کتاب علم در یونان باستان (تاریخ علم برای نوجوانان)

کتاب علم در یونان باستان از مجموعه ی تاریخ علم برای نوجوانان نوشته ی کتلین گی و ترجمه ی حسن سالاری توسط انتشارات محراب قلم به چاپ رسیده است.

یونان باستان جایگاه ظهور علوم بسیاری مانند نجوم، ریاضیات، فلسفه و پزشکی بوده است. اندیشه های آنان گاه تا به امروز ادامه پیدا کرده است و همگان در عصر حاضر آن ها را باور دارند مانند باور تشکیل مواد از ذرات ریزی به نام اتم که آن را دموکریتوس دانشمند یونانی که در حدود 2400 سال پیش زندگی می کرده است، مطرح کرد.

در حدود 5 هزار سال پیش تمدن بزرگی در یکی از جزایر دریای مدیترانه به نام کرت به وجود آمد که پدید آورندگان آن خودشان را مینویی می نامیدند و این نام را از پادشاهشان به نام شاه مینوس برگرفته بودند. در حدود چند هزار سال این تمدن بارها دچار تغییر و تحول شد و مردمان این تمدن بزرگ در بخش های مختلفی مانند غرب ترکیه ی امروزی و ایتالیا پراکنده شدند، اما باورهای خود را با خودشان به این مناطق آوردند و باعث گسترش علم در آن جا نیز شدند.

اندیشمندان یونانی از راه منطق و استدلال به بررسی ماهیت انسان و دیگر مقوله ها پرداختند و از قبول داستان و باورهای سنتی در این باره سرباز زدند. بسیاری از علوم پیشرفته ی امروزی روش های پژوهشی خود را بر اساس روش های یونانیان پی ریزی می کنند. در این کتاب از اخترشناسانی مانند آناکسیماندر، هراکلیتوس و هیپارکوس، در ریاضیات از فیثاغورث و اقلیدس و در پزشکی از بقراط و ارسطو در کنار اسامی فراوان دیگر دانشمندان و خدماتشان نام برده شده است.

 

برشی از متن کتاب

نگاه یونانی‌ها به کیهان هنگامی که دولت شهرهای یونانی حدود 2700 سال پیش پر جمعیت شدند، برخی از مردم در جستجوی سرزمین های جدید، از خاک اصلی یونان کوچ کردند. یک گروه در راستای ساحل آسیای صغیر در منطقه ای که اکنون بخشی از کشور ترکیه است، ساکن شدند. محل سکونت این کوچ نشین سرانجام به نام «ایونیا» شناخته شد. مردم ایونیا (ایونی ها) بسیاری از آداب و فرهنگ مینویی ها و میسنی ها را حفظ کردند. با گذشت زمان، چند بندر بزرگ در ایونیا پدید آمد. یکی از آن ها به نام میلتوس، مرکز بازرگانی پر جنب جوشی شد. در این جا، هم راه های خشکی و هم راه های دریایی، مردمانی از اروپا، خاورمیانه (امپراطوری هخامنشی) و شمال آفریقا را به هم می رساند. مردم میلتوس (ملطیه) در معرض آداب و باورهای فرهنگ های گوناگون (ایران، بابل و مصر) بودند. بنابراین، آن ها آموختند که اندیشه ‌های جدید را بپذیرند و حتی برای به دست آوردن آن ها بکوشند. میلتوس محیط مناسبی برای مردمانی شد که در جستجوی پاسخ های جدید برای پرسش های کهن درباره ی چگونگی کارکرد طبیعی جهان بودند. این اندیشمندان از راه منطق به بررسی ماهیت انسانی پرداختند. آن ها از پذیرفتن دیدگاه هایی که بر پایه ی داستان و باورهای سنتی مردم بود، سرباز زدند و بر این باور بودند که مردم برای آموختن درباره ی جهان پیرامونشان باید منطق و استدلال را به کار ببرند. (این اندیشه ی بنیادی از سرزمین ایونیا به خاک اصلی یونان نیز منتقل شد.) تالس میلتوسی کیهان چگونه آفریده شده است؟ زمین از چه درست شده است؟ آیا در طبیعت نظمی وجود دارد؟ این گونه پرسش ‌ها را مردی به نام تالس ممکن است از خودش پرسیده باشد. تالس حدود 2600 سال پیش در میلتوس می‌زیست. او را نخستین فیلسوف طبیعی می‌دانند. اندیشه ‌های تالس در میان مردمان یونانی زبان گسترش یافت. تالس و دیگر فیلسوفان پیرو در یونان باستان، اطلاعات واقعی را از دیدگاه ها و باورهای مردم درباره آفرینش جدا کردند. روشی که او برای شناخت جهان پیرامونش برگزید، شباهت زیادی به شیوه های پژوهشی دانشمندان امروزی دارد. امروزه، دانشمندان «روش علمی» را به کار می‌برند، یعنی به جمع آوری اطلاعات می پردازند، نظریه ای مطرح می‌کنند، آزمایش هایی انجام می دهند و سپس داده های به دست آمده از آزمایش ها را برای رسیدن به نتیجه گیری به کار می ‌برند. فیلسوفان یونان اطلاعات واقعی را گرد می آورند و بر پایه آنها نظریه را مطرح می‌کنند می‌کردند، اما آزمایش انجام نمی‌دادند. آن ها اندیشه های خودشان را درباره طبیعت و کیهان و چگونگی پدید آمدن آن می‌نوشتند. صدها سال بعد، این نوشته ها به پیشرفت علوم در دیگر بخش‌های اروپا کمک کرد.

فهرست

سرگذشت یونان باستان نگاه یونانی ها به کیهان سامان دادن به اندیشه ها ریاضیات در یونان باستان یونانی ها و درمان بیماران علوم کاربردی میراث یونان باستان واژه نامه نمایه

• نویسنده: کتلین گی
• مترجم: حسن سالاری
• انتشارات: محراب قلم