کتاب همسایه ی روانی شما – مارتا استاوت

برشی از متن کتاب

وقتی وجدان به خواب عمیق فرو می رود، وقتی در حین شکنجه و جنگ و نسل ‌کشی به خواب می رود، رهبران سیاسی و سایر افراد سرشناس می‌توانند بین بیداری تدریجی حس هفتم ما و کابوس دائم غیر اخلاقی فرق بگذارند. تاریخ به ما می آموزد که گرایش ها و نقشه هایی که از بالا نشأت می ‌گیرد عملاً به مسائل سختی و ناامنی گروه می پردازد و بیش از آن که خارج از گروه کسی را سپر بلا کنند، می توانند کمک کنند که به بینش واقع بینانه تری از دیگران برسیم. گاهی رهبر اخلاقی می‌تواند تفاوت ایجاد کند. اما تاریخ نشان می دهد که رهبر فاقد حس هفتم می تواند وجدان گروه را بیش از این افسون و مصیبت را دوچندان کند. چنین رهبری می تواند با استفاده از تبلیغات ترس محور برای تقویت یک ایدئولوژی مخرب، اعضای جامعه وحشت زده را وا دارد که آن ها را تنها مانع زندگی خوب بدانند، چه برای خودشان و شاید حتی در کل برای جامعه و برخورد با آن ها را نبرد حماسی بین خیر و شر قلمداد کند. با ترویج این عقاید، نابود کردن بی رحمانه و بدون وجدان آن ها، می‌تواند به سهولت فراوان، حکم مسلم تلقی شود.

ظهور نوع دوم رهبران در سراسر تاریخ فهرست بالا بلندی از پرسش‌های گیج کننده ارائه می ‌کند. چرا نژاد انسان این داستان غم انگیز را مانند یک صفحه شکسته بی ‌معنا بارها و بارها تحمل می‌کند؟ چرا می‌گذاریم رهبرانی که انگیزه شان منافع شخصی است، یا سابقه مشکلات روانی دارند، تلخ کامی را رواج دهند و بحران سیاسی را به برخورد نظامی و جنگ تبدیل کنند؟ بدتر از همه، چرا می ‌گذاریم کسانی مانند اسکیپ قورباغه کش و دست شکن، معرکه گردان باشند و بر زندگی دیگران تسلط پیدا کنند؟ چه بر سر وجدان فردی آمده است؟ چرا برای چیزی که احساس میکنیم مقاومت نمی کنیم؟

توضیح آن که کرختی ماست که وادارمان می کند باور کنیم کسانی که می میرند به هرحال صرفاً آن هستند. و البته، همیشه ترس و اغلب حس درماندگی هم هست. ما به جمعیت اطراف نگاهی می اندازیم و پیش خودمان فکر می کنیم خیلی ها علیه من هستند، یا نمی ‌شنوم کس دیگری اعتراض کند، یا حتی از سر تسلیم و رضا (بگوید) دنیا همین است، یا سیاست همین است. همه این احساسات و عقاید به نحو بارزی حس اخلاقی ما را کرخت می کند اما وقتی پای ناتوانی وجدان مقامات در میان باشد، حتی چیز موثرتری پیدا می شود، چیزی اساسی تر از شیئی کردن دیگران. چیزی منزجرکننده تر فلاکت بارتر از احساس درماندگی و دست آخر مشکل‌تر از چیره شدن بر خود ترس. ساده تر این که، طوری برنامه ریزی شده ایم که برخلاف وجدان مان از قدرت اطاعت کنیم.

در سال ۱۹۶۱ و ۱۹۶۲، در نیو هاون کانکتیکت پرفسور استنلی میلگرم، از دانشگاه ییل، یکی از حیرت آورترین آزمایش های روانشناسی را طرح کرد و به صورت فیلم درآورد. میلگرم قصد داشت تمایلات انسان را با دقت هرچه تمام تر در اطاعت از قدرت قانونی علیه وجدان فرد به چالش بطلبد.