کتاب داستان یک روح - سیروس شمیسا

این کتاب در واقع نقد و بررسی رمان " بوف کور" نوشته "صادق هدایت" است. این کتاب، همچنین متن کامل رمان بوف کور را نیز در بردارد. دکتر شمیسا در این کتاب، رمان بوف کور را کاملا تجزیه کرده و به نحو دیگری تفسیر نموده است. او از نگاه‌های متفاوتی این رمان را بررسی کرده و از افق‌های دیگری به متن نگریسته است، به نحوی که اگر طرفدار رمان بوف کور بوده باشید، پس از خواندن این کتاب میزان علاقه شما به بوف کور چند برابر خواهد شد و این کتاب را بهتر از قبل خواهید شناخت. نویسنده در رابطه با انگیزه‌اش برای نوشتن این کتاب می‌گوید: چند سال پیش کتاب بوف کور را برای فهم بیشتر موضوع مبحث کلاس درس ادبیات قرار دادم و از دانشجویانم خواستم روی آن مطالعه نمایند و آن را از جنبه‌های مختلف بررسی کنند، اما اکثر دانشجویان مطلب مفیدی از این کتاب پیدا نکردند و برخی فتوکپی‌های ناخوانائی تهیه کرده بودند که برای تحقیق و مطالعه اصلا مناسب نبود. بسیار تاسف خوردم و این سوال در ذهنم به وجود آمد که در حالی که هر سال کتب و مقالات متعددی از این نویسنده در اروپا و آمریکا نوشته می‌شود و کتاب‌هایش به زبان‌های مختلفی ترجمه می‌شوند پس چرا ما نباید حتی متن آن را به حد کافی داشته باشیم؟ جواب کاملا روشن بود، زیرا ما بوف کور را نه در زمان خودش و نه حتی در اکنون نفهمیده‌ایم.

کتاب دکتر سیروس شمیسا تحت عنوان داستان یک روح توسط انتشارات فردوس به چاپ رسیده است.

نویسنده

سیروس شمیسا 29 فروردین 1327 در رشت متولد شد. او نویسنده فعالی است و تاکنون بیش از 40 اثر از او به چاپ رسیده است. او به غیر از نویسندگی در دانشگاه‌ها نیز ادبیات تدریس می‌کند و کتاب‌هایش نیز در بسیاری از دانشگاه‌های ایران تدریس می‌شوند. او در سال هشتاد یکی از چهره‌های ماندگار ایران لقب گرفت. برخی از مهم‌ترین کتاب‌های او عبارتند از: نقد ادبی، سبک‌شناسی نثر، کلیات سبک‌شناسی، راهنمای ادبیات معاصر، نگاهی به فروغ فرخزاد، نگاهی به سپهری، بیان و معانی، فرهنگ عروضی و ...

برشی از متن کتاب

به نظر می‌رسد که مرد دوران کهن همواره زنی کلی در درون خود حمل می‌‌کرده است. این جریان حتی تا قرون 17 و 18 در غرب هم دیده می‌شود. در داستان ال‌الا که دو بخش از سه بخش آن در غرب اتفاق می‌افتد، زن در درون مرد است. ولی در شرق چه بسا که تا هم‌اکنون ادامه داشته باشد. وقتی فروغ برای نخستین بار خواست به معشوق شعر خود فردیت بخشد موفق نشد اعتراضات بسیاری را برانگیخت. معشوق شعر فارسی باید در نهان ما پنهان باشد. در المعجم فی معاییر اشعار العجم از عرایس الشعر ادبیات عرب نام می‌برد. به این معنی که در شعر قدیم عرب معاشیق برخی از شاعران مشخص بوده است. اما چنین اتفاقی هیچ‌گاه در ادبیات ما نیفتاد. در مکتب وقوع با آن که معشوق مرد بود باز توفیقی حاصل نشد و آن جریان شعری به شکست انجامید. در بوف کور هرچند می‌توان پنداشت که عشق مطرح شده مبتنی بر تجربه عینی بوده است، اما به هرحال خواننده با زنی درونی شده که در باطن نویسنده پنهان است مواجه است. ما برای تحقیق در تجربه عاشقانه هنرمند معمولا مدرکی جز خود اثر هنری یا ادبی نداریم، مدرک ما همان نحوه بیان است. مستعبد نیست که هدایت نیز تجربه‌ای عاشقانه را به تصویر کشیده باشد: بخش اول مربوط به عشق و علاقه و آشنایی و بخش دوم مربوط به نفرت و شکست و جدایی باشد. اما نحوه بیان، خواننده را عمدتا با معشوقی مواجه می‌کند که گوئی هیچ‌گاه در زمین نبوده است و یا نباید باشد. معشوق در ادبیات فارسی گاهی صرفا زمینی است و گاهی خیالی و آسمانی. معشوق زمینی کنیز و برده شاعر است و مقام والایی ندارد. همین معشوق زمینی که فقط زیبایی‌های جسمانی او مورد توجه است گاهی متعالی می‌شود اما معشوق خیالی و آسمانی را در شعر عرفانی می‌بینیم. معشوق بوف کور چهره‌هایی از این سه معشوق را در خود دارد. زن اثیری کاملا آسمانی است. لکانه زمینی است و معمولا پست اما گاهی هم جنبه متعالی می‌یابد و روای به دنبال این جنبه اوست. داستان راوی و معشوقش در بوف کور شباهت زیادی به داستان آدم و حوا دارد. سرانجام راوی زن اثیری (مار) را پای درخت سرو چال می‌کند. زیرا در اسطوره آدم و حوا مار بر تنه درخت پیچیده بود و در این‌جا به ریشه آن بازمی‌گردد. مار کنش آنیماست که پیچیده و مهیب است و به حوا می‌گوید که میوه ممنوعه (معرفت نیک و بد) را بخورد.

فهرست