کتاب تغذیه کودک من - جواد فیض

کتاب تغذیه کودک من نوشته ی جواد فیض می‌باشد که در انتشارات امیرکبیر به چاپ رسیده است.

با توجه به مسؤولیتی که والدین در قبال فرزندشان دارند و به هیچ عنوان نمی‌توان از این مسؤولیت گذشت و آن را نادیده انگاشت، لذا داشتن اطلاعات و معلومات کافی و وافی در زمینه‌های مختلف تربیتی و رشد کودک از بایسته‌های نقش پدر و مادری محسوب می‌گردد که یکی از این دانش‌ها، در حوزه‌تغذیه فرزند جای می‌گیرد؛ چراکه تغذیه از عوامل بسیار مهم طی فرآیند رشدی هر فرد محسوب شده و اشکالات تغذیه‌ای و یا تغذیه نادرست اثرات جبران‌ناپذیری در جسم و حتی خلق‌وخوی شخص می‌گذارد. دکتر فیض که از متخصصان اطفال بوده در این اثر گران‌بها تمام اطلاعات تغذیه‌ای که هر والدی بایستی بداند را گردآوری نموده و جدیدترین اطلاعات و به‌روزترین نیازمندی‌ها را در کنار روش‌ها و شیوه‌های صحیح سنتی و قدیمی در اختیار مخاطبان نهاده است. تغذیه‌صحیح یک فرد به تغذیه درست مادرش قبل از بارداری او وابسته است؛ چنان‌چه بارداری مادری با برنامه‌ریزی صورت گرفته باشد؛ مواردی باید در تغذیه وی رعایت گردد که  بدن او و جنین آینده را آماده‌تر نماید و برهمین اساس نکات و دانستنی‌هایی در فصل ابتدایی کتاب آمده است، با این‌حال گاه ممکن است بارداری با برنامه‌ریزی انجام نشده و والدین از زمان بارداری خود تا مدتی مطلع نباشند؛ اما  به جای نگران شدن بهتر است به نکاتی که در مورد این افراد در همین بخش اشاره شده توجه نموده و برای مسافر آینده‌خود تدابیر بعدی را به کار گیرند. از مجموع شانزده فصل درنظر گرفته شده برای این کتاب که تماماً در جهت ارائه اطلاعات مفید در راستای توجه و اهتمام تغذیه فرزندان می‌باشد؛ سه فصل ابتدایی، موارد مهم غذایی در دوران قبل و حین بارداری و نیز دوران شیردهی را برای مادر متذکر شده و از فصل چهارم کتاب بر اساس تقسیم‌بندی که برای سن کودک صورت می‌گیرد؛ موارد ضروری تغذیه کودک را بیان می‌دارد. نیازهای نوزاد تا شش ماهگی و از آن زمان تا دوازده ماهگی، نیازهایش در سال دوم تولد و نیز از سه سالگی تا شش سالگی‌اش و... بسیار متفاوت از هم بوده و به همین سبب در بخش‌های جداگانه‌ای از هریک بحث شده تا مطالب با دسته‌بندی بهتری به مخاطب عرضه شوند و این اطلاعات منسجم وسازمان‌یافته  خوانندگان را راهنمایی نمایند. هم‌چنین به صورت تفکیک شده، مباحثی پیرامون نوع تغذیه‌ای که می‌تواند بر مغز کودک تأثیر مثبت یامنفی داشته باشد، تغذیه‌کودکی که لاغراندام است و کودکی که چاق است و حتی کودکان کم‌تحرک با کودکان فعال و ورزش‌کار در فصول بعدی کتاب گنجانده شده است. مطالب کتاب، منحصر به دوران کودکی فرزند نبوده و نکات نابی نیز در زمینه تغذیه نوجوانان و جوانان دارد و در واقع راهنمای والدین در این زمینه تا سن هجده سالگی فرزندشان می‌باشد. فواید استفاده از میوه‌ها، سبزیجات و نیز سویا از موارد دیگری است که هر شخص از جمله والدین بایستی در مورد آن‌ها بداند و از این‌رو در کتاب حاضر به این مهم نیز پرداخته شده و اطلاعات مفیدی نیز در این‌باره بیان شده است تا اثری جامع و کامل به خانواده‌ها ارائه گردد.

