کتاب تو در تویی شگردها - حسین سناپور

کتاب تو در تویی شگردها نوشته حسین سناپور توسط نشر چشمه به چاپ رسیده است.

داستان نویسی هنری است که همانند دیگر هنرها نیاز به آموزش دارد. نویسنده این کتاب معتقد است توجه نکردن به تکنیک هایی که تنها با آموزش حاصل می شوند، می تواند روند خلق داستان را در میان نویسندگان کُند و بی کیفیت کند. به همین دلیل کتاب حاضر را نگارش کرده و در آن به ارائه نظرات آموزشی خود درباره برخی مؤلفه‌های داستان ‌نویسی پرداخته است تا منبع مفیدی برای همه علاقه مندان به خلق داستان های با کیفیت در دسترس باشد. در حقیقت این کتاب دنباله ای مستقل از دو کتاب حسین سناپور می باشد و مجموعه ای از مقالات که در واقع چند جستار داستان نویسی را به مخاطب ارائه می دهد، در کنار هم گرداوری کرده است. همه مقالات در مورد داستان نویسی هستند اما هیچ کدام روی یک حوزه مشترک تمرکز ندارند و نویسنده سعی کرده است چندین مقوله را در کنار هم پیش ببرد و با توضیحات کاملی همه این مطالب را به مخاطب آموزش دهد. او با قلمی روان و به دور از پیچیدگی فنون نوشتن قصه را آموزش می دهد و با تحلیل و بررسی داستان هایی که در کتاب آورده است تفهیم این آموزش ها را برای مخاطب آسان تر می کند تا همه کسانی که تمایل دارند نویسندگی را از راه درست بیاموزند از شگردهای این کتاب بهره مند شوند.

برشی از متن کتاب

نظرگاه ها را به شکل های مختلف و با اندکی تعبیرهای متفاوت در کتاب‌های آموزشی داستان نویسی و عناصر داستان توضیح داده‌اند و تفاوت های فنی شان را گفته اند. من این جا فقط می‌خواهم از بعضی کارکردهای نامتعارف که در بعضی داستان‌ها دیده ام حرف بزنم تا فقط گفته باشم بهترین و متفاوت ترین داستان ها گاهی هم این نظرگاه های آشنا و بسیار مستعمل را در ترکیب با زاویه‌ای خاص به شکلی متفاوت به کار می‌گیرند که نتیجه‌اش هم روایت و داستانی متفاوت است. درباره این ها بعدتر حرف خواهم زد اما پیش تر بد نیست کلیاتی درباره نظرگاه بگویم که در کل چرا و چطور برای داستانمان انتخاب می کنیم و آیا  بیشتر انتخاب است یا حکم ناگزیر مقتضیات داستانی که می خواهیم بنویسیم؟ شم داستان نویسی قصه ها از همان وقت که به صورت ماجراهایی اندک پیداشان می شود بسیاری از شگردها شان را هم با خودشان می‌آورند. از جمله نظرگاه مناسب شان را. اگر نویسنده‌ای دغدغه فرم و کلنجار رفتن با شگردها را نداشته باشد و قصه ها را چنان که هستند بپذیرد یا واقعیتی را در بیرون پیدا کند بسیار شبیه به قصه ها و داستان‌هایی که گفته و نوشته شده است، ناگزیر نظرگاه را به عهده ناخودآگاه پیشینی اش نسبت به داستان می گذارد و می گذارد ماجراهایی که پیداشان نکرده همان طور خودشان را ابراز کنند که پیش از آن در داستان‌های دیگر کرده‌اند. برای درک بهتر این موضوع بد نیست بروید سراغ رمان های کلاسیک که اولین های داستان نویسی بوده اند. بسیاری از رمان‌های کلاسیک اولیه بناشان به یک شخصیت و نمایش تمام زندگی او گذاشته شده. طبیعی بود که دانای کل محدود به این شخصیت ها بود و فقط درون و بیرون آن ها را دنبال می کرد یعنی قصه رمان به نویسنده اش اجبار می‌کرد که داستان باید با نظرگاه اول شخص یا دانای کل محدود به همان شخصیت روایت شود. (گرچه در همین ها، حتی مثلا مادام بوواری اولین داستان شخصیت اصلی حضور ندارد و داستان رت از کسان دیگری شروع می کند و بعد روی شخصیت اصلی متمرکز می‌کند) در واقع رمان و داستان کوتاه که در آن یک شخصیت متمرکز است دلیلی ندارد که از نظرگاه مثلا دانای کل مطلب استفاده کند که اجازه حضور در ذهن و این همه شخصیت‌ها را نمی‌دهد. این اختیار بیش از اندازه به کار نمی‌آید مگر بخواهد از آن استفاده یی نامعمول کند یا این که یک شخصیت فقط بهانه‌ای است برای سرک کشیدن به زندگی آدم های بسیار اما با محوریت همان یک نفر. این کاری است که اغلب رمان های کلاسیک کرده‌اند. برخی دیگر از نویسندگان مثل بالزاک و داستایفسکی و تولستوی که معمولاً اجتماع شان را از طریق دنبال کردن زندگی چند یا چندین شخصیت دنبال می کردند طبعاً احتیاج به نظرگاه دانای کل مطلق داشتند. نظرگاهی که بتواند همه جا و در هر موقعیت و ماجرایی حاضر شود و داستان را از زوایای متعددی ببیند و روایت کند. درواقع در این جا هم حضور ناگزیر در زندگی شخصیت های متعدد نویسنده را ناچار به استفاده از راوی دانای کل می کرد.

فهرست

• ورودیه
• داستان کابوسی
• داستان جنایی: انگاره ی ماز
• نظرگاه: کارکردهای نامتعارف
• راوی همچون نقاب
• کارکردهای دوم شخص
• داستان یعنی مواجهه
• قصه یی که باید گفت
• سخنی جذاب، آسانی دل کندنی

(هشت جستار داستان نویسی) نویسنده: حسین سناپور انتشارات: چشمه