کتاب روان شناسی کودک و نوجوان - ملکی (قاسم)

کتاب روانشناسی کودک و نوجوان اثر حسن ملکی (قاسم) توسط انتشارات آوای نور به چاپ رسیده است.

زندگی انسان از مراحل متعددی تشکیل شده است و هر یک از آن مراحل در مقایسه با مراحل دیگر از ویژگی های خاص خود تبعیت می نماید که آگاهی از آن ها برای مربیان، سرپرستان و تربیت کنندگان انسان ضرورت دارد. این عمل به صورت تخصصی از اهمیت دو چندانی برخوردار است. مثلاً کسی که با سالمندان سروکار دارد آشنایی او با ویژگی ها، مسائل و مشکلات سالمندان اولویت دارد. در این میان آشنایی مربیانی که با کودکان و نوجوانان سروکار دارد با ویژگی های رشدی، مسائل، نیازها و...  کودکان و نوجوانان اهمیت بیشتری پیدا می کند تا بتواند در تربیت آن ها برخوردی عملی، علمی و اصولی داشته باشد. برای آشنایی با موضوع مطالعه روانشناسی کودک و نوجوان آشنایی با مراحل رشد انسان ضروری است. بر اساس معیارها و ملاک های متعدد، تقسیم بندی های مختلفی برای رشد انسان ارائه گردیده است. روانشناسی کودک و نوجوان شاخه ای از روانشناسی است که به مطالعه و توصیف تحول جسمی، روانی و رفتاری انسان در زمانی که دوره رشدی نوزادی تا جوانی را طی می کند می پردازد.

کتاب "روانشناسی کودک و نوجوان" در چهارده فصل با عناوین زیر تألیف شده است:

1. آشنایی با روانشناسی و شاخه های آن

2. آشنایی با رشد و عوامل مؤثر بر آن

3. آشنایی با روش های مطالعه فرآیند رشد در کودکان و نوجوانان

4. آشنایی با تاریخچه ی روانشناسی رشد کودک و نوجوان

5. آشنایی با نظریه پیاژه در خصوص رشد

6. آشنایی با نظریه برونر در خصوص کودک و نوجوان

7. آشنایی با نظر کلبرگ در خصوص رشد اخلاقی کودک و نوجوان

8. آشنایی با نظر اریکسون در خصوص رشد اخلاقی کودک و نوجوان

9. آشنایی با نظر اسلام در خصوص رشد

10. آشنایی با ویژگی های رشد در دوره ی نوزادی

11. ویژگی های رشد در دوره طفولیت

12. آشنایی با ویژگی های رشد در دوره کودکی اولیه

13. آشنایی با ویژگی های رشد در دوره کودکی ثانوبه

14. آشنایی با ویژگی های رشد در دوره نوجوانی

 

فهرست

          بخش اول: کلیات فصل اول: آشنایی با روانشناسی و شاخه های آن فصل دوم: آشنایی با رشد و عوامل مؤثر بر آن فصل سوم: آشنایی با روش های مطالعه فرآیند رشد در کودکان و نوجوانان فصل چهارم: آشنایی با تاریخچه ی روانشناسی رشد کودک و نوجوان

• بخش دوم: نظریه های رشد کودک و نوجوان

فصل پنجم: آشنایی با نظریه پیاژه در خصوص رشد فصل ششم: آشنایی با نظریه برونر در خصوص کودک و نوجوان فصل هفتم: آشنایی با نظر کلبرگ در خصوص رشد اخلاقی کودک و نوجوان فصل هشتم: آشنایی با نظریه اریکسون در خصوص رشد کودک و نوجوان فصل نهم: آشنایی با نظر اسلام در خصوص رشد

• بخش سوم: ویژگی های رشد در دوره های مختلف زندگی

فصل دهم: آشنایی با ویژگی های رشد در دوره ی نوزادی فصل یازدهم: ویژگی های رشد در دوره طفولیت فصل دوازدهم: آشنایی با ویژگی های رشد در دوره کودکی اولیه فصل سیزدهم: آشنایی با ویژگی های رشد در دوره کودکی ثانوبه فصل چهاردهم: آشنایی با ویژگی های رشد در دوره نوجوانی