فهرست

فصل اول - آبستنی بلافاصله بعد از ازدواج آبستنی که با برنامه‌ریزی قبلی انجام نگرفته باشد آبستنی که با برنامه‌ریزی قبلی انجام گرفته باشد آماده شدن برای آبستنی سوء تغذیه در دوران قبل از ازدواج و آبستنی دوران بعد از زایمان و تولد نوزاد فصل دوم - تغذیه صحیح در دوران آبستنی نیازهای غذایی مادر در9ماه دوران آبستنی مواد غذایی ساده و سالم برای مادر آبستن سیگار و الکل در دوران آبستنی غذاهایی که برای مادر آبستن زیان‌آور است آیا مصرف دارو در دوران آبستنی زیان‌آور است؟ سزارین و تأثیرات آن بر مادر و نوزاد پرسش و پاسخ  فصل سوم - تغذیه مادر در دوران شیردهی نیاز مادر شیرده به مواد غذایی رژیم غذایی مادر شیرده میان وعده‌های غذایی ورزش در دوران شیردهی تأثیر ورزش مادر شیرده بر کودک توصیه‌هایی به مادران شیرده  فصل چهارم - تغذیه کودک در شش ماهه اول تولد نیازهای غذایی نوزادان و شیرخواران رشد سریع جسمی نیازهای غذایی نوزادان و شیرخواران از تولد تا شش ماهگی تغذیه نوزاد و شیرخوار در شش ماهه اول تولد رفتارهای خوب و مناسب مادر در شیر دادن کودک از تولد تا سه ماهگی رفتارهای خوب و مناسب مادر به شیر دادن کودک از چهار تا شش ماهگی تغذیه نوزاد با شیر مادر در آغوش گرفتن و شیر دادن نوزاد پس از تولد اثرات مادر به نوزاد و نوزاد و مادر مزایای تغذیه نوزاد با شیر مادر ترکیب شیر مادر ترکیب شیر مادر در روزهای اول تولد ترکیب شیر مادر در هفته‌ها و ماه‌های بعد پرسش و پاسخ ساختمان پستان و عمل (فیزیولوژی) شیردادن عوامل مؤثر بر ترشح شیر مادر آماده کردن مادر و پستان‌های او برای شیردادن در ماه‌های آخر آبستنی روش صحیح شیردادن از پستان مادر روش شیردادن دوقلوها بهداشت و مواظبت از پستان‌ها و جلوگیری از زخم شدن آنها روش‌های دوشیدن شیر از پستان‌ها کم و ناکافی بودن شیر مادر علل کم و ناکافی بودن شیر مادر جبران کمبود شیر مادر توصیه‌هایی در مورد کمبود شیر مادر پرسش و پاسخ فصل پنجم - تغذیه نوزاد و شیرخوار با شیر خشک انتخاب نوع شیر و لوازم مورد نیاز برای تهیه شیر روش تهیه شیر خشک روش صحیح شیردادن به نوزاد و شیرخوار با شیر خشک تعداد دفعات تغذیه کودک با شیر خشک در سال اول تولد تغذیه کودک با شیر مادر و شیر خشک هر دو تغذیه نوزاد و شیرخوار با فنجان و قاشق فصل ششم - تغذیه کودک شیرخوار از هفت تا 12 ماهگی : غذای کمکی از چه سنی باید شروع گردد خطرات زود شروع کردن غذای کمکی - خطرات دیر شروع کردن غذای کمکی چه غذاهایی برای شروع غذای کمکی خوب و مناسب است؟ (اولین غذای کودک) روش تهیه پوره‌ها و حریره‌های سنتی حریره بادام حریره‌های تجارتی عدم تحمل غذای کمکی خودداری کودک از خوردن حریره یا پوره- دادن مخلوط دو یا چند نوع پوره دندان درآوردن کودک و خوردن حریره و پوره تهیه غذا در منزل و روش نگهداری آن آشنا کردن کودک با گاز گرفتن و جویدن تغذیه کودک و غذای کمکی مناسب در ماه هشتم تولد تغذیه کودک از ابتدای نه ماهگی تا آخر ده ماهگی تغذیه کودک از ابتدای 11 ماهگی تا پایان 12 ماهگی دادن تکه‌های غذاهای سفت به کودک غذاهای سفت که می‌توانید به کودک بدهید انواع سوپ و روش تهیه آن برای کودکان