کتاب سیاحتنامه ابراهیم بیگ

معرفی کتاب سیاحتنامه ابراهیم بیگ

موضوع اصلی کتاب سفر فردی به نام ابراهیم بیگ از دیار غربت به ایران است. او که در خارج از کشور بزرگ شده، تعلق خاطر خاصی به وطنش دارد و ایران را سرزمین رویایی می انگارد. هر گونه خبر بدی که به ضرر ایران باشد، برای او ناخوشایند است و از شنیدن مساعد بودن اوضاع آن، گویا زندگی به کامش شیرین می شود. ماجرا از این قرار است که ابراهیم بیگ در مصر بزرگ شده و به مقصد ایران بار سفر می بندد.

در این مسیر خبرهایی از شرایط ایران به گوشش می رسد که چندان باب طبعش نیست؛ اما آن ها را نمی پذیرند و کماکان ایران را به مثابه مدینه فاضله می داند. با ورودش به ایران، هرج و مرج را از نزدیک می بیند و رنج عمیقی در دلش می افتد. از این جهت سعی دارد مردم را در خصوص این بی عدالتی ها و نابسامانی ها آگاه کند و آن ها را به اعتراض دعوت کند. اما سکوت مردم، رنجی بر رنج هایش می افزاید و در این راه با مصائبی دست و پنجه نرم می کند.

نویسنده این کتاب، زین العابدین مراغه ای است و داستان این گونه روایت می شود که ابراهیم بیگ، در مسیر سفرش به ایران، او را ملاقات می کند. جلد اول داستان از زبان خود ابراهیم بیگ بوده ولی جلد دوم آن از زبان یوسف عمو نقل می شود که طبق گرفته ی برخی همراه ابراهیم بیگ بوده است. این کتاب هم به لحاظ اطلاعات تاریخی و هم اجتماعی، از اهمیت زیادی در میان کتب فارسی برخوردار است و از بهترین نمونه های ادبی دوره ی مشروطه به حساب می آید. عشق به میهن، در سطر به سطر داستان موج می زند و ابراهیم بیگ، به منظور اصلاحات اجتماعی و سیاسی و ... از هیچ تلاشی فروگذار نمی کند.

کتاب را می توان تصویری از اوضاع داخلی ایران در قرن سیزدهم هجری دانست. نویسنده از زندگی مردم ایران سخن گفته و ارزش های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، تاریخی و ... را بازگو کرده و آن ها را به گونه ای به تصویر کشیده که کتاب نه تنها در دید مخاطب به عنوان گزارش به چشم نمی آید، بلکه تصاویر آن زنده در مقابل دیدگان او ترسیم می شوند. جریانات داخلی کشور به وضوح شرح داده شده و هیچ سانسوری درآن ها صورت نگرفته است و نویسنده با زبانی انتقادی و صریح، به شرح وقایع پرداخته است. از همین رو کتاب در جهت روشن گری و رفع ابهام از آن برهه ی تاریخی، نقش مهمی را ایفا می کند.

فهرست کتاب سیاحتنامه ابراهیم بیگ

1. نقش تاریخی ابراهیم بیگ
2. عرض مخصوص

سیاحت نامه ابراهیم بیگ( جلد اول):

3. لاحقه
4. خاتمه

سیاحت نامه ابراهیم بیگ( جلد دوم):

5. دیباچه جلد دوم
6. شرح حال یوسف عمو
7. خاتمه
8. پندنامه یکی از ادبا که در خور این مقال بود

سیاحت نامه ابراهیم بیگ( جلد سوم):

9. عرض می شود
10. ترجمه نطق اعلی حضرت« میکادو»
11. عریضه ی دولت خواهانه
12. واژگان

برشی از متن کتاب سیاحتنامه ابراهیم بیگ

چنین می پندارید که در هوش و خرد و ثروت و سامان، وحید دهر و فرید عصرید؛ حال آن که می دانید که یک ماه دیگر، حدیث این مهمانی های باشکوه و ثنای این همه تجملات بی معنی کهنه شده نشانی از آن در میان باقی نخواهد ماند. هرگاه همگی یک جا گرد آمده این همه مخارج اسراف را که در دنیا موجب ملامت عقلا و در آخرت سبب سنگینی حساب است، در میان خودتان تخمین و برآورد کرده همه ساله نصف آن را به امور خیراتی ملی مانند بیمار خانه برای معالجه ی فقرا و غربای ملت، و دارالصنایع و مکتب برای تربیت و تعلیم ایتام ابنای وطن صرف نمایید، البته در دنیا و آخرت موجب سربلندی شما خواهد بود.

به خدای هرگاه چهل سال پیش از این بدین کارهای خیر_ که یکان یکان شمردم_ مواظب شده بودید، امروز این وطن مقدس ما آبادترین مملکت ها و هم وطنان محترم ما عزیزترین ملل روی زمین بوده از میامن علم و آگاهی سر افتخار به آسمان سودندی. آوخ که زمان های شما به غفلت فوت شده، همه افتخارات ملیه ما و شما را بدرود گفته زبون و زیر دست دیگران شده ایم.

(متن کامل: سه جلدی) نویسنده: حاجی زین العابدین مراغه ای به کوشش: م. ع. سپانلو انتشارات: آگه