برشی از متن کتاب

فصل اول: آشنایی با روانشناسی و شاخه های آن روانشناسی از نظر معنای لغوی یعنی شناختن روان و روان نیز یعنی جان و روح. بنابراین باید روانشناسی به معنای مطالعه روان، جان و روح باشد در صورتی که چنین نیست. روانشناسی چیزی را مطالعه می نماید که بتواند آن را به کمک حواس یا ابزارهایی که بر قدرت حواس می افزاید، مورد مشاهده قرار دهد. در روانشناسی صحبت از مطالعه چیزی است که مدام انجام می دهند. روانشناسی به مطالعه عملکرد مردم در مقابل محرک های مختلف می پردازد که در اصطلاح به آن رفتار گفته می شود. فصل دوم: آشنایی با رشد و عوامل مؤثر بر آن رشد عبارت است از تغییرات کمی و کیفی در ساخت جسمی و روانی انسان که از تعامل نضبح و یادگیری صورت می گیرد (نضبح به معنای رسیدن به حدی از توانایی عملی است که انجام یک الگوی رفتاری خاص را ممکن می سازد)، این تغییرات باعث می شود فرد همیشه در حالت اعتدال جسمی و روانی باقی بماند و به کمال دست یابد. رشد یعنی فرآیند تغییر در نمو و توانایی ها، درطول زندگی به عنوان کنش نضبح و تعامل آن با محیط. فصل سوم: آشنایی با روش های مطالعه فرآیند رشد در کودکان و نوجوانان برای مطالعه چگونگی کیفیت رشد در کودکان و نوجوانان روش های مختلفی وجود دارد. برخی از آن ها در این فصل نام برده و تعریف شده اند. روش مشاهده که خود شامل سه نوع می باشد عبارت است از: هر گونه اطلاعاتی که از راه حواس به دست می آید مانند زبری یا نرمی یک سطح که توسط پوست فهمیده می شود. این عمل نیز مشاهده می باشد. فصل چهارم: آشنایی با تاریخچه ی روانشناسی رشد کودک و نوجوان توجه به کودک و نوجوان از دیر باز وجود داشته است. روانشناسان و پژوهشگران علوم تربیتی بخشی از زمان خود را صرف مطالعه شرایط رشدی در کودکی نموده اند. اما آن چه محرز است تا قبل از انقلاب صنعتی و رنسانس توجه به کودک جدی تلقی نمی گردید. بعد از رنسانس کودک مورد توجه زیست شناسان، جامعه شناسان، مردم شناسان و...  قرار گرفت. از جمله افرادی که در خصوص کودک در قبل و بعد از رنسانس عقیده خود را مطرح نموده اند عبارتند از: افلاطون، لوتر، کمنیوس و... . فصل پنجم: آشنایی با نظریه پیاژه در خصوص رشد پیاژه شناخت شناس و پژوهشگر بزرگ سوئیس، یکی از مشهورترین روانشناسان قرن های اخیر است که دیدگاه های او مبنای تنظیم رفتار برنامه درسی و... برای کودکان و نوجوانان میگردد. از نظر او رشد کودک در تحول اندیشه و ادراک است و به همین خاطر نیز نظریه او به نظریه رشد شناختی _ ادراکی معروف می باشد. فصل ششم: آشنایی با نظریه برونر در خصوص کودک و نوجوان اساساً نظر برونر در رشد تحت تأثیر پیاژه بوده است. نظریه های او در روانشناسی و کابرد آن، بر اساس طرح های ذهنی و ساخت استوار است. تأکید برونر بر "ساخت" که اساسی ترین و بنیادی ترین مفاهیم مورد استفاده اوست، نشان دهنده نظریه وی به عنوان یکی از پیشگامان دیدگاه شناختی است. تأکید برونر بر ساخت نشان دهنده ی نظریه ی وی به عنوان یکی از پیشگامان دیدگاه شناختی است. فصل هفتم: آشنایی با نظر کلبرگ در خصوص رشد اخلاقی کودک و نوجوان لورنس کلبرگ روانشناس امریکایی و استاد دانشگاه هاروارد و مدیر مرکز پرورش اخلاقی این دانشگاه همت خود را بر این قرار داده است که رشد ارزش های اخلاقی را در چارچوب یک تئوری شناختی مورد مطالعه قرار دهد. کلبرگ مانند پیاژه معتقد است که مراحل رشد اخلاقی بر اساس توانایی های ذهنی و شناختی تعیین می شوند. فصل هشتم: آشنایی با نظریه اریکسون در خصوص رشد کودک و نوجوان اریکسون معتقد است که رشد در تمام طول زندگی انسان ادامه دارد. به نظر اریکسون رشد شامل 8 مرحله است و در هر یک از این مراحل، انسان با بحران های خاصی روبروست که رفع یا عدم رفع آن ها می تواند بر روی شخصیت فرد اثر مثبت یا منفی داشته باشد. فصل نهم: آشنایی با نظر اسلام در خصوص رشد اولین و اصلی ترین منبع اندیشمندان مسلمان قرآن می باشد. مفهوم "رشد" در قرآن و روایات با آن چه در مکاتب تربیتی و روانشناسی از این مفهوم بیان می شود، تفاوت دارد. در مکاتب تربیتی و روانشناسی، رشد به تحول جنبه های " جسمانی _ حرکتی"، "عقلی _ ذهنی"، "روانی _ عاطفی"، "اجتماعی" و " اخلاقی " اطلاق می گردد، ولی در "بینش اسلامی" معنای متفاوت دارد و با مفاهیم دیگری چون " اَشَد "، " بلوغ "، " نضج "، " تزکیه " و " تربیت " بیان می شوند. فصل دهم: آشنایی با ویژگی های رشد در دوره ی نوزادی معمولاً در کلیه ی فرهنگ ها، دوره ی نوزادی یا دوره تولد به عنوان نقطه ی شروع زندگی هر فرد به حساب می آبد. زمانی که فرد از ارتباط و تعلق به بدن مادر رها می شود و زندگی جدا از بدن مادر را شروع می کند، دوره ی نوزادی آغاز مرحله ی نوزادی دو هفته اول زندگی را شامل می شود. در این دوره نوزاد از حالت درماندگی کامل بیرون می آید و به تدریج زندگی مستقل را شروع می کند.

• تالیف: حسن ملکی (قاسم)
• انتشارات: آوای نور