هفت تا 12 ماه غذاخوردن کودک با اعضای خانواده  پرسش و پاسخ فصل هفتم - تغذیه کودک در سال دوم تولد اصول تغذیه کودک در سال دوم تولد (13 تا 24 ماهگی) نیازهای غذایی کودکان در سال دوم تولد شیر مادر در سال دوم تولد نیز ضرورت دارد زیرا اهمیت میوه و سبزی در رژیم غذایی کودک کج خلقی و به هنگام غذا خوردن دادن تخم‌مرغ به کودک و روش تهیه آن غذاخوردن کودکان با پدر و مادر و افراد خانواده مشکلات تغذیه سال دوم تولد درمان بی‌اشتهایی و اصلاح مشکلات تغذیه کودک درسال دوم تولد پرسش و پاسخ نمونه‌هایی از غذاهای مناسب برای کودکان در سال دوم تولد فصل هشتم - اضافه شدن وزن کمتر از حد طبیعی، توقف افزایش وزن و کاهش وزن در سال اول و دوم تولد الف - ابتلا به بیماری‌ها و ناهنجاری‌ها ب - علل تغذیه‌ای اضافه نشدن وزن کودک در شش ماه اول تولد علل اضافه نشدن وزن کودک هفت تا 12 ماه تکامل و کسب مهارت‌های غذایی اثر کمبود یا ناکافی بودن شیر مادر در سال اول تولد و خطرات آن علل اضافه نشدن وزن کودک در سال دوم تولد تغذیه و نیازهای غذایی کودک در سال دوم تولد فصل نهم - تغذیه کودک از ابتدای سه‌سالگی تا پایان شش‌سالگی نیازهای غذایی کودکان سه تا شش سال اهمیت خوردن صبحانه در سنین سه تا شش‌سالگی صبحانه نخوردن کودکان و علل آن کمبود آهن در سنین سه تا شش‌سالگی آماده کردن ظرف یا کیف ناهار برای کودکانی که به مهد، کودکستان یا پیش‌دبستانی می‌روند تهیه ظرف یا کیف ناهار کودک انواع ساندویچ‌هایی که می‌توانید تهیه کنید و در ظرف ناهار کودک قرار دهید میان وعده‌های غذایی ایرادگیری نسبت به غذا و غذاخوردن شرکت دادن کودکان در تهیه غذا توصیه‌هایی در مورد تهیه غذا و غذا دادن به کودکان سه تا شش سال نمونه‌هایی از غذاهای مناسب برای کودکان سه تا شش سال و طرز تهیه آنها فصل دهم - کودکان کم وزن و لاغراندام - تغذیه کودکان فعال و ورزش‌کار چرا بعضی از کودکان کم وزن و لاغراندام هستند یک - کودکانی که از نظر ارثی و سرشتی کم وزن و لاغرند دو- کودکانی که نسبت به غذا ایراد می‌گیرند و غذا کم می‌خورند سه - کودکان کم وزن و لاغری که دچار مشکل پزشکی هستند چهار - کودکان فعال و پرجنب‌وجوش و ورزش‌کار تغذیه کودکانی که ورزش می‌کنند خوردن مایعات هنگام تمرین و ورزش نشانه‌های کم آبی بدن کودکان و نوجوانان فصل یازدهم - تغذیه کودک از ابتدای هفت‌سالگی تا پایان 11 سالکی (سنین دبستان) نیازهای غذایی کودکان در سنین هفت تا 11 سالگی اهمیت خوردن صبحانه و ارتباط آن با یادگیری کودک در مدرسه آموزش دادن کودکان دبستانی درباره غذا و غذاخوردن رعایت اصول غذایی کودکان در سنین مدرسه چربی در رژیم غذایی و ارتباط آن با سلامت قلب و عروق کودکان مصرف خوراکی‌هایی که به دکه‌ها و اغذیه‌فروشی‌ها ارائه می‌شود و ارتباط آن با چاقی کودکان اضافه کردن مواد طبیعی یا مصنوعی به غذای کودکان خوردن انواع نوشابه و زیان‌های آن  تهیه غذا در منزل و ارزش آن نمونه‌هایی از غذاهای مناسب برای کودکان هفت تا 11 سال فصل دوازدهم - تغذیه صحیح در دوران نوجوانی و جوانی رشد و نمو و پدیده‌های دوران نوجوانی و جوانی نیازهای غذایی نوجوانان و جوانان ورزش و