کتاب زنان، دشتان و جنون ماهانه

معرفی کتاب زنان، دشتان و جنون ماهانه 

این کتاب پژوهشی در مورد قاعدگی و تمام مسائل و موضوعات مربوط به آن است. قاعدگی، همواره مسئله‌ای پنهان در فرهنگ‌ها بوده و باوجود این‌که حالتی خدادادی است که بهتر است همه در مورد آن اطلاعاتی کسب کنند، این پدیده کاملا طبیعی همیشه با نگاهی منفی رو به رو بوده است و در بسیاری از موارد کسب اطلاعات راجع‌به آن، به دلیل شرم، نادیده گرفته می‌شود.

در این کتاب، از واژه دشتان به جای قاعدگی استفاده شده است؛ دشتان درواقع واژه فارسی پهلوی با همین معنا است و البته امروزه این حالت ماهانه، با نام "پی ام اس" شناخته می‌شود. سندروم پیش قاعدگی در تمام دنیا موضوع بسیار مهمی به شمار می‌رود اما از آن‌جایی که کشور ایران درگیر یک‌سری تابوهای خاص می‌باشد، این مسئله تا به امروز پنهان و بی‌اهمیت باقی مانده است. اما شهلا زرلکی، در این کتاب، تابوشکنی کرده و جای خالی چنین کتاب مهمی را پر کرده است. زرلکی برای چاپ این اثر سختی‌های زیادی را متحمل شده است.

انتشارات مختلف، برای چاپ نکردن این اثر بهانه‌های مختلفی داشتند. برخی این مسئله را کاملا بی‌اهمیت می‌دانستند و لزومی به چاپ کتاب در مورد آن نمی‌دیدند. برخی دیگر هم با بهانه این که، این کتاب مجوز ارشاد را دریافت نخواهد کرد، از چاپ آن صرف نظر می‌کردند. اما در نهایت نشر چشمه این کتاب را چاپ کرد و این‌که تا به حال چندین بار تجدید چاپ شده است، مهر تایید بر مهم بودن این موضوع زده است. نویسنده در این کتاب، ابتدا توضیحاتی درباره دشتان ارائه می‌دهد و بعد به بررسی تاریخچه و سندروم پیش قاعدگی می‌پردازد.

برشی از متن کتاب زنان، دشتان و جنون ماهانه 

در بررسی اسطوره‌شناسی دشتان، عنصر ماه و جانوری به نام مار اهمیت بسیار دارند. هنگام جست‌وجو در اسطوره‌های مرتبط با دشتان همیشه به ردپایی از مار یا نشانی از ماه می‌رسیم. مار در متون مقدس و بر بسیاری از اسطوره‌ها فرمانروایی می‌کند. مار زن را می‌فریبد تا از درخت ممنوع بخورد. دشمنی مار با زن در متن سفر آفرینش تشریح می‌شود.

در یکی از اسطوره‌های ایرانی هم دیدیم که جهی در بدن مار خانه می‌کند و پس از به آتش کشیدن مار بزرگ، روح سرگردان جهی خانه‌ی دوم خود را می‌یابد: بدن زن. زن و مار خویشاوندان اسطوره‌ای‌اند. دیو پلیدی یا در مار خانه دارد یا در زن اما این دو خویشاوند همواره با هم سر ستیز دارند! مار رنگین کمان در اسطوره‌های استرالیا زن را برای اولین بار دشتان می‌کند. مار اسطوره‌های سفر آفرینش هم زن را تهدید می‌کند. مار همواره تهدیدکننده زن است. ماه نیز نماد دیگری است که در داستان‌های مربوط به پیدایش دشتان بسیار به آن بر می‌خوریم. ماه و مار درهم آمیختگی مضمونی ظریفی نیز پیدا می‌کنند.

این آمیختگی معنایی را سیمون دوبوار بر اساس نظرات شخصی‌اش شرح می‌دهد؛ هرچند تشریح او بر پایه استدلال و حتی اسطوره خاصی استوار نیست و استنباط شخصی نویسنده است، اما برای انبساط مبحث مار و ماه بی‌فایده نیست. ماه سرچشمه باروری است، چون ارباب زن ها جلوه می‌کند، تصور می‌شود که ماه به شکل مرد یا مار با زن‌ها هم‌بستر می‌شود. مار یکی از تظاهرهای ماه است، مار پوست می‌اندازد و زندگی تازه می‌یابد، ابدی است، نیرویی است که باروری و علم تقسیم می‌کند. از چشمه‌های مقدس، درخت زندگی، چشمه جوانی و غیره محافظت می‌کند.

بازهم مار است که جاودانگی را از مرگ ربوده است. نقل است که مار با زنان جفت می‌شود. روایت‌های فارسی و نیز روایت‌های خاخام‌ها حاکی از این است که قاعدگی، ناشی از رابطه‌ی نخستین زن با مار است. پیداست که در سطح آخر، دوبوار به اسطوره ایرانی حلول روح جهی در مار و سپس زن اشاره دارد که پیش از این در بخش اسطوره‌های ایرانی گفته شد. روایت‌های خاخام‌ها نیز به سفر آفرینش و داستان دشمنی زن و مرد اشاره دارد.

فهرست کتاب زنان، دشتان و جنون ماهانه 

• پیش‌نوشت
• فصل اول. دشتان و پیش‌دشتان
• دشتان. تعریف‌های پزشکی
• دشتان. در طب سنتی ایران
• فصل دوم. دین و دشتان
• دیو دشتان
• جریان نجس
• قرآن
• فصل سوم. اسطوره و دشتان
• بوسه اهریمن
• ادب و دشتان
• ماه مار و اسطوره‌های دیگر
• مار؛ مار بزرگ
• نمونه‌هایی از چگونگی مواجهه با دشتان در برخی جوامع باستانی
• ماه می‌میرد
• پی‌نوشت
• منابع

• نویسنده: شهلا زرلکی
• انتشارات: چشمه