کتاب پیشاهنگان شعر پارسی - محمد دبیرسیاقی

کتاب پیشاهنگان شعر پارسی به قلم محمد دبیرسیاقی در انتشارات علمی و فرهنگی به چاپ رسیده است.

"پیشاهنگان شعر پارسی" کتابی زیبا، دل نشین و ادبی است که دربرگیرنده ی اشعار زیبای شاعران سده ی سوم، چهارم و آغاز سده ی پنجم می باشد؛ دلیل نام گذاری کتاب، نیز بر این اساس است که محتوای آن به نخستین شاعران مشهور پارسی زبان اشاره می کند. مولف، کل متن را بر اساس میزان دسترسی به اطلاعات و شعرهای شاعران، به چهار بخش تقسیم بندی کرده به طوری که بخش اول مختص شاعران دوره ی طاهریان و صفاریان است که به طلایه داران معروف هستند، بخش دوم به شهید بلخی، رودکی، مصعبی، بوشکور بلخی، دقیقی و شعرایی تعلق دارد که در دوره ی سامانی زندگی می کردند و اشعار زیادی از آن ها به جای مانده، بخش سوم مربوط به بشار مرغزی، رابعه قزداری و منجیک ترمذی است که اشعار کم تری از آن ها برجای مانده و هم چنین اطلاعات مختصری از زندگی نامه ی آن ها در دسترس می باشد و بخش چهارم نیز به بیست و شش شاعر دیگر اشاره می کند که اطلاعات بسیار ناچیزی درباره زندگی نامه و هم چنین شعرهایشان در دست می باشد که به ترتیب حروف الفبا معرفی شده اند. در پایان کتاب نیز واژه نامه ی مفصلی حاوی معانی لغات به کار رفته در اشعار نیز برای مخاطب ارائه شده تا در درک تفسیر ابیات به او کمک کند. نویسنده ابتدا زندگی نامه ی شاعران را بازگو کرده، سپس نمونه هایی از اشعار زیبا، گیرا و دل نشین آن ها را بیان می کند و به دنبال آن توضیحاتی درباره ی معنی شعرها و واژه های موجود ارائه می دهد و در نهایت موجب خلق اثری ارزشمند برای علاقه مندان به ادبیات و شعر پارسی می شود.

فهرست

عنوان سرآغاز طلایه داران حنظله بادغیسی-محمود وراق-فیروز مشرقی-ابوسلیلک گرگانی شهید بلخی رودکی ابوطیب مصعبی ابوشکور بلخی دقیقی کسائی مروزی منیجک ترمذی-رابعه قزداری-بشار مرغزی 26 تن شاعر دیگر شرح نام های کسان و جایها و کتاب ها و جز آن واژه نامه فهرست نام های کسان و جای ها و کتاب ها  

برشی از متن کتاب

ابوالحسن شهیدبن حسین جهودانکی بلخی از سرایندگان عالی مقدار و شاعران نامی اواخر سده ی سوم و اوایل سده ی چهارم هجری و از متکلمان بزرگ و حکیمان نامور و استاد علوم اوایل (مجموعه معارف یونان) بوده است و به دو زبان فارسی و تازی شعر می گفته است. نمونه این دو زبانی او را به دست داریم و از آن ها با آن که در شمار اندک است بر قدرت طبع و نیرومندی اندیشه و وسعت نظر وی راه توانیم برد. کتاب ها که در حکمت و مسائل فلسفی داشته است منظور نظر دانشی مردان و منقول کتب ترجمه احوال بزرگان علوم و فلسفه شده است و از همین رهگذر است که رودکی او را در شمار خرد بیش از هزاران تن می شمارد و اصحاب معرفت و ارباب فضیلت به نقل مباحثات او با ابوبکر محمدبن زکریای رازی، پزشک نامور و دانشی مرد بلند پایه، پرداخته و نوشته اند که در باب لذت و علم الهی و سکون و حرکت و معاد نقض ها بر رازی داشته و رازی نیز کتاب ها در رد وی نگاشته است. با این حال شهید نزد مردم سخن شناش قرون بعد، بیش تر به شاعری آوازه شده است و مهم ان است که غالب کسانی که از وی یاد کرده اند او را هم پایه و هم سنگ رودکی دانسته اند و با همان ارجمندی شاعر تیره چشم روشن بین از وی یاد کرده اند. خود رودکی او را شاعر مطلق می داند و می گوید: شاعر شهید و شهره فرالاوی/ وان دیگران به جمله همه راوی و چون این گوینده ی استاد حکیم بینا دل از جهان هستی رخت بیرون می برد، به دو بیت او را مرثیه می گوید و چنان که سزاوار اوست بزرگش می دارد: کاروان شهید رفت از پیش/ وان ما رفته گیرو می اندیش از شمار دو چشم یک تن کم/ وز شمار خرد هزاران بیش دقیقی شاعر بلند مقدار نیز از رودکی و شهید، ناموران شعر پارسی، یک جا یاد می کند و می گوید: استاد شهید زنده بایستی/ وان شاعر تیره چشم روشن بین تا شاه مرا مدیح گفتندی/ با لفاظ خوش و معانی رنگین فرخی، شاعر معروف سیستانی، غزل او را به دلاویزی و نغزی می ستاید: از دلاویزی و نغزی چون غزل های شهید/ وزغم انجامی و خوبی چون ترانه ی بو طلب و سخنوری او را هم پایه ی رودکی می داند و می گوید: شاعرانت چو رودکی و شهید/ مطربانت چو سر کش و سر کب منوچهری نیز این گوینده ی استاد را در ردیف استاد شاعران جهان، رودکی، یاد می کند: از حکیمان خراسان کو شهید و رودکی/ بوشکور بلخی و بوالفتح بستی هکذی؟ و خاقانی شاعر قرن ششم نیز گواهی می دهد که، گرچه بده ست پیش از این در عرب و عجم روان/شعر شهید و رودکی نظم لبید و بحتری امتیاز دیگر این بزرگ مرد خوش نویسی اوست، خطی داشته است، چنان که درباره ی خط قابوس گفته اند، همانند پر طاووس؛ و باز فرخی است که در اشاره بدین هنر شهید و حسن خط او می گوید: خط نویسد که بنشناسد از خط شهید/ شعر گوید که بنشناسد از شعر جریر غرض آن که شهید و مقام سخندانی و هنرها و دانش هایش سبب شده است که ...

• گزیده سخن پارسی
• سده های سوم، چهارم و آغاز سده پنجم هجری
• به کوشش: محمد دبیرسیاقی
• انتشارات: علمی و فرهنگی