فعالیت بدنی و رابطه آن با تندرستی در دوران نوجوانی و جوانی نمونه‌هایی از غذاهای انرژی‌زا و مقوی برای نوجوانان و جوانان انواع خوراکی‌ها (مخصوصاً برای کودکان و نوجوانانی که اضافه وزن دارند یا چاق می‌باشند) فصل سیزدهم - تغذیه مغز کودکان و نوجوانان، غذاهایی که مغز کودکان را فعال می‌کند تغذیه مغز کودکان و نوجوانان رشد مغز در دوران داخل رحم مادر و تغذیه صحیح و کافی مادر رشد مغز و اهمیت آن در سال اول تولد مواد غذایی مورد نیاز مغز مواد غذایی که فکر و اندیشه کودک را بیشتر یا کمتر می‌کند غذاهایی که بر خلق و خوی کودکان اثر دارد بی‌حالی کودکان و نوجوانان بعد از ناهار خوردن اهمیت ارتباط مادر و پدر و محیط با کودک و رشد مغزی مصرف مواد محرک مغز (چایی، قهوه  و نوشابه‌های گازدار) و اثر آن‌ها روی مغز اثر تغذیه و رژیم غذایی پدر و مادر در رفتار و خلق و خوی آنها نسبت به کودک توصیه به والدین در مورد تغذیه کودکان کلیدهای آرامش دهنده مادران فصل چهاردهم - چاقی در کودکان (تشخیص، علل، عوارض و درمان چاقی) تعریف چاقی (چاق یعنی چه؟) تشخیص اضافه وزن و چاقی - تعیین میزان اضافه وزن و چاقی چاقی والدین و اثر آن در کودکان پیش‌بینی چاقی در سنین بزرگسالی علل چاقی در کودکان تشخیص زودرس چاقی - عوارض چاقی در کودکان ترس از چاقی در نوجوانان آیا معاینه کودک چاق به وسیله پزشک به ضرورت دارد؟ درمان اضافه وزن و چاقی در کودکان یک - رژیم غذایی (کم کردن کالری دریافتی روزانه کودکان ) غذاهای سالم و مقدار مناسب آن میان وعده‌های غذایی رژیم غذایی منظم و مرتب … .. درمان پدر و مادر و اعضای خانواده آموزش تغذیه صحیح و تشویق به ورزش در مدرسه (درمان در مدرسه) دو - تحرک و فعالیت بدنی در درمان اضافه وزن و چاقی تحرک و فعالیت بدنی و ورزش فواید ورزش تماشای تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری (زمان‌های بی‌حرکتی کودکان) حداقل ورزش روزانه - مدت زمان ورزش دفعات ورزش (ورزش در تمام روزهای هفته) شدت ورزش و تحرک - نوع ورزش موانعی که افراد را از تحرک و ورزش باز می‌دارد سه - درمان اختلالات رفتاری مصرف دارو و اعمال جراحی در درمان چاقی پیشگیری از اضافه وزن و چاقی  پرسش و پاسخ فصل پانزدهم - فواید و اثرات مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها در سلامت کودکان، نوجوانان و بزرگسالان الف) اثر پیشگیری عمومی مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها و بالا بردن سطح سلامت ب) اثر پیش‌‌گیری اختصاصی مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها پیش‌گیری از پیدایش سرطان پیش‌گیری از بیماری‌های قلبی و عروقی افزایش فشار خون و کنترل آن استحکام استخوان‌ها و پیش‌گیری از پوکی استخوان پیش‌گیری از پیدایش آب‌مروارید (کاتاراکت ) و تخریب ماکولای چشم فصل شانزدهم - غذای سویا و نقش آن در ارتقای سلامت کودکان و بزرگسالان فراورده‌های غذایی سویا نقش سویا در پیش‌گیری از بیماری عروق قلب مصرف غذاهای تهیه شده از سویا و کم شدن خطر ابتلا به سرطان اثر مصرف سویا در سلامت خانم‌ها و علائم یائسگی مصرف سویا و اثر آن در درک و شناخت سالم بودن سویا    

