کتاب الفتوح - ابن اعثم کوفی

کتاب الفتوح نوشته ی ابن اعثم کوفی با ترجمه ی محمد بن احمد مستوفی هروی توسط انتشارات علمی و فرهنگی به چاپ رسیده است.

«کتاب الفتوح» یا «ترجمه تاریخ ابن اعثم کوفی» تألیف ابو محمد علی اعثم کوفی که به نام های مختلف از جمله «فتوحات شام»، «الفتوح» و «تاریخ فتوح» نیز نامیده شده است؛ بنا به قول اکثر محققان و مورخان دوره اسلامی یکی از معتبر ترین متون تاریخ است. اصل این کتاب که به زبان عربی است در قرن چهارم هجری نوشته شده که برای تاریخ قدیم عرب و اسلام – از زمان رحلت حضرت رسول (ص) تا زمان خلافت هارون الرشید بویژه آنچه مربوط است به عراق و فتح خراسان و ارمنستان و آذربایجان و جنگهای اعراب با خزرها و نفوذ گسترش اسلام در ایران و روم شرقی – منبع مهم و قابل اعتمادی است.

ارزش کار ابن اعثم در تألیف و تصنیف کتاب الفتوح در این است که وی علاوه بر روایت اقوال مورخان و محدثان ثقه، همچون: مداینی، واقدی، ابومخنف، و ابن کلبی، تمامی شنیده ها و دریافتهای خویش را به صورت روایت تاریخی مسلسلی درآورده است؛ در نتیجه جریانات تاریخی دوران بعد از رحلت حضرت رسول (ص) به صورت یکنواخت در اختیار خواننده قرار می گیرد. مقایسه روایت ابن اعثم با روایت های دیگر مورخان، چنان که طبری نقل کرده است، نشان می دهد که ابن اعثم نه تنها وسیله ای مفید است برای تعیین صحت روایاتی که در طبری آمده بلکه خود نیز بعضی تفاصیل مهم بر آن ها می افزاید که فقط در کتاب الفتوح می توان به آن ها دست یافت.

ترجمه کتاب به فارسی توسط محمد بن احمد مستوفی هروی نیز محصول یکی از درخشان ترین اعصار فرهنگ و تمدن اسلامی است، یعنی اواخر قرن ششم هجری؛ سده ای که مترجم در آن می زیسته دوره ای بوده است که د رممالک اسلامی مشرق، بویژه در خراسان و ماوراء النهر بازار علم وادبیات رونق و رواج داشته است.

فهرست