کتاب ترجمه ی تفسیر طبری (قصه ها) جعفر مدرس صادقی

کتاب ترجمه ی تفسیر طبری: قصه ها، نوشته ی جمعی از علمای ماوراءالنهر با ویرایش جعفر مدرس صادقی در نشر مرکز به چاپ رسیده است.

کتاب های تفسیر و تاریخ طبری دو کتاب عمده ی ابوجعفر محمد ابن جریر طبری ست که هر یکی در زمینه ی خود شاهکاری بی نظیر است. طبری قصد داشت عصاره ی همه ی علوم عصر خود را در زمینه ی تفسیر قرآن و تاریخ در این دو کتاب بگنجاند و گواهی علمای قرون و بعد و تاثیری که این دو اثر در تاریخ نویسی به جا گذاشتند، می توان گفت به خوبی از عهده این کار برآمد.

ترجمه ی تفسیر طبری، به جا مانده از دوران سامانیان – یکی از پر بارترین دوره های تاریخ ایران – است. امرای سامانی مشوق و حمایت کنندگان عمده ی ترجمه ی شاهنامه ها و خدای نامه ها و تفسیرها بودند؛ بنابراین آن امرا وقتی به ضرورت ترجمه تاریخ و تفسیر طبری پی بردند دستور به ترجمه آن ها دادند. خواندن این دو متن برای هر ایرانی علاقه مندی به زبان و ادبیات فارسی لازم است، زیرا محمد بلعمی وزیر منصور بن نوح سامانی، که به مدیریت ترجمه ی تاریخ و تفسیر طبری گماشته شده بود با سایر علما، کوشیدند تا متنی پر صلابت و ساده با نثری روان و به دور از تکلف به دست دهند.

متن ترجمه تفسیر طبری بیشتر به نقل قصه ها پرداخته و فصلبندی کتاب مطابق است با فصلبندی قرآن مجید و قصه های مربوط به هر سوره زیر همان سوره ما بین ترجمه آیات آمده است. با این که بنیاد محتوای کتاب قصه هاست، اما تنه ی اصلی اثر بخش ترجمه آیات است و تفسیرها و قصه ها چسبیده اند به این تنه. قصه ها معمولا پراکنده اند و بنا به ضرورتی که بخش ترجمه آیه تعیین می کند، قسمتی از یک قصه در یک فصل آمده و قسمتی در فصل دیگر. اما در کتاب حاضر که صورت جدیدی از آن متن کهن است و مجلدی از «مجموعه ی باز خوانی متون»؛ بنابر تدبیرهای صورت گرفته در مجموعه،  برای سهولت در خواندن و لذت بردن از تفسیر طبری آن متن قدیمی با فصلبندی جدید، قرار گرفتن قصه ها در تنه، نقطه گذاری و اعراب گذاری صحیح، حذف ترجمه های تحت الفظی و حذف عبارات عربی، ارائه شده است. البته لازم به ذکر است که هیچ دخل و تصرفی در متن اصلی انجام نشده.