نویسنده

دکتر جواد فیض متولد سال 1310 در اصفهان، دارای تخصص پزشکی در رشته کودکان از دانشگاه پنسیلوانیای آمریکا می‌باشد و همچنین پایه‌گذار گروه بهداشت دانشکده پزشکی دانشگاه بوده است. او همچنین در مورد بیماری تب مالت و سل تحقیقاتی را ارائه داده و در این زمینه چندین مقاله در مجلات خارجی و داخلی به چاپ رسانیده به طوری که با وجود این تحقیقات توانست به مرتبه استادی در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال 1361 دست یابد. در حال حاضر وی استاد بازنشسته دانشگاه و متخصص اطفال و فوق تخصص بیماری‌های عفونی کودکان می‌باشد.

برشی از متن کتاب

تغذیه نوزاد و شیرخوار در شش ماهه اول تولد گرچه تغذیه مناسب در تمام طول عمر اهمیت دارد، ولی در شش ماهه اول تولد مهم‌تر می‌باشد، زیرا نوزاد در این زمان رشد سریعی دارد . شروع تغذیه: تغذیه نوزاد باید بلافاصله بعد از تولد شروع شود. یعنی نوزاد باید بلافاصله بعد از تولد با پارچه‌ای پوشیده شده و به پستان مادر گذارده شود . مادر باید سعی کند پستان خود را به دهان کودک گذاشته و بر طبق میل نوزاد، به او شیر دهد. این عمل شیردادن بلافاصله بعد از تولد، نه فقط ادامه تغذیه جنین از داخل رحم مادر به محیط خارج می‌باشد، بلکه موجب پیدایش رابطه عاطفی قوی بین مادر و نوزاد می‌گردد. بسیاری از نوزادان زمانی که بعد از تولد به پستان مادر گذاشته می‌شوند ؛ بلافاصله مک می‌زنند و شیر می‌خورند، بعضی از نوزادان هم در خلال چهار ساعت بعد از تولد، شیر مادر را می‌خورند. اگر نوزاد بعد از تولد شیر نخورد، باید به وسیله پزشک معاینه کامل و علت شیر نخوردن او مشخص گردد. برنامه شیردادن به نوزاد (28 روز اول تولد): در ماه اول تولد به نوزادان باید برحسب میل و نیازشان شیر داده شود نه بر حسب ساعت. در حقیقت خود نوزاد است که زمان شیر خوردن خود را مشخص می‌کند. نوزادان به تغذیه مکرر نیاز دارند تا ارضا شوند ، یعنی هشت تا 12 بار در 24 ساعت باید به آنها شیرداده شود، در حقیقت هر یک تا یک و نیم ساعت یکبار در روز باید شیر داده شود و در شب هر چهار ساعت یکبار . مجمع علمی آمریکا توصیه کرده است که هر موقع نوزاد علائم گرسنگی از خود نشان داد مانند هوشیاری کامل، جنب‌وجوش زیادی و مکرر، بازی کردن و به اطراف بردن لب‌ها و دهان و بالاخره باز کردن دهان با تحریک گونه‌ها باید به او شیر داده شود. در حقیقت هشت تا 12 بار در 24 ساعت باید شیر داده شود تا سیر شود. بعضی از مواقع نوزاد ممکن است چهار ساعت هم شش نخورد، اگر نوزاد سالم است مشکلی نیست، زیرا شیر معمولاً از یک تا چهار ساعت در معده نوزاد ممکن است بماند تا تخلیه شود. رفتارهای خوب و مناسب مادر و شیر دادن کودک از تولد تا سه ماهگی: در هنگام شیر دادن به نکات زیر توجه داشته باشید و عمل کنید. هنگام شیردادن، کودک را به آرامی در آغوش بگیرید، و محکم او را فشار ندهید. خودتان را در وضع و حالتی قرار دهید که احساس راحتی کنید و از شیردادن خسته نشوید. در ابتدای شیردادن، اگر نوک پستان شما با گونه‌ها و لب‌های کودک تماس پیدا کند، نوزاد دهان خود را باز می‌کند (واکنش جستجو). این عمل را انجام دهید تا نوزاد دهان خود را باز کند. شیردادن کودک باید بر اساس میل و تقاضای او باشد، بنابراین موقعی که شیرخوار بیدار می‌شود یا با مشاهده تمایل کودک و قبل از اینکه زیاد گریه کند ، به او شیر دهید …

(درمان اضافه وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان) نویسنده: دکتر جواد فیض انتشارات: امیرکبیر