کتاب پرسش های ادراک - استیون هال | اکبری

کتاب پرسش­های ادراک «پدیدارشناسی معماری» تألیف آلبرتو پرز، گومز، یوهانی پالاسما و استیون هال  با ترجمه­ ی علی اکبری و محمد امین شریفیان توسط انتشارات پرهام نقش به چاپ رسیده است.

پدیدارشناسی در اصل واژه­ای فلسفی است که نخستین بار فیلسوفان جهت شرح وضعیت پدیدار شدن چیزها به­کار می­بستند. با وجود تعاریف متعدد میتوان پدیدارشناسی را شیوه نگریستن و دیدن دانست که رهنمودهایی نرم و منعطف برای فهم و ادراک محیط فراهم می­آورد. در واقع پدیدار شناسی بیشتر نوعی طرز کار یا کنش است و شاید همین خصلت عملی و کنشمند پدیدار شناسی است که معماران و نظریه پردازان تحلیل محیط را مجذوب خود نموده است.

پدیدار­شناسان فلسفی( هوسرل، هایدگر، مرلوپونتی) همواره منبع الهام و تکیه گاه پدیدارشناسان معمار بوده اند. قابلیتی که پدیدار شناسی در اختیار معماران قرار می­دهد علاوه بر نظامی ساختارمند جهت تأویل و درک عمقی در معماری و محیط؛ بنیان نهادن مجموعه­ای از معیارها جهت سنجیدن صحت و سقم یک سبک یا اثر معماری منفرد است.

کتاب "پرسش­های ادارک: پدیدارشناسی معماری" آمیخته­ای از تئوری و عمل، نظرات نظریه پردازان و معماران برجسته ایست که در قالب مقاله­های مجزا ولی مرتبط تلاش می­کنند تا نقش درک انسان و تجربه پدیده شناختی در معماری را توضیح دهند. تبیین مسئله کتاب توسط مقاله آلبرتو پرز گومز صورت می­گیرد و اهمیت مفهوم فضا از منظر این نظریه پرداز با رویکرد تاریخی و نگاهی عمیق و علمی بیان می­شود سپس پالاسما نظریه پرداز برجسته آمریکایی در مقاله خود به حواس هفتگانه و ارتباط آن با معماری می­پردازد.

شاید نقطه قوت این کتاب بحث عملی و کاربردی پدیدار شناسی با نوشتار استیون هال معمار برجسته است. این معمار به اهمیت شهود در ساخت و فضای ساخته شده اشاره کرده و ابزارهایی جهت افزایش کیفیت فضایی در اختیار معماران قرار می­دهد همچنین نمونه­ پروژه­هایی در انتهای کتاب ارائه شده است. همچنین در این کتاب به اهمیت خلق فضا در زمانه­ای می­پردازد که دنیای مجازی، انسان امروز را تحت تأثیر خود قرار داده است و از سوی دیگر ارتباط خاطره و تخیل در فضا و مکان را بررسی می­شود و اهمیت زمان، هست بودن انسان­ها در فضا، اهمیت ساخت خانه و ابعاد عاطفی-احساسی آن مطرح می­شود.

کتاب " پرسش­های اداراکی: پدیدارشناسی معماری" حاوی مقالاتی مفید از صاحبنظران رویکرد پدیدارشناسی معماریست و میتواند مسیری برای شیوه نگریستن و تعمق به درون­ مایه­های معماری باشد لذا خواندن این کتاب، به معماران جوان، دانشجویان معماری، شهرسازی و علاقمندان به مباحث فلسفی توصیه می­شود.

 

