کتاب حلاج - هربرت و. میسن

کتاب حلاج تالیف هربرت و. میسن با ترجمه ی دکتر مجدالدین کیوانی توسط نشر مرکز به چاپ رسیده است.

آنان که با گذشت زمان به «اسطوره ها» تبدیل شده اند، بیشتر کسانی بوده اند که در زمان حیات «خارج از صف» حرکت کرده اند، مطابق ملاکهای مورد قبول جامعه ی خود غالبا عمل نکرده و سخن نگفته، و از معیارهای متعارف مردم سطحی نگر و پای بند عرف و مخالف «نامتعارفها» فاصله گرفته اند. بعضی از این قبیل چهره ها جامعه ی عصر خود را به دو گروه تقسیم کرده اند: دوستان مرید و وفادار و خصمان کینه توز؛ و چه بسا که این دو دستگی و «جبهه گیری» در سرتاسر طول تاریخ ادامه یافته است و هرازگاهی دو گروه را به جان هم انداخته است. حسین بن منصور حلاج یکی از این شخصیت هاست که از زمان حیات وی تاکنون، آن قدر سخنان مبالغه آمیز در رد یا قبول او گفته شده، و آن قدر واقعیت و افسانه پیرامون او و اندیشه های او به هم درآمیخته که هوز نمی توان جایگاه واقعی او را در تاریخ جهان اسلام مشخص کرد. بعضی از آنها که حسین منصور را به اتهام گناهان رنگارنگ محکوم به نابودی کردند و سرانجام هم او را از پای درآوردند، همان مخالفان نامتعارفها و ملاکهای مرسوم زمانه بودند که با شیوه ها و اندیشه های نو سرخوش نداشتند و تجاوز از سنتهای دینی، فرهنگی و اجتماعی را «ذنب لایغفر» می دانستند.

حلاج تنها در جهت خلاف سنتها در حوزه ی امور اعتقادی گام برنمی داشت، او با نابرابریها و ناراستیهائی هم که در بعد سیاسی و اجتماعی تدریجا به صورت متعارف و معمول درآمده بود، مخالفت می ورزید، و این طبع دولتیان منحرف و دولتیاران بی مروت روزگار که سودشان در تداوم روالهای جا افتاده و مرسوم اجتماعی – اقتصادی می دیدند نبود. پس در واقع، ائتلاف بعضی شریعت مداران سطحی نگر و خداوندان زر و زور بود که چراغ وجود یکی از شخصیت های استثنائی ایرانی تبار جهان اسلام را کُشت.

فهرست