کتاب تعالی اگو | ژان پل سارتر

درباره‌ی کتاب تعالی اگو ژان پل سارتر

کتاب تعالی اگو اثر ژان پل سارتر با ترجمه‌ی عادل مشایخی توسط انتشارات ناهید به چاپ رسیده است. کتاب "تعالی اگو"، اثری نفیس در حوزه‌ی پدیده‌شناسی می‌باشد که توسط "ژان پل سارتر"، فیلسوف، اگزیستانسیالیست، رمان‌نویس، نمایشنامه‌نویس و منتقد اهل فرانسه، به رشته‌ی تحریر درآمده و نگرش‌ها و طرز تفکرات او درباره‌ی مولفه‌ی "اگو" را در بر می‌گیرد.

آقای "عادل مشایخی"، علاوه بر افزودن مقدمه ی پرمحتوا و خواندنی کتاب معروف "هستی و نیستی" سارتر، در ابتدای این اثر، با ارائه ی پیش زمینه ای مفصل و جامع، به گونه ای واضح و رسا، دیدگاه و مقصود مورد نظر "سارتر" در باب پدیده شناسی را برای خواننده شرح داده و پس از این پیش گفتار، ترجمه ای روان را در اختیار وی قرار می دهد.

ژان پل سارتر، در طول محتوای مطالب بیان شده، ضمن ذکر عقاید و نظرات صاحب اندیشان و فیلسوفان مشهوری هم چون "ادموند هوسرل"، "مارتین هایدگر" و ... درمورد مولفه های مرتبط با آگاهی و خویشتن متعالی، ایده ها و نگرش های تاثیرگذار و ارزشمند خویش را نیز بیان نموده و همواره بر خلاف نظر "هوسرل" معتقد است تمام رفتار ها و واکنش های آدمی از آگاهی هایی سرچشمه می گیرد که همه با قصد و اراده ی افراد است، وی سعی بر اثبات این موضوع دارد که اگو جزء ساختار آگاهی نیست بلکه در بیرون از آن قرار داشته و بدین گونه، بر رفتار فرد و واکنش های او تاثیر می گذارد.

بخشی از کتاب تعالی اگو

من و خویشتن

الف) نظریه ی حضور صوری «من»

باید این حرف کانت را پذیرفت که «من می اندیشم باید بتواند همه ی تصورات ما را همراهی کند.» ولی آیا باید از این حرف نتیجه گرفت که یک «من» به واقع، مقیم همه ی حالت های آگاهی ماست و واقعا سنتز برین تجربه ی ما را به عهده دارد؟ به نظر می رسد که این نتیجه گیری تحریف اندیشه ی کانتی است.

با توجه به این که مساله ی نقد مساله ای مربوط به حق [و نه امر واقع] است، کانت هیچ حرفی درمورد وجود «من می اندیشم» در واقع نمی زند، بلکه به نظر می رسد کاملا به این نکته توجه داشته است که لحظه های آگاهی بی «من» نیز وجود دارند. زیرا می گوید: «باید بتواند همراهی کند». در واقع، مقصود او مشخص کردن شرایط امکان تجربه است.

یکی از این شرایط این است که من همواره بتوانم ادراک یا اندیشه ام را از آن خود بدانم: همین و بس اما یکی از تمایلات خطرناک فلسفه ی معاصر (تمایلی که رد پایش را در نوکانتیسم [کسانی چون لئون برونشویگ] و امپیریو - کریتیسیسم [کسانی چون ارنست ماخ] و گونه ای اندیشه گرایی چون اندیشه گرایی بروشار می توان یافت) به واقعیت بدل کردن شرایط امکانی است که نقد مشخص کرده این تمایل تمایلی است که برخی مولفان را مثلا به این پرسش سوق داده است که «آگاهی استعلایی» [در واقع] چه می تواند باشد اگر پرسش را در این قالب طرح کنیم، طبیعتا ملزم خواهیم بود این آگاهی را (که مقوم آگاهی تجربی ماست) گونه ای ناخودآگاه تصور کنیم اما بوترو در درس هایش در مورد کانت حق تاویل هایی از این دست را ادا کرده است.

کانت هیچ گاه دغدغه ی خاطری در مورد نحوه ی برخاسته شدن [یا تقویم] آگاهی تجربی در ساحت واقع نداشته است، او به هیچ وجه آگاهی تجربی را با ارجاع به فرایندی شبیه فرایند نو افلاطونی [صدور] از یک آگاهی برتر، گونه ای از ابرآگاهی برسازنده [یا تقویم گر] استنتاج نمی کند. از نظر او، آگاهی استعلایی صرفا مجموعه شرایط ضروری برای وجود آگاهی تجربی است.

در نتیجه، به واقعیت بدل کردن من استعلایی و تبدیل آن به همراه جدایی ناپذیر هر یک از «آگاهی ها» ی ما، صدور حکم در مورد امر واقع است، نه درمورد حق؛ قرار گرفتن در نظرگاهی است از بن متفاوت با نظرگاه کانت. و اگر با وجود همه ی این ملاحظات [علیه این کار]، کسی هم چنان ادعا کند که ملاحظات کانتی درمورد وحدت ضروری برای تجربه، جواز این کار را در احتیار او قرار داده است، همان اشتباه کسانی را مرتکب می شود که آگاهی استعلایی را به یک ناخودآگاه پیشاتجربی تبدیل می کنند.

بنابراین، اگر درمورد پرسش حق با کانت توافق کنیم، مساله ی واقع با استناد به همین توافق حل و فصل نمی شود. بنابراین، به جاست که این مساله را در این جا به صراحت طرح کنیم: «می اندیشم» باید بتواند همه ی بازنمایی های ما را همراهی کند، ولی آیا به واقع نیز این بازنمایی ها را همراهی می کند؟ افزون بر این...

فهرست

فهرست کتاب تعالی اگو

مقدمه ی مترجم

توضیح و قدردانی

تعالی اگو

فصل اول: من و خویشتن

الف) نظریه ی حضور صوری «من»

ب) کوگیتو به منزله ی آگاهی تاملی

ج) نظریه ی حضور مادی

فصل دوم: تقویم اگو

الف) حالت ها به منزله ی وحدت متعال آگاهی ها

ب) تقویم کنش ها

ج) کیفیت ها هم چون وحدت انتخابی کیفیت ها

د) تقویم اگو ب منزله ی قطب کنش ها، حالت ها و کیفیت ها

ه) «من» و آگاهی در کوگیتو

نتیجه گیری

ضمیمه ی یک) یکی از ایده های بنیادین پدیده شناسی هوسرل: قصدیت

ضمیمه ی دو: مقدمه ی هستی و نیستی: در جست و جوی هستی

یک) اندیشه ی پدیدار

دو) پدیدار هستی و هستی پدیدار

سه) کوگیتوی «پیشا تاملی» و هستی «مدرک»

چهار) هستی امر «ادراک شده»

پنج) برهان هستی شناختی

شش) هستی در خود

• به انضمام مقدمه‌ی هستی و نیستی
• نویسنده: ژان پل سارتر
• مترجم: عادل مشایخی
• انتشارات: ناهید