برشی از متن کتاب

با نزدیک شدن به پایان هزارة دوم میلادی، اگر بتوانیم ازلحاظ لغوی تفاوتی میان معماری و ساختمان‌سازی قائل شویم، بحث‌مان ثمربخش‌تر خواهد بود؛ فراتر از آنچه در زیبایی‌شناسی سدة هجدهم، وضعیت خاصی از معماری را در مقام حکمتِ متجسد تبیین می‌کرد و نیز فراتر از تمایزات سنتی فلسفی میان خوب و زیبا و درعین‌حال، باقی‌ماندن در زمینه‌ای کاملاً سودگرایانه از جهانِ «ساخته‌شده»، یعنی جهان تکنولوژیکی ما. نیل به حصول این تمایزات، برای بقای تمدنی که ارزش آن به‌طور خیره‌کننده‌ای در آثار هنری عظیم و مصنوعات شگرفش آشکار شده است، بسیار حیاتی خواهد بود. همان چیزی که سنت‌های فرهنگی مشترک‌مان را شکل می‌دهد و سبب می‌شود معماری پیشرو باشد. ضرورت تجدیدنظر در امکان وجود اصول اخلاقی کاملاً متفاوت، به‌منزلة بنیانی برای تمام کنش‌های انسانی، نتیجة جهان تکنولوژیکی است که خلق کرده‌ایم. این جهانی است که «ما» در آن همه‌چیز را کنترل و به‌طور مؤثری، زندگی شرافتمندانة انسانی را از طریق مهندسی ژنتیک نابود می‌کنیم، درحالی‌که به نظر می‌رسد هر یک از «ما»، درواقع عرصة امکان به وجود آوردن انتخاب‌های مؤثر دربارة سرنوشت و وجود شخصی خود را از دست داده‌ایم. در این سیاق، به‌سادگی نمی‌توانیم دست از تلاش خود برای پرسش‌ از آنچه نظمی معنادار را برای زندگی بشر وضع می‌کند، پرسش از ارتقا و تداوم آنچه دغدغة همیشگی معماری بوده است، برداریم. نمی‌توانیم شاخص‌های بازار، موفقیت‌های شخصی، زیبایی‌شناسی مُد، برخی سنت‌های ناملموس عرفانی، شاخص‌های سرگیجه و هیجان و یا صرفِ بیان تفاوت‌های فرهنگی را به‌عنوان معیاری برای عمل معماریِ درخور و ازلحاظ مفهومی چشم‌گیر در عصر پوچ‌گرایی ناتمام بپذیریم. اثر معماری، چونان نمایاننده‌ای روایی و «استعاری» تبیین می‌شود که مبتنی بر بازیادآوری [خاطرات] است. از یک‌سو، دریافت تماشاچی باید «بافاصله» باقی بماند و این، کارِ بازنماییِ ژرفای رمزآمیز و درنهایت، حضور غیرقابل نام‌گذاریِ نور است که می‌تواند به‌مثابه ردی از پیوستگی فرهنگی ساخته شود. از سوی دیگر، گسست از مبدأ کیهانی در استعاره ریشه دارد. مشارکت خودمانی مخاطبان در بازآفرینی اثر هنری از طریق زبان با این هدف که اثر هنری در این شکاف عمیق، «معنای» خود را بیابد، نشان‌دهندة این گسست است. این تشدیدِ «هست‌بودن»، همان چیزی است که اثر هنری را صرف‌نظر از مادة وجودی‌ و ماهیت تمثیلی یا «غیر-عینی» آن تعریف می‌کند و انسانیت در آن، هدف خود را بازمی‌شناسد.

فهرست

فصل اول. فضای معماری: معنا به مثابه حضور و بازنمایی یادداشت­ها معماری حواس هفت­گانه معماری بینایی محور و از دست رفتن انعطاف معماری حواس صمیمیت شنوایی سکوت زمان و تنهایی فضای رایحه شکل لامسه انگاره­های از عضلات و استخوان­ها هویت­یابی بدنی طعم معماری وظیفه معماری پرسش­های اداک؛ پدیدارشناسی معماری حوزه­های پدیداری تجربه ادغامی؛ امتزاج ابژه و زمینه فضای پرسپکتیوی: ادراک ناتمام رنگ نور و سایه فضامندی شب ادراک و دیرند زمان آب: لنزی پدیداری صدا جزئیات بساوایی تناسب مقیاس و ادرا شرایط سایت و ایده­پردازی تجارب کهن الگویی فصل دوم. پدیدارشناسی و فضای مجازی تدابیر جایگزین برای کنش معمارانه تناسبات الهی اثر لوکاپاچیولی بوطیقای لوکوربوزیه فضا مکان خاطره و تخیل: ابعاد زمان مند فضای وجودی چشم انداز زمان در معماری معماری و حافظه قدرت ذهنی اجزای باقی مانده فضامندی و موقعیت مندی حافظه جهان زیسته تجربه به منزله تبادل خاطره متجسد حافظه و عواطف آهستگی و به یاد آوردن- سرعت و فراموش کردن فراموش کاری معمارانه تنش­های هنر          

(پدیدارشناسی معماری) (به همراه سه مقالۀ دیگر از نویسندگان) نویسندگان: استیون هال - آلبرتو پرز - گومز - یوهانی پالاسما مترجمان: علی اکبری - محمدامین شریفیان انتشارات: پرهام نقش