کتاب آشنایی با هالی (مشاهیر علم)

کتاب آشنایی با هالی از مجموعه‌ی مشاهیر علم نوشته‌ی جان و مری گریبین و ترجمه‌ی پریسا همایون روز توسط نشر ذکر به چاپ رسیده است.

"ادمُند هالی" در سال 1656 در روستایی نزدیک لندن به دنیا آمد. خانواده اش از وضع مالی خوبی برخوردار بودند و او توانست در مدرسه‌ی سنت پل مشغول تحصیل شود. در تمام دوران تحصیل، دانش آموز موفقی بود و علاقه‌ی زیادی به اختر شناسی داشت. در سن هفده سالگی وارد دانشگاه آکسفورد شده و به تحصیل در زمینه‌ی اختر شناسی پرداخت. او در زمان ورود به آکسفورد، با زبان های لاتین، یونانی و عبری آشنایی داشت، ریاضی دان ماهری بود و به اصول دریانوردی و جهت یابی و همچنین نجوم اشراف داشت. با این حال تحصیل در آکسفورد نتوانست او را اغنا کند و پس از یک سال دانشگاه را ترک کرد. او پس از نامه نگاری هایی که با "فلمیستد"، اختر شناس دربار داشت، نتایج مشاهدات اختر شناسی خود را با او در میان گذاشت و پس از دریافت تشویق های او اولین مقاله‌ی علمی خود را راجع به مدار سیارات نوشت. او متوجه شد تمام اختر شناسان و به خصوص فلمیستد توجه خود را به آسمان نیمکره‌ی شمالی زمین متوجه کرده و از نیمکره‌ی جنوبی غافل هستند. بنابراین تصمیم گرفت با کمک مالی پدرش و با همراهی دوستش "جیمز کلرک" عازم جزیره‌ی سنت هلن شده و به تهیه و تکمیل فهرست ستارگان موجود در آسمان نیمکره ی جنوبی بپردازد. پس از تکمیل و ارائه‌ی این فهرست، به دستور شاه درجه‌ی فوق لیسانس از سوی دانشگاه آکسفورد به او اهدا شد و این آغازی بود برای شروع موفقیت های روز افزون هالی که یکی از مطرح ترین آن ها، کشف ستاره‌ی دنباله دار "هالی" بود.

مجموعه‌ی مشاهیر علم، به زندگی، سرگذشت، آثار و اختراعات مهم برخی از مشاهیر علمی بزرگ ایران و جهان از جمله ابوریحان بیرونی، ابن سینا، ادیسون، انیشتین، پاستور، پروفسور حسابی، فیثاغورث و بسیاری دیگر از دانشمندان سرشناس دنیای علم پرداخته و فراز و فرودهای زندگی آنان را برای کودکان و نوجوانان شرح می دهد تا آن ها را سرلوحه‌ی زندگی خویش قرار داده و تجربیاتشان را در رسیدن به اهداف مهم خود به کار بگیرند.

 

فهرست

مقدمه زندگی و کار هالی سخن آخر تاریخچه‌ی علم

برشی از متن کتاب

از نیمه دوم قرن هفدهم میلادی به بعد، مقامات عالی رتبه ی انگلستان به تدریج از علوم، به خصوص اخترشناسی حمایت می کردند. پس از بازگشت مجدد سلطنت به انگلستان در سال 1660 میلادی "چارلز دوم" بر تخت نشست و در همان سال، انجمن سلطنتی -قدیمی ترین کانون علمی جهان که بی وقفه فعال بوده است -تاسیس شد. در آن زمان، ناوگان تجارتی انگلستان بزرگ ترین ناوگان تجارتی دنیا به شمار می رفت. به همین دلیل، تعیین دقیق مسافت های دریایی و طول و عرض جغرافیایی که عموماً بر اساس محل و موقعیت اجرام آسمانی انجام می گرفت، برای مقامات دولتی اهمیت فوق العاده ای داشت. به این ترتیب، نیاز به اصلاح وضع دریانوردی و اصول مربوط به آن و هم چنین اصلاح جدول های حرکات سماوی (حرکات سیارات) و محل ثوابت (ستارگان) منجر به تاسیس رصدخانه ی سلطنتی گرینویچ و انتصاب "جان فلمستید" (1646 -1719 م.) به عنوان نخستین اخترشناس دربار در سال 1675 میلادی شد. هالی در همان سال در حالی که دانشجویی 18 ساله بود، با فلمستید مکاتبه کرد و برخی از نتایج مشاهدات اخترشناسی خود را برای او توضیح داد. مشاهدات هالی نشان می داد که جدول ها و نقشه های اخترشناسی که در آن زمان به کار می رفتند، درست نبودند. او در نامه ی خود مودبانه از فلمستید درخواست کرده بود که یافته هایش را تاکید کند. در واقع، هالی از فلمستید که اخترشناس دربار بود، پیشی گرفته بود. تشویق و ترغیب فلمستید باعث شد هالی در سال 1675 میلادی، در حالی که هنوز دانشجو بود، اولین مقاله ی علمی خود را راجع به مدار سیارات بنویسد. این مقاله یک سال بعد منتشر شد. ادمند هالی در تمام زمینه ها دانشجویی ممتاز بود و بی تردید اگر تحصیل را ادامه می داد، می توانست با نمرات عالی فارغ التحصیل شود. ولی او بی صبرانه در انتظار یافتن شغل مهمی در زمینه ی اخترشناسی بود تا همچون فلمستید و دیگران به موفقیت و شهرت برسد؛ به همین دلیل، برای رسیدن به این هدف، دانشگاه را نیمه تمام رها کرد. در این زمان، فلمستید با استفاده از تلسکوپ، در حال تهیه ی فهرست و نقشه ی صحیحی از محل ستارگان و سیارات بود. او از پیشرفته ترین تلسکوپ های آن دوران برای تهیه ی این فهرست استفاده کرد. به همین دلیل، فهرست او بسیار کامل تر از فهرست ها و نقشه های قدیمی بود. در واقع، این فهرست، نخستین فهرست از ستارگان است که با تلسکوپ تهیه شده است...

(کتاب های قاصدک) نویسنده: جان و مری گریبیبن مترجم: پریسا همایون روز انتشارات: ذکر