کتاب اصول استنباط | علامه حیدری
- انتشارات : دارالفکر
- مترجم : علی شیروانی | محسن غرویان
فقه در لغت یعنی فهم و در اصطلاح یعنی دانستن احکام شرع درباره ی موضوعات اشیاء و کارهای مردم. این دانش را میتوان به طور مختصر و بدون استدلال به دست آورد و می توان به تفصیل و با استدلال تحصیل کرد. ادله فقه، کیفیت به کار بردن آن ها و مسائل مربوط به آن ادله در علمی بررسی شده است که مقدمه فقه استدلالی است. این علم را علم اصول فقه می گویند. می توان گفت رابطه فقه و اصول فقه تا حد زیادی مانند رابطه علم حقوق و مقدمه حقوق است.
اصول فقه دانشی است دیرینه با جایگاهی بلند و منزلتی رفیع در حوزه های علمی جهان اسلام که عهده دار تبیین اصول و قواعد مورد نیاز برای استنباط احکام شرعی است و منطق فقه را بیان و روش استنباط را بازگو می کند. این دانش از زمان آغاز تاکنون شاهد چنان تحوّل و تکاملی بوده است که شاید در هیچ یک از علوم اسلامی نظیر آن را نتوان سراغ گرفت. علم اصول در دوره ی معاصر نیز توسط شخصیت های بزرگی چون علامه شهید آیت الله سید محمدباقر صدر وارد عرصه ای نوین گردید و شاهد دیدگاه های جدید و ساختاری تازه شد.
کتاب مذکور از آثار ارزشمندی می باشد که چندی است در محافل حوزوی و دانشگاهی مورد توجه و محور درس و بحث قرار گرفته است و مشتمل بر دو جزء می باشد: 1- مباحث الفاظ 2- ادله ی عقلی
جزء اول: مباحث الفاظ مباحث اولیه مقدماتی مبحث دوم: صحیح و اعم اصولیون اختلاف کرده اند در این که اسماء عبادات برای صحیح وضع شدهاند یا برای اعم از صحیح و فاسد. و بر قول اول (صحیح) به چند دلیل استدلال کردهاند: 1- تبادر: به معنای سبقت گرفتن معنا به اذهانِ اهل محاوره در هنگامِ اطلاقِ لفظ بدون قرینه است. و این تبادر علامت حقیقت است. و گفته اند: متبادر از لفظ صلوه- مثلاً- فقط نمازِ صحیح است نه فاسد. 2- صحتِ سلب از فاسد: یعنی می توانی بگویی که نماز فاسد، نماز نیست. پس از صحت سلبِ یک لفظ از یک معنا، دلالت می کند که آن معنا، از معانی حقیقیِ آن لفظ نیست.
3- قولِ معصوم که میفرماید: «لا صلاة الّا بفاتحه الکتاب» و امثال این روایات که ظاهراً نفیِ ماهیت از نماز فاسد می کنند. 4- قول معصوم که می فرماید: «الصلوه عمود الدین و معراج المؤمن» و امثال این ها که ظاهرشان ترتیب آثار بر ماهیت نماز صحیح است و اگر مراد از ماهیت صلاة، اعم صحیح باشد، دیگر عمود دین و معراج مؤمن نخواهد بود. و بر قول دوم با ادله زیر استدلال شده است: 1- تبادر: گفته اند متبادر از لفظ صلواه-مثلاً- هر دو قسم صحیح و فاسد است.
2- عدم صحت سلب: یعنی صحیح نیست گفته شود که نماز فاسد –مثلاً- نماز نیست. 3- صحت تقسیم بر صحیح و فاسد 4- قول معصوم که میفرماید: «اسلام بر پنج چیز استوار است: نماز، زکات، حج، روزه، و ولایت. و هیچ کس در این امور مورد ندا قرار نمیگیرد آن چنان که در مورد ولایت مورد ندا قرار میگیرد. ولی مردم آن چهار چیز را گرفتند و این یکی را رها کردند. و حال آنکه اگر هر کسی همه روزهایش را روزه بگیرد و شب ها را به عبادت بیدار بماند و بدون ولایت بمیرد، از او هیچ روزه و نمازی قبول نمی شود». در این حدیث امام معصوم (ع) اسماء عبادات را بر فاسد اطلاق نموده، چراکه مفروض این است که عبادت بدون ولایت، فاسد است...
جزء اول: مباحث الفاظ مباحث اولیه [مقدماتی]
باب اول: اوامر
باب دوم: نواهی
باب سوم: مفاهیم
باب چهارم: عموم و خصوص
باب پنجم: مطلق و مقیّد جزء دوم: ادلۀ عقلی
مقام نخست: شبهۀ تحریمی به سبب فقدان نصّ
مقام دوم: شبهۀ حکمیِ تحریمی با اجمال دلیل
مقام سوم: شبۀ حکمیِ تحریمی با تعارض دو نص
مقام چهارم، پنجم و ششم: شبهۀ حکمیِ وجوبی تعادل و تراجیح اجتهاد و تقلید تحلیل انتقادی پارهای از ادلۀ احکام
نظرات کاربران درباره کتاب اصول استنباط | علامه حیدری
دیدگاه کاربران