کتاب رسم فنی جامع 1 | جمالی فیروزآبادی

درباره‌ی کتاب رسم فنی جامع (جلد اول)

انسان از دیر باز کوشش داشت تا راهی برای نمایش آن چه که در طبیعت می دید پیدا کند. بسیاری از غارهای قدیمی پیدا شده که در آن ها تصاویری از حیوانات، درخت ها، جنگل ها و غیره نقاشی شده است. انسان همواره بر این اندیشه بوده که احساس خود را به شکلی قابل درک نمایش دهد تا این که سرانجام توانست با کمک ریاضیات به آن درجه از دانش برسد که بتواند تمام وسائل را به شکلی درآورد که به آن دانش مکانیکی گفته می شود. گسترش صنایع مختلف، رشته های تخصصی بی شماری به وجود آورده، رابطه ی طراحان و مخترعین با سازندگان موجب ایجاد زبان مخصوصی گردیده است که افراد جامعه ی صنعتی ناچار به فراگیری آن می باشند. رسم فنی مبحث کامل ریاضی و موضوع یکی از نه مقاله هندسه اقلدیسی می باشد. خواندن یک نقشه فنی و ساختن آن هنری است ارزنده. رسم فنی به نوعی زبان صنعت به حساب می آید و هر کس دوست دارد در صنعت پیشرفتی داشته باشد، باید این زبان را بداند.

کتاب "رسم فنی جامع (جلد اول)" در ده فصل با عناوین زیر تألیف شده است که در ادامه به شرح هر کدام می پردازیم.

1. وسایل نقشه کشی 2. ترسیمات هندسی 3. رسم مماس بر دایره 4. رسم فنی 5. اندازه گیری 6. برش 7. هاشور 8.  مستثنیات برش 9. تصویر مجسم ( پرسپکتیو ) 10. دایره در پرسپکتیو  .

فهرست

پیشگفتار وسایل نقشه کشی اندازه کاغذهای نقشه کشی و جدول کاغذهای نقشه کشی خطوط نقشه کشی و برخورد خط و خط چین ها اعداد و حروف نقشه کشی مقیاس نقشه ها ترسیمات نقشه ها شامل: تقسیم پاره خط، انتقال زاویه، تقسیم زاویه، تقسیم دایره به قسمت های مساوی از سه قسمت تا  nقسمت مماس بر دایره شامل: مماس مشترک دو دایره، دایره مماس بر دو خط، دایره مماس بر دو دایره، دایره مماس بر خط و دایره مفروض، پیوستگی خطوط و دوایر، منحنی شبه مار پیچ، شبه بیضی، بیضی سهمی و هذلولی رسم فنی شامل: اصول رسوم فنی، روش اروپائی، روش آمریکایی، انتخاب تصاویر مثال ها تمرین اندازه گذاری شامل: پیش گفتار، اصول عمومی، اندازه های مؤثر در کار، قواعد اندازه گذاری و طریقه صحیح نوشتن اندازه ها، اندازه نویسی مخروط، اندازه گذاری موازی تمرین برش شامل: برش از محور تقارن، برش غیر از محور تقارن، برش شکسته قائم، برش شکسته مایل، نیم برش، برش موضعی، برش هایی  که در جای خود ‌گردانیده و یا منتقل می شود هاشور شامل: توضیحات راجع به مقاطع، نمایش بعضی از قسمت های مستوی،قسمت هایی که در جلو یک صفحه قاطع واقع شده، تصاویر ناتمام جسم، متقارن، استفاده از برش های متوالی، قطعه های پهلوی هم، تداخل قسمت های شکستگی انواع هاشور و رنگ در نقشه تمرین مستثنیات برش شامل: تیغه ها، میله ها، پیچ پرچ ها و پیچ و مهرها، گوه ها، بازوی چرخ ها، کره ها، حلقه های زنجیر تمرین تصویر مجسم شامل: پرسپکتیو مرکزی، پرسپکتیو موازی، پرسپکتیو ایزرمتریک، پرسپکتیو دیمتریک، پرسپکتیو کاریر دایره در پرسپکتیو شامل: حالت کلی رسم دایره در تمام پرسپکتیو، دایره در پرسپکتیو، ایزومتریک دایره در پرسپکتیو دیمتریک، دایره در پرسپکتیو کاریر محاسبه سطح اشغال شده در تصویر ایزومتریک تمرین

