر بوده است و آن کس را مالش فرموده است، تا دیگران بدانسته اند که پادشاه بیدار است و به همه جای کاراگهان گماشته اند و ظالمان را دست ظلم کوتاه کرده و مردمان در امن اند و در سایه ی عدل به کسب معاش و عمارت مشغول باشند. لیکن این کار نازک است و باغایله.

باید که این کار با دست و زبان و قلم کسانی باشد که بر ایشان هیچ گمان بد نبود و به غرض خویش مشغول نباشند – که صلاح و فساد مملکت در ایشان بسته است و ایشان از قبل پادشاه باشند و نه از قبل کس دیگر. –

مزد و مشاهرهی ایشان باید که مهیا می رسد از خزانه، تا به فراغ دل حالها می نمایند، تا هر حادثه ای که تازه شود پادشاه داند و آن چه واجب کند می فرماید و آن چه در خورد آنکس باشد، ناگاه پاداش و مالش و نواخت می رساند. آن پادشاه چون چنین باشد، پیوسته مردمان بر طاعت حریص باشند و از ادیب پادشاه بترسند، کس را زهره ی آن نباشد که در پادشاه عاصی تواند بود یا بد تواند اندیشید - که صاحب خبر و نهی گماشتن از عدل و بیداری و قوت رای پادشاه باشد در آبادان کردن مملکت.

قیمت و خرید کتاب سیاست نامه؛ نشر مرکز

کتاب سیاست نامه اثر خواجه نظام الملک توسی با کوشش جعفر مدرس صادقی از نشر مرکز، به همراه سایر کتاب های متون نثر کهن را از فروشگاه اینترنتی کتابانه خریداری نمایید.

فهرست

مقدمه ی محمد مغربی: سبب نهادن کتاب

و این کتاب بر پنجاه فصل نهاده است

متن کتاب: فصل نخستین تا پنجاهم

این است کتاب سیاست که نبشته آمد

• نویسنده: خواجه نظام الملک توسی
• ویرایش متن: جعفر مدرس صادقی
• انتشارات: مرکز