کتاب صفر (تولد و مرگ در فیزیک جدید) مسعود ناصری

برشی از متن کتاب

تجربه نشان می‌دهد که توپ بی‌حرکت نمی‌تواند بدون علت از حالت ساکن خارج شود، مگر ضربه‌ای به آن وارد شود. در این حالت، خروج توپ از سکون (معلول) به دلیل ضربه‌ای است که بر آن وارد شده است (علت). مشاهدات و تجربیات مشابه نشان می‌دهند هر معلولی ناشی از علتی است. ترک شیشه، اوج‌گیری هواپیما، شروع جنگ، صعود بالون، سقوط اقتصادی، دزدی سارق، ابرقدرت بودن یک کشور، شیوع بیماری و
همگی معلول‌هایی هستند که علت‌هایی آن‌ها را پدید آورده‌اند. در علم امروز هر پدیده‌ای که بر اساس قانونی اتفاق بیفتد، یک پدیده نظم‌دار شناخته می‌شود و نظم ناشی از قانون علت و معلول را نظم علت و معلولی می‌نامند که دست‌کم در مورد تمام پدیده‌های ملموس ما در جهان صدق می‌کند. اعتقاد این است که ما در یک جهان کاملا قانون‌مدار و با نظم و ترتیب به سر می‌بریم؛ جهانی که در آن هیچ پدیده‌ای بدون علت اتفاق نمی‌افتد. حدود سیصد و پنجاه سال پیش، نیوتون به‌گونه‌ای خاص نظم عالم را به تصویر کشید که به دیدگاه مکانیکی شهرت یافت. این دیدگاه، جهان را به یک ماشین عظیم تشبیه می‌کند که بر اساس نظم و اصول خاصی کار می‌کند. اساس دیدگاه مکانیکی بر سه قانون استوار است که اجزای یک سیستم را به زبان ریاضی بیان می‌کنند. اثرات این سه قانون بر فیزیک قرن 17 به حدی شدید و دگرگون‌کننده بود که کم‌کم فیزیک آن روز به فیزیک نیوتونی شهرت یافت. اساسا از همین دوران علمی به نام فیزیک نظری رسما شکل گرفت و به عنوان فیزیک کلاسیک موجودیت پیدا کرد. در تصویری که دیدگاه مکانیکی از جهان ارائه می‌کند، عالم از ذرات مادی جامد تشکیل می‌شود که در فضا و زمان حرکت می‌کنند و روی هم اثر می‌گذارند. سه قانون نیوتون نیز چگونگی حرکت اجزای ماشین جهان و اثرات متقبل آن‌ها بر یکدیگر را توصیف می‌کند. تعریف نظم در این دیدگاه بسیار ساده است: هر پدیده‌ای که بر طبق قوانین سه‌گانه اتفاق بیفتد دارای نظم است. طولی نکشید که افکار نیوتون دانشمندان زیادی را جذب کرد و دیدگاه مکانیکی او به تمام شاخه‌های علم رسوخ کرد و موجب تحول اساسی آن‌ها شد. در این میان لاپلاس، ریاضی‌دان مشهور فرانسوی توانست به کمک نظریه نیوتون مسیر دقیق سیاره‌های منظومه شمسی را محاسبه کند.