کتاب ادوار شعر فارسی | شفیعی کدکنی

کتاب ادوار شعر فارسی نوشته ی محمدرضا شفیعی کدکنی در انتشارات سخن به چاپ رسیده است.

محتوای این کتاب گفتارهایی است که دکتر شفیعی کدکنی در کلاس درس با دانشجویان خود داشته است. مخاطبان این گفتگوها دانشجویان دانشکده ادبیات تهران بوده اند. با توجه به تعلیمی بودن گفتارها از انشابافی و روزنامگی در این کتاب خبری نیست. گفتارهای این اثر، به ویژه گفتار نخست با عنوان «از مشروطیت تا سقوط سلطنت» طرح مختصر ولی نسبتا منظمی از تحولات شعر فارسی در صد سال اخیر می باشد. از آنجا که شعر معاصر با تمام تحولاتش ریشه در شعر مشروطیت دارد، دکتر سخنانش را از آن برهه آغاز کرده و حتی به کمی قبل تر هم پرداخته. استاد در گفتارهای بعدی اشعار هر دوره را با دیدگاه های مختلف ارزیابی  کرده که بسیار جالب و خواندنی می باشد. در فصل بعدی شفیعی به تاریخ ادبیات و زندگی شاعران و بخصوص تعریف و ماهیت شعر آزاد نیمایی و گسترش شعر آزاد می پردازد. در انتهای کتاب نمودارهایی ارائه شده است که ادوار ادبی و شاعران دوره های مختلف را با یکدیگر مقایسه می کند.  این اثر کتابی ساده، روان، کم حجم و عاری از هرگونه لغت حشو است که مسیر شعر فارسی را نشان می دهد. در نتیجه مخاطب با ریشه، محیط و فرهنگی که بر جهت گیری شاعران ایرانی تأثیر گذاشته آشنا خواهد شد . مطالعه این کتاب برای افرادی که به شعر و ادب معاصر علاقه دارند، مفید خواهد بود.

فهرست

قبل از هر چیز دیگر ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت دوره قبل از مشروطیت دوره مشروطیت عصر رضا شاهی از شهریور 1320 تا کودتای 28 مرداد 1332 از کودتای 1332 تا 1340، 8. از حدود 1340 تا 1349 (اوج گیری مبارزه مسلحانه) 1349 تا بهمن 1357، 10. شعر فارسی بعد از مشروطیت مقدمه شعر آزاد نیمایی گسترش شعر آزاد نمودار شعر فارسی در قرن اخیر رَهنمای الفبایی

برشی از متن کتاب

شعر مشروطیت، به لحاظ عناصر مورد بررسی ما، حالتی خاص دارد. از آنجا که شعر مشروطیت جنبه «ابزاری» دارد، یعنی وسیله ای است کاملاً اجتماعی و حوزه مخاطبانش از محیط محدود دربارها گسترش یافته و به میان توده مردم آمده است، به لحاظ عاطفی بسیار قابل توجه است. عواطفی که در شعر مشروطیت بیشتر به چشم می خورد، عواطف و احساساتی است که پیرامون مسائل مبتلا به زمان - از قبیل موضوع قومیت و کوشش برای بیدار کردن حس ناسیونالیسم و انتقاد از عقب افتادگی های فرهنگی و فقر و نبودن آزادی و انتقاد از خرافات مذهبی - دور می زند و به همین دلیل از یک «منِ» اجتماعی سرچشمه می گیرد؛ برعکسِ شعر دوره قبل از آن - عصر قاجاری - که بر محور یک «منِ» شخصی حرکت می کرد. چون شعر مشروطیت جنبه ابزاری دارد و در نتیجه عواطف مهم ترین عنصر آن را تشکیل می دهند، شاعران مشروطیت به دیگر عناصر شعر - از قبیل تخیل و زبان و موسیقی و شکل - کمتر توجه دارند. شعر مشروطیت به لحاظ تخیل، شعری است بسیار ضعیف، ولی از نظر زبان قدم هایی به جلو برداشته چرا که قصدش گسترش حوزه مخاطبان شعر است، بنابراین می کوشد از زبان همان مردم استفاده کند و در این کار توفیق می یابد.

(از مشروطیت تا سقوط سلطنت) نویسنده: محمدرضا شفیعی کدکنی انتشارات: سخن