برشی از متن کتاب

فصل اول: وسایل نقشه کشی نقشه های فنی به کمک وسایل مختلف رسم می شوند. خوبی نقشه های فنی بستگی زیادی به وسایل نقشه کشی دارد. هرچه وسایل دقیق تر و از نوع بهتر انتخاب شوند نقشه ها دقیق تر خواهند شد. وسیله های نقشه کشی عبارتند از: 1. تخته رسم 2. خط کش T  3. گونیا 4. منحنی کش یا پیستوله 5. نقاله 6. جعبه پرگار 7. مدادهای نقشه کشی 8. میز نقشه کشی فصل دوم: ترسیمات هندسی  تقسیم پاره خط، تقسیم زاویه ها و تقسیم دایره ها از سه قسمت تا n قسمت در این بخش مطرح شده اند. برای هر کدام از تقسیم ها، ترسیماتی همراه با شکل رسم شده اند که به همراه توضیحات مربوطه آمده اند. فصل سوم: رسم مماس بر دایره در این فصل ترسیمات را با استفاده از گونیا و پرگار توضیح داده است. دایره ی مماس بر دو دایره عبارت است از: دو دایره که بر یکدیگر مماس باشند، نقطه ی تماس آن ها بر خط المرکزین واقع است و طول خط المرکزین برابر با مجموع یا تفاضل دو شعاع می باشد. دایره ی مماس بر دوخط نیز بدین گونه تعریف می گردد: اگر خطی بر دایره ای مماس باشد شعاع نقطه ی تماس بر خط مماس عمود است و فاصله ی مرکز دایره از خط مماس برابر با شعاع دایره است. فصل چهارم: رسم فنی  به طور کلی رسم فنی به دو شاخه مهم و اصلی تقسیم می شود: 1. رسم فنی ماشین 2. رسم فنی ساختمان. بنیان رسم فنی بر پایه ی هندسه ی ترسیمی استوار است. تنها تفاوت این دو در این است که در هندسه ی ترسیمی دو صفحه عمود برهم در نظر گرفته می شود و در رسم فنی سه صفحه که عبارتند از: 1. صفحه ی قائم 2. صفحه ی افقی 3. صفحه ی جانبی فصل پنجم: اندازه گیری  برای این که اندازه های نقشه های فنی تا سر حد امکان هماهنگ باشند سازمان بین المللی ISO مشخصات معینی را برای این کار انتخاب کرده است. این مشخصات بر مبنای واحد های دستگاه متری برگزیده شده است و تصویرها نیز بر پایه ی زاویه ی اول پیش بینی شده اند. فصل ششم: برش انواع برش به هفت نوع تقسیم می شود. در مدل برش از محور تقارن، جسم را با یک صفحه از محور تقارن می برند و قسمت جلوی جسم کنار گذارده شده و قسمت داخلی دیده و رسم می شود. طبق قرار داد وقتی یک جسم متقارن از محور تقارن بریده می شود احتیاج به نشان دادن آثار صفحه برش نیست. فصل هفتم: هاشور   هاشور برای نشان دادن قسمت های بریده شده به کار می رود. خط های هاشور نازک بوده و تحت زاویه ی معینی ( بهتر است 45 درجه انتخاب شود ) نسبت به محور با سایر اضلاع اصلی زده می شود. جسمی که برش داده می شود و تصویر آن ترسیم می گردد ممکن است که از قطعه های جداگانه تشکیل شده باشند.  در این گونه موارد باید هاشور و قسمت های گوناگون را چنان در نظر گرفت که حد فاصل بین قطعه ها کاملاً مشخص گردد. فصل هشتم: مستثنیات برش وقتی صفحات قاطع، اجسام را قطع می کنند بعضی از قسمت ها که جز مستثنیات هستند برش نمی خورند. فرض این است که آن قسمت را درآورده و جسم را می برند و هاشور می زنند، بعد آن قسمت را به جسم اضافه می کنند. مستثنیات برش شامل هفت قسمت است که در این بخش به همراه شکل توضیح داده شده است.  یکی از موارد شامل تیغه ها می باشد. تیغه ها قسمت های باریکی از جسم هستند که بین دو قسمت پهن قرار می گیرند و خاصیتشان این است که استحکام را زیاد کنند. فصل نهم: تصویر مجسم (پرسپکتیو) پرسپکتیو عبارت است از نشان دادن تصویر یک جسم در روی صفحه، به نام صفحه تصویر. واضح است این گونه تصاویر، از نظر فنی چندان کاملی نیستند و فقط برای نشان دادن شکل ظاهری یک شکل به کار می روند. پرسپکتیوها عموماً به دو نوعِ پرسپکتیو مرکزی و پرسپکتیو موازی تقسیم می شوند. فصل دهم: دایره در پرسپکتیو  طریقه ی رسم این دایره با طریقه ی ترسیم اش در این بخش از کتاب آورده شده است. علاوه بر حالت کلی دایره در پرسپکتیو که آن را روش نقطه یابی گویند و برای تمام پرسپکتیوها صادق است، برای هر کدام روش خاصی موجود است که مخصوص همان پرسپکتیو است.