کتاب دایره المعارف تاریخ ایران

کتاب دایرة المعارف تاریخ ایران از مجموعه ی کتاب های مرجع نوشته ی مسعود جوادیان و تصویرگری لاله ضیایی توسط انتشارات محراب قلم به چاپ رسیده است.

هخامنشیان، نخست پادشاهان بومی سرزمین پارس بودند، ولی با شکستی که کوروش بزرگ بر اشتوویگو واپسین پادشاه ماد، وارد ساخت و سپس فتح لیدیه و بابل، هخامنشیان تبدیل به شاهنشاهی بزرگ شدند؛ از این رو کوروش کبیر را بنیان گذار این سلسله می دانند؛ او در سال 529 پیش از میلاد در جنگ های شمال شرقی ایران با سکاها کشته شد. در زمان حکومت داریوش یکی دیگر از حاکمان این سلسله، جنگ های میان ایران و یونان آغاز می شود و سرانجام در سال 330 قبل از میلاد این دولت به دست اسکندر مقدونی منقرض شده و ایران به دست سپاهیان اسکندر می افتد. این کتاب به زبانی ساده و با استفاده از تصاویر رنگی زیبا سعی دارد کودکان و نوجوانان را با دوره های مختلف تاریخ ایران، حکومت ها، صلح ها، جنگ ها، آداب و رسوم، مردمان و بزرگانی که در آن زمان می زیسته اند، علم و دانش و اکتشافات ایرانیان در آن دوره، فرهنگ و ویژگی های رفتاری و دانستنی های پند آموز دیگر در این زمینه آشنا کند. مطالب ارائه شده در آن به چهار بخش اصلی ایران باستان (پادشاهی هخامنشیان، ظهور زردشت پیامبر، حکومت اشکانیان و...)، ورود اسلام و ظهور صفویان (به حکومت رسیدن سلجوقیان، تولد بزرگان و دانشمندانی چون ابن سینا و فردوسی بزرگ، حمله ی مغول ها و...)، آغاز سلطنت صفویان (ایران در دوران حکومت شاه عباس، پدید آمدن استعمار، مردی که این سرزمین را از نابودی نجات داد و...)، دوران معاصر (ظهور سلسله ی قاجار و پهلوی، نابودی و ذلت پادشاهان، امام خمینی و...) تقسیم می شود که هر بخش به طور مختصر و در عین حال مفید و جذاب به توضیح وقایع آن زمان می پردازد. از ویژگی های مثبت این کتاب می توان به داشتن جلد سخت، متن ساده و صفحات مصور آن اشاره کرد.

فهرست

بخش نخست: ایران باستان

• یادگارهای شگفت انگیز
• نخستین حکومت قدرتمند ایرانی
• آریایی ها
• زردشت پیامبر گذشته های خیلی دور
• یک فرمانروای خوش نام
• داریوش هخامنشی
• مصر، یکی از استان های ایران می شود
• یونان سرکش
• تخت جمشید، پُرشکوه و پُر رمز و راز
• ماجرای ده تن یونانی
• یورش اسکندر به ایران
• غارتگری اسکندر
• ایران در زمان اشکانیان
• شکوه ایرانیان در نبرد حران
• آخرین حکومت دوران باستان

بخش دوم: از ورود اسلام به ایران تا ظهور صفویان

• ورود اسلام به ایران
• حکومت های ایرانی شکل می گیرند
• ایران در زمان غزنویان
• فردوسی بزرگ
• ابن سینا
• سلجوقیان به یک امپراتوری تبدیل می شوند
• دانشمندانی که شهرت جهانی یافتند
• بلایی به نام مغول
• سفید گوسفندان و سیاه گوسفندان

بخش سوم: عصر صفویان

• آخرین امپراتوری ایرانی
• ایران پس از شاه عباس
• مردی که ایران را از نابودی نجات داد
• استعمار چگونه پدید آمد؟

بخش چهارم: ایران در دوران معاصر

• دوران قاجار
• ایران در آستانه ی جنگ جهانی اول
• ایران پس از جنگ جهانی اول
• شاه، از اوج قدرت تا در به دری و ذلت
• امام خمینی مثل هیچ کس نبود!
• نمایه

برشی از متن کتاب

ایران باستان از دوره های بسیار بسیار کهن، آثاری یافت شده که بیانگر تاریخ طولانی و پرشکوه کشور ماست. اغلب این آثار مربوط به قبل از دوران آریایی هاست؛ یعنی پیش از مادها و هخامنشیان و... جیرفت تا قبل از کشف آثار جیرفت، باستان شناسان و تاریخ دان ها، تصور دیگری از تاریخ و تمدن های قدیمی داشتند. کم تر کسی تصور می کرد در این گوشه از دنیا روزگاری، مردمانی زندگی می کردند که در مقایسه با سرزمین های دور و نزدیک خود، بسیار پیشرفته تر بودند. آثار یافت شده، نشان داد که در حدود سی کیلومتری جیرفت کنونی، صنعت گرانی می زیستند که در زمان خود بی نظیر بودند. این مردمان به چه زبانی سخن می گفتند؟ هنوز کسی به درستی چیزی نمی داند. شهر سوخته در پنجاه و هفت کیلومتری زال در استان سیستان و بلوچستان خرابه ها و آثار شهری یافت شده که به شهر سوخته معروف است. این آثار مربوط به 5000 تا 5500سال پیش است. ظروف سفالی،زینت آلات، خانه ها و قبرستان ها برخی از این آثارند. بررسی یک کاسه ی سر باقی مانده نشان داد که پزشکان آن روزگار با جراحی آشنا بوده اند! جام های طلایی از قسمت های مختلف سرزمین ایران، جام هایی یافت شده است که از حیث زیبایی و ظرافت حیرت انگیزند. هر یک از این جام ها مربوط یک دوره از تاریخ ایرانند. یکی از آنها، جام مارلیک است که در رحمت آباد در شمال ایران یافت شده است. جام حسنلو را نیز یک باستان شناس امریکایی به نام رابرت، هنگام جست و جو و تحقیق در نزدیکی نقده یافت. بررسی نقش ها و صحنه های ایجاد شده روی این جام ها ما را با پیشرفت هنر و صنعت و اندیشه های مردم آن روزگار آشنا می سازد. کاش می دانستیم سازندگان این جام ها که بوده اند؛ نزد چه کسانی آموزش دیده اند و هنگام کار روی جام، چه احساسی داشته اند. نخستین حکومت قدرتمند ایرانی ایلام قبل از ایلامی ها هم در ایران، شهرها و روستاهای زیادی وجود داشته است؛ اما ایلامی ها بودند که در حدود 4000 سال پیش، حکومت می کردند. آنها حکومت بزرگی پدید آوردند. و بسیاری از شهرها و روستاها را تصرف و بر خوزستان و فارس امروزی حکمرانی کردند. نبرد با آشوری ها آشوری ها در سرزمین عراق امروزی حکومت می کردند. آنها به عنوان یک حکومت خشن و زورگو معروف هستند. آشوری ها و ایلامی ها اغلب با هم دیگر به جنگ می پرداختند. در یکی از این جنگ ها، آشوری ها پیروز شدند، به شهر زیبا و بزرگ شوش پا گذاشتند و به قتل و غارت مردم بی پناه پرداختند. اما مدتی بعد شوش دوباره آباد شد. حکومت ایلام تا زمان هخامنشیان وجود داشت.      

• کتاب های مرجع
• تالیف: مسعود جوادیان
• انتشارات: محراب قلم