کتاب شرق در برابر غرب – دیمیتری شلاپنتوف

برشی از متن کتاب

این کتاب تاریخ یکی از میلیاردها انسانی است که بر این کره ی خاکی زیسته و از آن رخت بر بسته اند. تاریخ تمیستوکلس سیاستمداری که دو هزار و پانصد سال پیش در یونان زندگی کرد و برای ما مهم است، چون او بود که نخستین بار یونانیان را علیه ایرانیان هدایت کرد، او بود که نخستین دموکراسی را علیه نخستین امپراتوری استبدادی جهانی هدایت کرد. بنابراین، نتیجه ی آن جنگ نه پیروزی شخصی، بلکه پیروزی دموکراسی بر استبداد بود.
ایرانیان به معنای رایج استبداد مستبد نبودند. یکی از تصورات نسنجیده ی غربیان این است که ایران تحت حاکمیت شاهانی با حکومت نامحدود بودند. استبداد در آنجا متضمن خودکامگی بود-پادشاه شخصی مستبد تصور می شد که از قدرت مطلقش برای عیش و نوش خود و ندیمانش بهره می برد. در این دیدگاه تصوری از حاکم شرقی وجود دارد که می توان ویژگی های او را دقیقا به استالین نسبت داد، آن گونه که برخی مورخان استالین را تنها یک حاکم شیطانی ظالم و مفتون قدرت می دانستند. اما سلطنت ایرانی این گونه نبود.
مدارا با فرهنگ بیگانه نه تنها در دوران فرمانروایی کوروش، که در تاریخ به عنوان یک فرمانروای واقعا نیکوکار محبوبیت یافت، بلکه در اقدامات شاهان دیگر همچون کمبوجیه ی دوم نیز (522-529 ق.م) مشهود بود. همان کسی که سنت یونانی او را به صورت دیوانه ای خونخوار معرفی کرده است. علاوه بر این ایرانیان پیوسته، به دنبال هماهنگی روابط قومیت های سیاسی درون امپراتوری خود بودند. سیاست آن ها درباره ی یونانیان ایونی نیز به همین گونه بود.
وجه تمایز فرمانروایی ایرانی فقط این نبود که با گروه های قومی متفاوت درون امپراتوری عادلانه و با مدارا رفتار می کردند. شاهان پارسی کاملا خیرخواه و حتی در اجرای قوانین و مجازات ها بزرگ منش بودند.
چپ ها اغلب روسیه ی عصر استالین را شکلی از دموکراسی می دانستند. مقایسه ی شوروی با امپراتوری های شرقی خوشایند چپ ها نبود و این مقایسه را نابه جا و نادرست می پنداشتند و در نتیجه به کفایت اقتصادی حکومت های باستانی شرق نیز بی توجه بوده اند. اما با نگاهی دقیق تر می توان اثبات نمود که در کل حکومت های شرقی و به ویژه امپراتوری ایران دقیقا به دلیل حکمرانی متمرکز و مستبدانه، اقتصادی در حال رشد داشتند.