کتاب روانشناسی کودکان و نوجوانان استثنایی – میلانی فر

برشی از متن کتاب

فصل 1- کودکان و نوجوانان عقب مانده ذهنی

عقب ماندگی ذهنی یا به اصطلاح دیگر نارسایی رشد قوای ذهنی موضوع تازه و جدیدی نیست، بلکه در هر دوره و زمان افرادی در اجتماع وجود داشته اند که از نظر فعالیت های ذهنی در حد طبیعی نبوده اند. بخصوص از روزی که بشر زندگی اجتماعی را شروع کرده، موضوع کسانی که به عللی قادر نبودند خود را با اجتماع هماهنگ سازند مطرح بوده است.

فصل2- نامگذاری، تعریف و طبقه بندی کودکان و نوجوانان عقب مانده ذهنی

پیاژه روان شناس سوئیسی تعریف هوش و عقب ماندگی را این طور بیان می کند: «هوش نتیجه تاثیر دائمی و متقابل فرد با محیط است و اگر این رابطه متقابل به طور متعادل صورت گیرد موجب توانایی سازگاری با محیط و پیشرفت هوش می شود». کودک در مراحل مختلف رشد تصاویر ذهنی مختلفی دارد که از تصاویر ساده شروع شده و به تصاویر پیچیده تری می رسد.

فصل 3- واکنش های روانی خانواده های عقب مانده ای ذهنی؛ پیشگیری و درمان

مشاهدات روزمره روان پزشکان و روان شناسان نشان می دهد که وجود کودک عقب مانده ذهنی مسائل و مشکلاتی را در خانواده ها ایجاد می کند، به خصوص اگر سایر کودکان خانواده دارای هوش طبیعی و حتی باهوش تر از طبیعی باشند.

فصل 4- کودکان تیزهوش یا سرآمد

در تقسیم بندی وکسلر به کودکانی که هوشبهر از 130 به بالا داشتند کودکان تیزهوش یا سرآمد می گفتند که 2.2 درصد افراد مورد آزمایش را تشکیل می دادند. عقیده بر این است که افرادی که هوشبهر از 140 به بالا دارند به طور متوسط 1 درصد اجتماع را تشکیل می دهند و چون تعداد این افراد کم است؛ لذا جزو کودکان استثنائی به شمار می آیند.

فصل 5- اختلالات سازگاری، آسیب شناسی و طبقه بندی

به کودکان و نوجوانانی ناسازگار یا کژخو و یا بزهکار اطلاق می شود که از هوش عادی یا حتی هوشبهر بالایی برخوردارند، ولی رفتار غیرعادی و ناهنجار دارند و به طور عادی قادر به حفظ رابطه با افراد دیگر نیستند.

فصل 6- ناسازگاری و اختلالات رفتاری با منشاء عضوی

برخی از اختلالات رفتاری به علت آسیب و ضایعه مغزی یا اختلالات غدد مترشحه داخلی و نظایر آن ایجاد می شود. در این مبحث اختلالاتی مورد بحث قرار می گیرد که با نارسایی رشد قوای ذهنی همراه نبوده و ضایعه عضوی مغز علت اصلی است. بهترین مثال در این مورد صرع هایی است که در سنین مختلف، به خصوص قبل از بلوغ ظاهر شده و ادامه پیدا می کند و غالبا با اختلالات رفتاری یا علائم روانی توام است.

فصل 7- ناسازگاری بر اثر نوروز ها

نوروز ها کودکان را نباید با واکنش های نوروتیک که به آن ها واکنش های سازشی کودکان نیز می گویند و اغلب به صورت ترس های مختلف، تیک عضلانی، عدم کنترل ادرار یا عادتی از قبیل مکیدن انگشت، جویدن ناخن، استمناء و نظایر آن تظاهر می کند، اشتباه کرد.

 فصل 8- اختلالات رفتاری ناجور یا از هم گسیخته و کمبود توجه و دقت

اختلالات رفتاری در کودکان و مخصوصا نوجوانان اکثرا به صورت ناسازگاری و رفتارهای ناجور و غیراخلاقی یا ضداجتماعی و حتی جنایی ظاهر می شود. کودک ناسازگار قادر به سازگاری مطلوب و برقراری ارتباط صحیح با دیگران نیست.

فصل 9- ناسازگاری های مرتبط با ابعاد زیستی، روانی و اجتماعی رشد

از اوایل دهه سال 1960 مطالعه درباره کودکانی که علیرغم داشتن هوش عادی قادر به تحصیل و یا ادامه آن بدون بهره گیری از آموزش های ویژه نبودند، یا روزی مطلب را به خوبی فراگرفته و روز دیگر آن را فراموش می کردند و یا در بعضی دروس نمرات قابل قبول و خوب داشته و در بعضی مردود می شدند، شروع شده است.

فصل 10- مبتلایان به اختلالات و نقایص حسی

وجود نقص یا اختلال یک یا چند عضو حسی اختلال حسی خوانده می شود. این افراد بدون کمک های پزشکی، اجتماعی، تربیتی و آموزشی مخصوص قادر به سازگاری مطلوب اجتماعی نیستند.